اعمال حقوقی یکجانبه بین المللی

در حقوق بین الملل، اعمال حقوقی یکجانبه از این جهت که تجلی اراده یکی از تابعان حقوق بین الملل (اعم از کشورها یا سازمان های بین المللی) هستند دارای اهمیت می باشند. این اعمال شامل اعمال یک جانبه کشورها نمی شوند. بلکه با تاسیس سازمانهای بین المللی گوناگون در عرصه بین المللی اعمال یکجانبه سازمانهای بین المللی نیز می تواند به عنوان یکی از منابع حقوق بین الملل دارای اثر باشد. در این نوشتار قصد داریم تا در مورد اعمال حقوقی یکجانبه بین المللی که کشورها و سازمانهای بین المللی انجام می دهند به طور مفصل بپردازیم:

اعمال حقوقی یکجانبه:

همانطور که در صدر این نوشتار اشاره کردیم، اعمال یکجانبه شامل اعمال ارادی کشورها و سازمانهای بین المللی می شود البته تا پیش از تاسیس سازمانهای بین المللی صرفا اعمال حقوقی یکجانبه کشورها واجد اثر بود. اما با تغییر اوضاع و احوال و شکل گیری سازمانهای بین المللی اعمال حقوقی یک جانبه سازمان ها نیز دارای اثر حقوقی است.

1- بررسی اعمال حقوقی یکجانبه کشورها در حقوق بین الملل:

در میان اعمال کشورها که دارای قابلیت ایجاد تعهدات حقوق بین الملل هستند می توان به اعمال زیر اشاره کرد:

1- شناسایی کشور یا یک حکومت جدید

2- اعتراض و سکوت: مانند اعتارض یونان به بمباران تنگه کورفو در اوت سال 1923 و سکوت مانند موردی که دیوان بین المللی دادگستری در قضیه مناطق ماهیگیری اعلام داشت. همچنین عدم اعتراض انگلستان به تعیین خط مبدا دریای ساحلی عاملی است که می تواند بعدا علیه انگلستان قابلیت استناد داشته باشد.

3- اطلاعیه ها: مانند الزامی که در حقوق جنگ در مورد اطلاع کشورهای محارب به کشورهای بی طرف در مورد حالت جنگ و همچنین محاصره دریایی وجود دارد.

البته عده ای دیگر از علمای حقوق بین الملل موارد زیر را شامل اعمال حقوقی کشورها دانستند:

1- فسخ یک معاهده یا کناره گیری از آن؛

2- تعلیق اجرای معاهده؛

3- حق شرط بر معاهده؛

• بیشتر بخوانید: مفهوم حق شرط

4- قول یا عهد کشورها؛

5- اعمالی همچون تعیین عرفی عرض دریای سرزمینی یا منطقه مجاور.

همچنین مکاتبات سیاسی و اعلامیه های دیپلماتیک نیز می تواند در دسته اعمال حقوقی یکجانبه کشورها در نظر گرفته شود.

2- اعمال حقوقی یک جانبه سازمان ها:

همانطور که گفتیم سازمانهای بین المللی نیز مانند کشورها می توانند اعمال حقوقی یک جانبه داشته باشند. اما سوال اینجاست که اعمال حقوقی یکجانبه  سازمانها شامل چه مواردی می شود؟

قطعنامه، توصیه، اعلامیه و بیانیه و … می تواند جزء اعمال حقوقی یکجانبه سازمان ها باشد. واژه ی قطعنامه یک اصطلاح عام و کلی است که هر گونه عمل ناشی از یک رکن جمعی اعم از یک سازمان بین المللی، کنفرانس یا کنگره را در برمی گیرد. در صورتی که توصیه فاقد جنبه بین المللی است. اما نمی توان این امر را منکر شد که اعمال یکجانبه سازمان های بین المللی در شکل گیری عرف بین المللی نقش مهمی دارد.

پس می توان گفت:

اعمال حقوقی یک جانبه سازمانها شامل:

1- اعمال قاعده ساز درون سازمانی و

2- اعمال درون ساز برون سازمانی می شود.

اعمال قاعده ساز درون سازمانی شامل تصمیماتی است که در مسائل خاص آن سازمان انجام می شود. اما اعمال قاعده ساز برون سازمانی شامل دستوراتی خطاب به کشورهای عضو سازمان است و به زیست خارجی سازمان مربوط می شود.

جایگاه اعمال حقوقی یکجانبه در نظام بین الملل:

می توان گفت اعمال حقوقی یکجانبه کشورها و سازمانهای بین المللی هر چند منبع مستقیم و مستقل حقوق بین الملل نباشند؛ اما برای عاملان آن ها دارای اعتبار حقوقی هستند. اما به هیچ وجه نمی تواند برای سایر کشورها تعهد ایجاد کند؛ مگر آنکه سایر کشورها رضایت خود را به آن اعمال اعلام کرده باشند. دیوان بین المللی دادگستری در قضیه آزمایش هسته ای فرانسه (دعاوی استرالیا و زلاندنو علیه فرانسه) مورخ 20 دسامبر 1974 چنین اعلام نمود:

” اعلامیه یک جانبه ای که در آن وزیران فرانسوی متعهد به متوقف کردن آزمایش هسته ای شدند  به قصد متعهد کردن فرانسه بود و حالت الزام آور برای فرانسه دارد”.

نتیجه گیری:

اعمال حقوقی یکجانبه بین المللی می تواند جزء لاینفک نطام حقوقی بین الملل باشند. چرا که تجلی گر اراده یکی از تابعان حقوق بین الملل هستند. کشورها و سازمان های بین المللی به عنوان تابعان اصلی حقوق بین الملل نقش مهمی در اعلام اعمال یکجانبه در نظام و صحنه بین المللی دارند. این اعمال صرفا خود کشور را ملزم می کند و برای سایر کشورها جنبه الزام اور ندارد. مگر اینکه سایر کشورها خودشان رضایت داشته باشند. از نمونه اعمال یک جانبه کشورها می تواند به سکوت، اعتراض، فسخ معاهده، تعلیق معاهده و … اشاره کرد. اعمال حقوقی یک جانبه سازمان ها نیز در یک دسته بندی کلی به اعمال درون سازمانی و اعمال برون سازمانی تقسیم می شوند. اعمال درون سازمانی مربوط به خود سازمان است و اعمال برون سازمانی مربوط به زیست سازمان نسبت به کشورها است که در متن نوشتار به آن پرداختیم.

نظر شما در خصوص این نوشتار چیست؟

قبل از انجام هر امر حقوقی حتما با یک وکیل و یا متخصصص حقوقی مشورت کنید. مجموعه ترنم عدالت با داشتن وکلای بی سابقه در حوزه حقوق کیفری، ملکی، مهاجرت، خانوادگی و … شما را یاری می کند. حتی برای نگارش انواع مقالات حقوقی نیز می توانید با ما تماس بگیرید.