شرایط صحت ازدواج

ازدواج به موجب مقررات قانون مدنی عقدی است که باید شرایط برای صحت آن رعایت شود. در غیر این صورت ازدواج باطل است. قانون گذار فصل چهارم قانون مدنی مفصلا شرایط صحت ازدواج را بیان می کند. در برخی موارد شروطی که برای صحت ازدواج لازم است قانون گذار عدم آن ها را باعث بطلان عقد نکاح دانسته و در مقابل ضمانت اجرای عدم برخی دیگر از شروط غیر نافذ بودن عقد نکاح می داند. در این نوشتار قصد داریم تا به موضوع شرایط صحت عقد نکاح از منظر مقننن بپردازیم.

شرایط صحت ازدواج به موجب مقررات قانون مدنی چیست؟

1- وجود قصد برای ازدواج

2- رد و بدل شدن ایجاب و قبول میان زوج و زوجه

3- عاقل و بالغ و قاصد بودن زوج و زوجه

4- توالی عرفی ایجاب و قبول

5- انشای عقد به صراحت

6- تعیین زن و شوهر برای یکدیگر

7- رضایت زوجین.

برسی تفصیلی شرایط صحت ازدواج:

1- ایجاب و قبول:

ایجاب و قبول به عنوان شرایط صحت ازدواج خیلی مهم است. ایجاب و قبول در عقد نکاح ممکن است از طرف خود فرد باشد و یا به وکالت باشد. چیزی که ما در دوران حاضر در دفاتر ازدواج و طلاق به کرات می بینیم که سردفتر وکالت را از طرف زوج و یا زوجه اعلام می دارد. همچنین توالی عرفی ایجاب و قبول در صحت عقد نکاح بسیار حائز اهمیت است. اما مفهوم توالی عرفی ایجاب و قبول به چه معنا است؟ یعنی امکان پذیر نیست که زوجه در زمان حاضر ایجاب را بگوید و زوج قبول را یک ماه بعد بیان کند. در این صورت توالی عرفی میان ایجاب و قبول وجود ندارد.

چنانچه زن و شوهر یا یکی از آن ها لال باشد ایجاب و قبول چگونه است؟

مشکلی در بیان ایجاب و قبول نیست. ایجاب و قبول باید به نحوی اعلام شود که قصد بر انشای قصد را برساند.

2- تعیین زن و شوهر برای یکدیگر:

همان طور که می دانیم در نکاح شخصیت طرف علت عمده عقد است. یعنی باید زوج و زوجه برای یکدیگر کاملا مشخص باشند. به گونه ای که اشتباهی در شخصیت طرف معامله پیش نیاد. در غیر این صورت اشتباه باعث بطلان عقد نکاح می شود. چه اینکه شخصیت طرف علت عمده عقد است. مثلا اگر الف تصور کند که قرار است با ب ازدواج کند اما با ج ازدواج کند این ازدواج باطل است. پس تعیین زن و شوهر برای یکدیگر از شرایط صحت ازدواج است.

3- عدم تعلیق در نکاح:

نکاح از جمله عقودی است که تعلیق در ان امکان پذیر نیست. مثلا الف به ب می گوید با تو ازدواج می کنم اگر کارمند بانک شوی. اگر نکاح به این شرط منعقد گردد باطل است. حتی در فرضی که شرط نیز تحقق یابد باز هم عقد نکاح باطل خواهد بود.

• بیشتر بخوانید: فرق عقد منجز و معلق

آیا می توان در عقد نکاح شرط خیار قرار داد؟

وجود شرط خیار به معنای فسخ عقد نکاح است. موارد فسخ عقد نکاح در قانون توسط قانون گذار بیان شده است. بنابراین، امکان فسخ عقد نکاح وجود ندارد. اما امکان درج شرط خیار نسبت به صداق جایز است؛ البته اگر مدت خیار مشخص شده باشد.  در غیر این صورت باطل است.

4- رضایت زوجین به عنوان یکی از شرایط صحت ازدواج:

قصد و رضا از عناصر اساسی برای تحقق هر عقدی است. عقد نکاح نیز از این امر مستثنی نیست. یعنی زوجین باید به عقد ازدواج رضایت داشته باشند. در غیر این صورت عقد ازدواج غیر نافذ است و شخص مکره باید پس از زوال حالت اکراهی عقد را اجازه یا رد کند. اگر تنفیذ کند عقد صحیح است و اگر رد کند عقد باطل است. البته اگر درجه فقدان رضایت به حدی باشد که به قصد لطمه بزند عقد ازدواج باطل است.

نتیجه گیری:

همان طور که بیان کردیم شرایطی برای صحت عقد ازدواج لازم است. چنانچه شرایط مد نظر قانون گذار نباشد عقد ازدواج باطل یا غیر نافذ است. از جمله توالی عرفی ایجاب و قبول، تعیین زوج و زوجه برای یکدیگر، وجود قصد و رضا برای انعقاد عقد از جمله شرایط صحت ازدواج است. اگر هر کدام از این شرایط نباشد بسته به نوع شرط عقد ازدواج باطل یا غیر نافذ خواهد بود. مثلا اگر شخصی از روی اکراه با دیگری ازدواج کند عقد ازدواج غیر نافذ است نه باطل. اما اگر توالی عرفی ایجاب  و قبول وجود نداشته باشد عقد ازدواج باطل است.

نظر شما در خصوص نوشته “شرایط صحت ازدواج” چیست؟ نظرات خود را در قسمت دیدگاه ها با ما به اشتراک بگذارید. 

اگر مشکل حقوقی، کیفری، خانوادگی دارید از اقدام خودسرانه پرهیز نمایید و حتما موضوع را با یک وکیل و یا مشاور حقوقی در میان بگذارید. مجموعه ترنم عدالت با سالها سابقه در امور کیفری، خانوادگی و … شما را در احقاق حقوقتان یاری و مساعدت می نماید. با ما تماس بگیرید.