تعیین امین برای غایب

گاهی اوقات ممکن است شخصی برای مدت مدیدی غایب شود و از او هیچ خبر و اطلاعی در دست نباشد. به موجب مقررات قانون مدنی به چنن شخصی غایب مفقود الاثر اطلاق می شود. چنانچه شخصی به عنوان غایب مفقودالاثر شناخته شود و پس از مدتی که در قانون مدنی بیان می شود، برای او حکم موت فرضی صادر می گردد و سپس اموال او می توان ورثه تقسیم خواهد شد. اما در مدت قبل از صدور حکم موت فرضی برای اداره اموال غایب باید امین تعیین شود.  امین کسی است که توسط مرجع قضایی انتخاب می شود تا اموال غایب را اداره کند. برای این کار در تهران باید دادخواستی به اداره امور سرپرستی تقدیم نمود. در سایر شهرستان ها دادخواست به منظور تعیین امین برای اموال غایب را به دادگاه تقدیم نمود. در این نوشتار به موضوع تعیین امین برای اموال غایب مفقودالاثر و شرایط و ضوابط آن می پردازیم.

غایب مفقود الاثر به چه شخصی اطلاق می شود؟

به موجب تعریف قانون مدنی، غایب مفقودالارث شخصی است که از زمان غیبت او مدت مدیدی گذشته و از او هیچ خبری نباشد.

منظور از مدت زمان مدید چه مدتی است؟

برای تعیین اینکه چه مقدار باید زمان بگذرد تا شخصی به عنوان غایب مفقودالاثر شناخته شود و النهایه حکم موت فرضی او صادر شود، قانون گذار معیارهای مختلفی را در نظر می گیرد:

1- ده سال از آخرین خبر از حبات غایب بگذرد و در انقضای مدت مزبور سن غایب نیز از هفتاد و پنج گذشته باشد:

فرض کنید حست در تاریخ 1380/01/01 از خانه بیرون می رود و هیچ گاه باز نمی گردد. او در زمان خروج از خانه 70 ساله بوده است. اکنون که ده سال از زمان غیبت او می گذرد او مردی 80 ساله است که عادتا نباید زنده باشد. در چنین وضعیتی با رعایت تشریفاتی قانونی برای آگهی در روزنامه و … حکم موت فرضی صادر می گردد.

2- شخص در دسته نظامیان باشد و جنگ تمام شود و سه سال از تاریخ صلح بگذرد:

اگر شخصی جزء نیروهای مسلخ یک کشور باشد و در درگیری میان دو کشور، به عنوان نظامی وارد شود. سپس جنگ به صلح خاتمه یابد و سه تاریخ از تاریخ صلح بگذرد اما باز هم از شخص غایب خبری نشود، می توان حکم موت فرضی او را تقاضا نمود. اما قبل از صدور حکم موت فرضی می توان دادخواست تعیین امین برای اموال غایب را اقامه کرد تا اموال غایب حیف و میل نشود.

3- ممکن است شخصی در یک سفر بحری (دریایی) غایب شود:

چنانچه کشتی تلف شده باشد و سه سال از تاریخ تلف شدن کشتی بگذرد بدون اینکه از شخص خبری شود، می توان حکم موت فرضی او را دریافت نمود.

در فرضی که کشتی تلف نشده باشد، اما به مقصد نرسد و به مبدا نیز برنگردد، برای صدور حکم موت فرضی باید میان مناطق دریایی تفکیک قائل شد:

1- چنانچه سفر در دریای خزر و خلیج فارس باشد: یک سال

2- چنانچه سفر دریایی در اقیانوس هند، دریای سرخ و دریای مدیترانه و دریای سیاه و دریای آزوف و یا دریای عمان باشد: دو سال

3- سفر در سایر دریاها مثل اقیانوس اطلس و آرام و …: سه سال.

4- چنانچه شخصی در سفر هوایی غایب شود و پنج سال از او خبری نشود، حکم موت فرضی او صادر می شود:

فرض کنید حسن با هواپیما به کشور دیگری سفر کرده است. هواپیما مفقود می شود و پنج سال نیز از حسن خبری نیست. در این صورت حسن غایب مفقودالاثر است و حکم موت فرضی او صادر می شودد. اما قبل از انقضای مدت پنج سال برای صدور حکم موت فرضی، می توان دادخواستی برای تعیین امین برای اداره اموال غایب (حسن) به مرجع صالح تقدیم نمود.

تعیین امین برای اموال غایب:

همان طور که بالاتر اشاره نمودیم، این احتمال وجود دارد که شخصی که غایب می شود، اموالی داشته باشد که با وجود غیبت او این اموال در حال تعدی و تفریط باشند. تا قبل از اینکه حکم موت فرضی شخص صادر گردد و اموال میان ورثه تقسیم شوند، امینی باید انتخاب شود تا اداره اموال غایب را بر عهده بگیرد.

چه کسی می تواند دادخواست تعیین امین برای اداره اموال غایب را بدهد؟

هر کدام از ورثه غایب می توانند این دادخواست را ارائه کنند. چه اینکه ممکن است اموال غایب مفقودالاثر در معرض تعدی و تفریط باشد. مثلا غایب باغی دارد که در اثر رسیدگی نکردن در حال انهدام است.  چنانچه ورثه غایب نیز به توافق نرسند که چه کسی اموال را اداره کند. در این صورت می توان دادخواست تعیین امنی برای اداره اموال غایب را مطرح کرد.

آیا امین برای اداره اموال غایب حتما باید از میان ورثه غایب مفقودالاثر باشد؟

خیر این طور نیست که تنها ورثه شخص غایب بتوانند امین اموال غایب شوند. مرجع قضایی هر شخصی را می تواند به عنوان امین اموال غایب انتخاب کنند.

آیا ورثه می توانند برای تعیین اموال غایب به توافق برسند؟

بله. این احتمال وجود دارد که وراث با یکدیگر توافق کنند که یک نفر را به عنوان امین تعیین کنند. از این جهت مشکلی وجود ندارد.

وظایف و مسئولیت های امین اموال غایب چیست؟

تکالیف امین برای اداره اموال غایب بسیار مشابه مسئولیت ها و تمالیف قیم است:

1- ارائه صورت دارایی ها به دادستان

2- تهیه صورت جامعی از دارایی های غایب

3- حفظ و حراست از اموال غایب بدون تعدی و تفریط

4- عدم انجام معامله با خود

5- عدم فروش یا رهن گذاشتن اموال غایب مگر با اجازه دادستان

6- عدم خاتمه دعاوی به صلح

7- ارائه صورت حساب تصدی به صورت سالیانه به دادستان

نکات مهم در مورد موضوع تعیین امین برای اداره اموال غایب:

1- گاهی ممکن است مرجع قضایی از امین تقاضای تضمین کند. به این معنا که امین مالی را به عنوان وثیقه قرار دهد تا بتواند سمت امین اموال غایب را عهده دار شود. در صورتی که امین تضمین ندهد، محکمه او را به سمت امین برای اداره اموال غایب منصوب نمی کند.

2- اگر شخصی از بین وراث غایب بخواهد امین اموال غایب شود و تضمیات کافیه به این منظور بدهد، دادگاه نمی تواند شخص دیگری را به عنوان امین اموال غایب مشخص کند.

3- امین اموال غایب می تواند برای اداره اموال غایب تقاضای دستمزد و اجرت نماید. تعیین میزان اجرت متناسب با میزان کاری است که امین انجام می دهد.

در ادامه این نوشتار به یک نمونه دادخواست تعیین امین برای اداره اموال غایب اشاره می کنیم. قبل از هر اقدام در زمینه تعیین امین برای اداره اموال غایب حتما با وکیل متخصص در حوزه امور حسبی مشورت کنید و از او مشاوره بگیرید. مزیت این کار این است که ضریب اشتباه و خطا در دادخواست شما کم می شود. شما می دانید که دادخواست توسط یک متخصص نگارش یافته و حتما به نتیجه منتج می شود. همچنین پیگیری امور حسبی بسیار سخت و پیچیده است. یک وکیل متخصص بهتر می تواند این امور را پیگیری کند و شما را به نتیجه مطلوبتان برساند.