همان طور که همه ما می دانیم حضانت به معنای نگهداری جسمانی از طفل است. طبق مقررات قانون مدنی حضانت و نگهداری طفل، حق و تکلیف ابوین است. اما سوال مهم و اساسی و موضوع اصلی این مقاله این است که ایا برای حضانت می توان مطالبه اجرت نمود؟ آیا تکلیف به نگهداری از طفل یا اطفال یک امر تبرعی و مجانی است یا می توان برای آن دستمزد مطالبه کرد؟ در این نوشتار جهت مختلف موضوع اجرت برای حضانت را بررسی می کنیم و به تمامی سوالات فوق پاسخ می دهیم:
اجرت برای نگهداری و حضانت طفل یا اطفال:
ماده 1168 قانون مدنی می گوید نگهداری اطفال حق و تکلیف پدر و مادر است. از ظاهر ماده چنین استنابط می شود که پدر و مادر حق مطالبه اجرت را ندارند. چرا که تکلیف به حضانت یک امر تبرعی و مجانی است. اما عده ای دیگر خلاف این نظر را دارند. به نظر عده ای دیگر نگهداری طفل منافاتی با مطالبه اجرت برای حضانت ندارد. مخصوصا در مورد مادر که او هیچ وظیفه ای نسبت به شیر دادن به فرزند نیز ندارد.
آیا شیر دادن با حضانت متفاوت است؟
عده ای بر این باورند که شیر دادن جزء وظایف زن نیست در حالیکه حضانت از جمله وظایف اوست. پس قیاس حضانت با شیر دادن قیاس مع الفارق است.
آیا مطالبه دستمزد برای امر حضانت در فقه اعتباری دارد؟
در زمینه اجرت برای حضانت میان فقهای امامیه اختلاف نظر وجود دارد. عده ای از جمله صاحب مسالک بر این باورند که حضانت و نگهداری طفل اجرت ندارد. ولی عده ای دیگر همچون صاحب جواهر بر این نظر هستند که چون عمل انسان محترم است و هر عمل محترمی اجرت دارد پس می توان برای حضانت نیز مطالبه اجرت نمود.
اما حقوق موضوعه ما چه می گوید؟
سوال اساسی اینجاست که آیا طبق قوانین ما حضانت طفل اجرت دارد؟ پاسخ به این سوال به راحتی نیست. چرا که همچون صاحب جواهر می توان قائل به این نظر بود که هر عمل محترمی دارای اجرت است. پس ابوین طفل می توانند برای حفاظت و نگهداری او مطالبه اجرت نمایند. اما به نظر می رسد مطالبه اجرت برای حضانت طفل بر خلاف مصلحت اوست. از قانون ایران نیز چنین استنباط می شود. اما اگر عمل حضانت به کسی غیر از پدر یا مادر محول شود، او می تواند مطالبه اجرت نماید. چرا که همان طور که گفتیم حضانت حق و تکلیف ابوین طفل است و شخص دیگر تکلیفی به نگهداری جسمانی از طفل ندارد. بنابراین، اکر هر شخص دیگری به جز پدر و مادر برای نگهداری طفل مطالبه اجرت کنند باید وفق مقررات قانونی اجرت به آن ها پرداخت شود.
ذکر یک مثال:
پدر و مادر طفلی را در نظر بگیرید که هیچ کدام وفق مقررات قانونی صلاحیت نگهداری از طفل را ندارند. مثلا مادر مبتلا به بیماری روانی است و پدر نیز اشتهار به فساد اخلاقی دارد. یکی از اقربای طفل نگهداری از طفل را عهده دار می شود. در این صورت او می تواند بر اساس قوانین به منظور نگهداری از طفل مطالبه اجرت نماید. دادگاه نیز با جلب نظر کارشناس اجرت برای حضانت طفل را تعیین می کند.
اما در مجموع می توان گفت پدر و مادر نمی توانند برای نگهداری جسمانی از طفل مطالبه اجرت کنند. این نظر با مصلحت طفل نیز سازگارتر است.
نتیجه گیری:
همان طور که در ابتدای مقاله اشاره کردیم حضانت حق و تکلیف ابوین است. حضانت همان نگهداری جسمانی از طفل است و نباید آن را با ولایت قهری اشتباه گرفت. ولایت قهری مختص پدر و جد پدری است و برای اداره امور مالی و حقوقی طفل به کار می رود. سوال اصلی در این مقاله این بود که ایا می توان برای حضانت مطالبه اجرت کرد؟ در فقه میان فقها اختلاف نظر وجود دارد. عده ای از فقها بر این نظر هستند که هر عمل محترمی دارای اجرت است. پس برای حضانت نیز می توان مطالبه اجرت نمود. عده ای دیگر بر این نظر هستند که هیچ کدام از ابوین نمی توانند برای حضانت مطالبه اجرت کنند. نظر اخیر با مقرات ما و مصلحت طفل سازگارتر است. اما اگر شخص دیگری غیر از پدر و مادر حضانت طفل را عهده دار شود، او مستحق دریافت اجرت است.
نظر شما در خصوص نوشته “اجرت برای نگهداری و حضانت” چیست؟ نطرات خود را در قسمت دیدگاه ها به صورت کامنت درج کنید.