ربا یکی از جرایمی است که قانون گذار در قانون مجازات اسلامی آن را مورد جرم انگاری قرار می دهد. ماده 595 قانون مجازات اسلامی به موضوع ربا اختصاص دارد که در ادامه این نوشتار ابتدا کمی در مورد ربا توضیح می دهیم و سپس یک نمونه شکواییه ربا که توسط وکلای مجموعه ترنم عدالت نگارش یافته، با هم بررسی می کنیم:
ربا چیست؟ نمونه شکواییه ربا
ربا همان سود ظالمانه است که در یک معامله شخص متعهد به پرداخت آن می شود. مثلا حسن به رضا مبلغ صد میلیون تومان را قرض می دهد. اما به او می گوید در زمانی که می خواهی قرض را ادا کنی به جای صد میلیون باید صد و پنجاه میلیون پول پرداخت کنی. در این صورت ربا شکل می گیرد. در قانون مجازات ربا هم برای ربا گیرنده و هم برای ربا دهنده جرم انگاری شده است. اما استثنائاتی در این خصوص وجود دارد:
استثنائات جرم ربا چیست و تنظیم نمونه شکواییه ربا
1-اضطرار ربا گیرنده:
اولین استثنا در جرم ربا این است که ربا گیرنده مضطر باشد. یعنی چاره ای جز گرفتن ربا نداشته باشد. گاهی ممکن است شخصی در وضعیتی باشد که مجبور به ارتکاب جرم ربا شود. مثلا حسن می داند که فرزند رضا سخت بیمار است و او برای جراحی رضا نیاز به پول دارد. در این شرایط حسن پول را به رضا می دهد. اما موقع باز پرداخت پول، مبلغ بیشتری را از او مطالبه می کند. در این حالت، رضا برای درمان بیماری فرزندش و نجات او از مرگ حتمی، چاره ای جز قبول پیشنهاد حسن ندارد. بنابراین، در این حالت، اگر حسن بتواند اضطرار خود را ثابت کند، مجازات نخواهد شد. البته اثبات وضعیت اضطراری بسیار دشوار است. از این رو، توصیه می شود حتما با وکیل مشورت نمایید. در ادامه مقاله به نمونه شکواییه ربا اشاره می کنیم:
2- ربا میان پدر و فرزند:
اگر فرزند و پدر با یکدیگر قراردادی منعقد کنند که طبق آن، پدر یا فرزند مکلف است مبلغی اضافه بر آنچه دریافت کرده، به طرف مقابل پس دهد، ربا محسوب نمی شود. مثلا پدر مبلغ پنجاه میلیون تومان را به پسر خود قرض می دهد. در قرارداد قرض شرط می کنند که پسر موقع بازگرداندن پول، مبلغ هفتاد میلیون تومان را به پدر پس دهد. در این صورت ربا محقق نمی شود. چرا که وفق مقررات قانونی ربا بین فرزند و پدر ربا نیست. البته قانون گذار تنها پدر را می گوید نه مادر. پس اگر مادر چنین قراردادی با فرزند خود منعقد کند، مشمول جرم ربا می شود.
3- ربا میان زن و شوهر:
اگر میان زن و شوهر قراردادی منعقد شود که در آن زن یا شوهر مکلف به پرداخت مبلغ اضافه تر به دیگری باشد، در این حالت نیز ربا محقق نمی شود. قانون گذار ربای میان زن و شوهر را جرم انگاری نمی کند.
4- ربا میان کافر و مسلمان:
اگر مسلمان از کافر ربا دریافت کند، مشمول ماده 595 قانون مجازات نیست. البته این تفاوت در دین و ارتباط آن به جرم ربا دقیقا معلوم نیست از کجا نشات می گیرد. اما به هر روی، رویکرد قانون گذار در تبصره ماده 595 قانون مجازات اسلامی چنین بوده است.
در ادامه این نوشتار به یک نمونه شکواییه ربا اشاره می کنیم:
نمونه شکواییه ربا: ریاست محترم دادسرای ناحیه ………… شهرستان …………..
با سلام؛
احتراما موارد زیر را خدمت حضرت عالی معروض می دارم:
اینجانب به دلیل بیماری ای که بر جسم فرزندم مستولی شده بود ناگریز و ناگزیر به بستری او در بیمارستان شدم. این موضوع به صورت ناگهانی و غیبر مترقبه برای اینجانب اتفاق افتاد. لذا سابقا هیچ اطلاعی از وجود چنین بیماری در بدن فرزندم برای ما آشکار نشده بود. از سوی دیگر تحت هیچ پوششی برای بهره مندی از بیمه قرار نداشتیم. یا این اوصاف، تنها راه چاره برای بنده این بود که مبلغی پول از یکی از دوستانم (مشتکی عنه) من باب عقد قرض دریافت دارم.
در مورخه ………………… سراسیمه به مغازه مشکی عنه مراجعه کردم و موضوع را برای او بازگفتم. او پذیرفت که مبلغ پنجاه میلیون تومان را به عنوان قرض به مدت شش ماه در اختیار بنده قرار دهد. اما شرط کرد که در زمان استرداد پول به جای مبلغ پنجاه میلیون تومان مبلغ هفتاد و پنج میلیون تومان را از بنده مسترد می دارد. نمونه شکواییه ربا
در آن لحظه، حفظ جان فرزندم از هر چیز برایم مهم تر بود. بنابراین، با شرط مشتکی عنه موافقت کردم. چه اینکه نجات جان فرزندم که در چنگال بیماری مهالک گرفتار آمده بود از هر امر دیگری برایم واجب تر می نمود. لذا با عنایت به آنچه در فوق اشاره کردم و با توجه به مدارک بیمارستان و آزمایش های فرزندم که به پیوست می باشد بنده در وضعیت اضطراری به سر می بردم. از این رو، صدور حکم مقتضی بنا بر ماده 595 قانون مجازات اسلامی و تبصره 2 ماده 595 در حق مشتکی عنه از شما مقام محترم مورد استدعا است.
با تقدیم شایسته ترین احترامات
سوء استفاده از اضطرار ربا گیرنده در جرم ربا
در جرم ربا، ربا دهنده و ربا گیرنده هر دو محکوم هستند. اما اگر محرز شود که ربا دهنده، در مقام پرداخت وجه یا مال اضافی مضطر بوده و چاره ای جز قبول ربا نداشته است از مجازات معاف خواهد شد.
ماده 595 چنین مقرر می کند:
هر نوع توافق بین دو یا چند نفر تحت هر قراردادی از قبیل بیع، قرض، صلح و امثال آن جنسی را با شرط اضافه با همان جنس مکیل و موزون معامله نماید و یا زائد بر مبلغ پرداختی، دریافت نماید ربا محسوب و جرم شناخته میشود مرتکبین اعم از ربادهنده، رباگیرنده و واسطه بین آنها علاوه بر رد اضافه به صاحب مال به شش ماه تا سه سال حبس و تا (۷۴) ضربه شلاق و نیز معادل مال مورد ربا به عنوان جزای نقدی محکوم میگردند.
تبصره ۱ – در صورت معلوم نبودن صاحب مال، مال مورد ربا از مصادیق اموال مجهول‌المالک بوده و در اختیار ولی فقیه قرار خواهد گرفت.
تبصره ۲ – هر گاه ثابت شود ربادهنده در مقام پرداخت وجه یا مال اضافی مضطر بوده از مجازات مذکور در این ماده معاف خواهد شد.
اموری همچون بیماری، حفظ آبرو، تهدید جانی و حیثیتی، ناموسی و … می تواند از مصادیق اضطرار ربا دهنده باشد.
نظر شما در خصوص نمونه شکواییه ربا چیست؟ آیا برای شما مفید بود؟ در قسمت دیدگاه ها نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.