طبق مقررات قانون مدنی پدر و جد پدری طفل، ولی قهری او هستند و در اداره امور او ولایت دارند. اما نکته قابل توجه این است که سمت ولایت با حضانت متفاوت است. ولایت به معنای اداره امور طفل است و صرفا این وظیفه بر عهده پدر و جد پدری قرار دارد. البته پدر و جد پدری می توانند وصیت کنند پس از مرگشان شخصی به نام وصی اداره امور طفل را بر عهده بگیرد. در مقابل، مفهوم حضانت به معنای نگهداری جسمانی از طفل است که حق و تکلیف ابوین می باشد. اما نکته قابل توجه این است که گاهی اوقات ممکن است ولی قهری (پدر و جد پدری) اعمالی انجام دهند که موجبات عزل خود از سمت ولایت قهری را فراهم کنند. در این نوشتار به مفهوم عزل ولی قهری و چگونگی دادخواست عزل ولی قهری می پردازیم.
در آخر نیز شما می توانید یک نمونه دادخواست عزل ولی قهری که توسط وکلا و کارشناسان ترنم عدالت تنظیم شده است را دانلود کنید.
پدر و پدربزرگ طفل عهده دار ولایت قهری هستند. بنابراین، طبق قانون، مادر هیچ گاه بر فرزند خود ولایت ندارد. مادر از سمت حضانت برخودار است. اما ولایت که همان اداره امور طفل است ربطی به نگهداری جسمانی از طفل ندارد و قانون گذار این وظیفه را بر عهده پدر و پدر بزرگ قرار می دهد. ولی قهری باید دارای شرایی باشد. چه اینکه اگر رعایت غبطه مولی علیه انجام نگیرد، می توان دادخواست عزل ولی قهری را تقدیم نمود.
ماده 1184 قانون مدنی در این خصوص مقرر می کند در فرضی که ولی قهری (پدر یا جد پدری طفل) رعایت مصلحت شخص صغیر را نکند و یکی از نزدیکان و اقارب طفل متوجه این موضوع شود دادخواست عزل ولی قهری به مرجع قضایی داده می شود. البته دادگاه نیز باید تشخیص دهد که ولی قهری رعایت غبطه و مصلحت مولی علیه را نمی کند. در نتیجه قیمی برای اداره امور طفل مشخص می شود.
ممکن است این سوال مطرح شود که آیا کبر سن و یا بیمار بودن ولی قهری می تواند دلیلی برای تقدیم دادخواست عزل ولی قهری باشد؟ خیر. چنانچه ولی قهری به واسطه کبر سن و یا بیماری نتواند اداره امور طفل را بر عهده بگیرد دادگاه تعیین می کند که یک امین به ولی قهری منضم شود.
عزل ولی قهری با منعزل شدن او تفاوت دارد. موارد عزل ولی قهری را فوقا اشاره کردیم و محدود به این مورد بود که ولی قهری رعایت غبطه و مصلحت مولی علیه را نکند. اما منعزل شدن به معنای عزل خود به خودی ولی قهری است. قانون گذار در قانون مدنی به به منعزل شدن ولی قهری اشاره ای نمی کند. اما در مقابل بیان می کند که اگر وصی منصوب از جانب پدر و جد پدری به نگهداری و تربیت طفل اقدام نکند و در مجموع از وظایف خود امتناع کند، منعزل می شود (به این معنا که خود به خود عزل می شود).
با توجه به آنچه فوقا اشاره کردیم، اگر ولی قهری ولایت و غبطه مولی علیه را ننماید از سمت خود به تشخیص دادگاه صالح از سمت ولایت قهری عزل خواهد شد. در اینجا یکی از اقارب یا خویشاوندان طفل می تواند دادخواست عزل ولی قهری را تقدیم مرجع صالح نماید.
برای رسیدگی به دادخولست عزل ولی قهری در تهران دادسرای ناحیه 25 صالح به رسیدگی است و در سایر شهرستان ها دادگاه عمومی به این امر رسیدگی می کند.
هنوز هیچ دیدگاهی وجود ندارد.