دفینه یکی از مفاهیمی است که قانون گذار در قانون مدنی به آن اشاره کرده است. شاید بتوان گفت قانون گذار دفینه را معادل گنج می داند. اما برای بررسی مفهوم دقیق دفینه و مقررات حاکم بر آن باید نگاهی به متن مقررات قانونی بیندازیم. در این مقاله با دفینه و مقررات آن آشنا خواهیم شد. دفینه یعنی چه
دفینه یعنی چه؟
ماده 173 قانون مدنی در مورد دفینه چنین مقرر می کند: دفینه یعنی چه
دفینه مالی است که در زمین یا بنایی دفن شده و بر حسب اتفاق پیدا می شود.
بنابراین، دفینه چیزی معادل گنج پنهان شده در زمین است. اگر کسی گنجی را در زمین یا بنایی پیدا کند مقررات دفینه در قانون بر آن حاکم است.
مالک دفینه چه کسی است؟ دفینه یعنی چه
ماده 174 چنین بیان می کند:
دفینه که مالک آن معلوم نباشد ملک کسی است که آن را پیدا کرده است.
بنابراین، باید ابتدا دید که مالک دفینه چه کسی است؟ آیا مالک گنج معلوم است یا خیر؟ اگر مالک آن معلوم باشد که مال متعلق به مالک است. اما در صورتی که مالک دفینه مشخص نباشد دفینه متعلق به کسی است که آن را پیدا کرده است.
یک مثال در این موضوع بیان می کنیم:
الف پدربزرگ ب است. او صندوقچه ای به غایت ارزشمند دارد. الف صندوقچه را در حیاط خانه ب پنهان می کند. ب پس از مدتی در اثر کندن زمین صندوقچه را پیدا می کند. او می داند که صندوقچه متعلق به الف است. بنابراین در چنین فرضی ب مالک دفینه نیست. دفینه متعلق به الف است. اما اگر مالک مشخص نباشد در این صورت دفینه متعلق به کسی است که آن را پیدا می کند.
نکته: گاهی ممکن است کسی در ملک متعلق به دیگری مالی را پیدا کند (دفینه یا گنج). در این صورت باید به مالک زمین اطلاع دهد. اگر مالک زمین بتواند ادعای مالکیت خود را نسبت به دفینه در نزد مراجع قضایی اثبات کند در این صورت او مالک دفینه است. دفینه یعنی چه
اگر مالک زمین نتواند مالکیت خود را نسبت به دفینه اثبات کند تکلیف چیست؟
قانون گذار در ماده 175 تکلیف را مشخص نکرده است. به نظر می رسد در این صورت دفینه متعلق به کسی است که آن را پیدا می کند. هر چند ممکن است نظر مخالف نیز وجود داشته باشد و برخی قائل به این موضوع باشند که دفینه متعلق به کسی است که در ملک او قرار دارد.
نکته: از دیدگاه دکتر کاتورزیان دفینه در صورتی در دسته اموال مباح قرار می گیرد که عتیقه نباشد و زیرمجموعه آثار ملی و میراث فرهنگی قرار نگیرد. چه آنکه اگر دفینه در دسته مقررات مربوط به میراث فرهنگی باشد و عتیقه محسوب شود باید به دولت داده شود. دفینه یعنی چه
اگر دفینه در اراضی مباح باشد تکلیف چیست؟
اگر دفینه در اراضی مباح قرار بگیرد (منظور از اراضی مباح اراضی است که متعلق به کسی نیست) گنج یا دفینه از آنِ کسی است که آن را استخراج می کند.
ماده 176 در این مورد مقرر می کند:
دفینه که در اراضی مباحه کشف شود متعلق به مستخرج است.
اگر دفینه در دریا افتاده باشد متعلق به چه کسی است؟ دفینه یعنی چه
فرض می کنیم که جواهری ذی قیمت در دریا افتاده است. در این صورت اگر کسی بتواند آن را از دریا خارج کند متعلق به خود اوست.
نکته: اگر آب دریا دفینه ای را به ساحل بیاورد این مال متعلق به کسی است که آن را تصرف کرده و بر آن وضع ید پیدا می کند.
ماده 177 قانون مدنی در این خصوص بیان میکند:
جواهری که از دریا استخراج می شود ملک کسی است که آن را استخراج کرده است و آنچه آب به ساحال می آورد ملک کسی است که آن را حیازت کرده است.
اگر مالی در دریا غرق شده باشد متعلق به چه کسی است؟ دفینه یعنی چه
قانونگذار در این خصوص رویکرد جالب اتخاذ کرده است. اگر مالی در دریا غرق و سپس اثبات شود که مالک از مال خود صرف نظر کرده است (در اصطلاح حقوقی اِعراض کرده است)، متعلق به کسی است که آن را پیدا می کند. در صورتی که مالک همچنان مال را بخواهد و از آن اعراض نکرده باشد متعلق به مالک است.
ماده 178 قانون مدنی:
مالی که در دریا غرق شده و مالک از آن اعراض کرده است مال کسی است که آن را بیرون بیاورد.
نتیجه گیری مقاله دفینه یعنی چه
دفینه یا گنج مالی است که در زیر زمین یا بنایی دفن شده و به طور کاملا اتفاقی پیدا می شود. بر اساس مقررات قانون مدنی دفینه یا گنج از آنِ کسی است که آن را پیدا کرده است. اما چنانچه مالک دفینه مشخص باشد دفینه متعلق به مالک است. البته باید توجه داشت اگر دفینه یا گنج در ملک دیگری یافت شود مالک زمین باید مالکیت دفینه نسبت به خود را اثبات کند تا دفینه به او تعلق بگیرد.
برای دریافت وقت مشاوره حضوری و تلفنی به صفحه درخواست مشاوره مراجعه کنید.
