جرم خفت گیری و یا اخاذی به صراحت در قانون جرم انگاری نشده است. بنابراین، در صورتی که قضات دادگاه ها به جرم خفت گیری برخورد کنند، رویکرد متفاوتی دارند. به عبارت بهتر، می توان گفت، هر کدام از قضات نسبت به این جرم واکنش مختلفی نشان می دهند. حتی، در برخی از مواقع در صورتی که شرایط خفت گیری به محاربه نزدیک باشد، مجازات محاربه اعمال می گردد. به نظر می رسد در این خصوص، خلأ قانونی وجود دارد و قانون گذار باید برای این مورد وضع مقرره نماید. در این مقاله به وجوه مختلف جرم خفت گیری و مجازات اعمالی برای آن می پردازیم.
خفت کردن به چه معنا است؟
خفت کردن در لغت به معنای کمین کردن و مترصد شکار نشستن است. با توجه به معنای لغوی این کلمه می توان گفت که در اصطلاح و در عمل نیز فرد مجرم باز طریق به کمین نشستن برای طعمه خود سعی می کند. تا در فرصتی مناسب با ایجاد ارعاب و وحشت و یا تهدید کردن و یا حتی ایراد صدمه جسمانی (مانند مجروح کردن فرد) پول و مال و یا هر چیزی که او داشته را از طرف بگیرد.
البته خفت گیری عنوانی عوامانه است و عنوان قانونی چنین عملی اخذ مال به عنف است.
ویژگی های جرم خفت گیری
جرم خفت گیری از جرائم مطلق است. یعنی رسیدن به نتیجه در آن مهم نیست. بنابراین، اگر شخص مجرم به نتیجه ای دست پیدا نکند، باز هم مشمول مجازات خواهد شد. فرض کنید الف، ب را در خیابانی ترک خفت می کند. با وارد کردن ضرباتی به او از ب می خواهد تا هر چه دارد به او بدهد. اما ب چیزی همراه خود ندارد. در این صورت، جرم خفت گیری تحقق پیدا کرده است. هر چند مجرم به مالی دست نیافته باشد.
آیا جرم خفت گیری در قانون جرم انگاری شده است؟
به موجب اصل قانونی بودن جرایم و مجازات ها برای اینکه عملی را جرم بدانیم لازم است تا این عمل از طرف قانون گذار جرم انگاری شود. ماده 2 قانون مجازات اسلامی در این خصوص چنین مقرر می کند:
هر رفتاری اعم از فعل یا ترک فعل که در قانون برای آن مجازات تعیین شده است جرم محسوب می‌شود.
عمل خفت گیری در قانون مجازات اسلامی به طور مستقل جرم انگاری نشده است. بنابراین، برای آن مجازاتی نیز تعیین نشده است. ولی با توجه به بیان قانون گذار در مواد 279، 281 و 286 قانون مجازات اسلامی، بخش حدود و همچنین مواد 617، 652، 668 و 669 قانون مجازات اسلامی در بخش تعزیرات می توان جرم مذکور را در این موارد به عنوان مصادیقی از جرم “خفت گیری” در نظر گرفت.
مواد بخش حدود در قانون مجازات اسلامی در رابطه با جرم خفت گیری
ماده 279 قانون مجازات اسلامی:
محاربه عبارت از کشیدن سلاح به قصد جان، مال یا ناموس مردم یا ارعاب آنها است، به نحوی که موجب ناامنی در محیط گردد. هرگاه کسی با انگیزه شخصی به سوی یک یا چند شخص خاص سلاح بکشد و عمل او جنبه عمومی نداشته باشد و نیز کسی که به روی مردم سلاح بکشد، ولی در اثر ناتوانی موجب سلب امنیت نشود، محارب محسوب نمی‌شود.
ماده 281 قانون مجازات اسلامی:
راهزنان، سارقان و قاچاقچیانی که دست به سلاح ببرند و موجب سلب امنیت مردم و راه ها شوند محاربند.
ماده 286 قانون مجازات اسلامی:
هرکس به طور گسترده، مرتکب جنایت علیه تمامیت جسمانی افراد، جرائم علیه امنیت داخلی یا خارجی کشور، نشر اکاذیب، اخلال در نظام اقتصادی کشور، احراق و تخریب، پخش مواد سمی و میکروبی و خطرناک یا دایر کردن مراکز فساد و فحشا یا معاونت در آنها گردد به گونه ای که موجب اخلال شدید در نظم عمومی کشور، ناامنی یا ورود خسارت عمده به تمامیت جسمانی افراد یا اموال عمومی و خصوصی، یا سبب اشاعه فساد یا فحشا در حد وسیع گردد مفسد فی الارض محسوب و به اعدام محکوم می‌گردد.
تبصره- هرگاه دادگاه از مجموع ادله و شواهد قصد اخلال گسترده در نظم عمومی، ایجاد ناامنی، ایراد خسارت عمده و یا اشاعه فساد یا فحشا در حد وسیع و یا علم به موثر بودن اقدامات انجام شده را احراز نکند و جرم ارتکابی مشمول مجازات قانونی دیگری نباشد، با توجه به میزان نتایج زیانبار جرم، مرتکب به حبس تعزیری درجه پنج یا شش محکوم می‌شود.
مواد بخش تعزیرات در قانون مجازات اسلامی در رابطه با جرم خفت گیری
ماده 617 قانون مجازات اسلامی:
هر کس به وسیله چاقو و یا هر نوع اسلحه دیگر تظاهر یا قدرت‌نمایی کند. یا آن را وسیله مزاحمت اشخاص یا اخاذی یا تهدید قرار دهد‌یا با کسی گلاویز شود در صورتی که از مصادیق محارب نباشد به حبس از شش ماه تا دو سال و تا (۷۴) ضربه شلاق محکوم خواهد شد…
ماده 652 قانون مجازات اسلامی:
هر گاه سرقت مقرون به آزار باشد و یا سارق مسلح باشد به حبس از سه ماه تا ده سال و شلاق تا (۷۴) ضربه محکوم می‌شود و اگر جرحی نیز واقع شده باشد علاوه بر مجازات جرح به حداکثر مجازات مذکور در این ماده محکوم می‌گردد.
ماده 668 قانون مجازات اسلامی:
[اصلاحی ۱۳۹۹/۲/۲۳]- هرکس با جبر و قهر یا با اِکراه و تهدید دیگری را ملزم به دادن نوشته یا سند یا امضاء و یا مهر نماید و یا سند و نوشته ای که متعلق به او یا سپرده به او می‌باشد را از و‌ی بگیرد به حبس از چهل و پنج روز تا یک سال و تا (۷۴) ضربه شلاق محکوم خواهد شد.
ماده 669 قانون مجازات اسلامی:
[اصلاحی ۱۳۹۹/۲/۲۳]- هرگاه کسی دیگری را به هر نحو تهدید به قتل یا ضررهای نفسی یا شرفی یا مالی و یا به افشاء سری نسبت به خود یا بستگان او نماید، اعم از این که به این و‌اسطه تقاضای و‌جه یا مال یا تقاضای انجام امر یا ترک فعلی را نموده یا ننموده باشد به مجازات شلاق تا (۷۴) ضربه یا زندان از یک ماه تا یک سال محکوم خواهد شد.
همان طور که مشاهده می کنیم، مصادیق جرم خفت گیری و یا اخاذیدر قانون مجازات گسترده است. بنابراین، در صورت تحقق جرم خفت گیری باید پیش از تنظیم شکواییه با وکیل و مشاور حقوقی مشورت نمود تا مصداق صحیح وقوع این جرم را انتخاب نماییم. چرا که در صورت اشتباه در انتخاب عنوان مجرمانه به شکایت رسیدگی نخواهد شد.
نتیجه گیری مقاله
عنوان خفت گیری و یا اخاذی به طور مستقل در قانون مجازات اسلامی جرم انگاری نشده است. اما در برخی موارد در بخش حدود قانون گذار اشاره ای به این موضوع کرده است و فرد خفت گیر را با عناوین محارب و یا مفسد فی الارض قابل مجازات دانسته است. در پاره ای دیگری از موارد نیز قانون گذار در بخش تعزیرات و با اشره به عنوان مجرمانه سرقت و یا گرفتن سند و یا نوشته آن هم با جبر و اکراه این عمل را جرم انگاری کرده است. اما به نظر می رسد قانون گذار باید این خلأ قانونی را رفع نماید.
موسسه حقوقی ترنم عدالت با مجمعی از وکلا شما را در رسیدن به حقوقتان یاری می نماید.
برای دریافت وقت مشاوره حضوری و تلفنی به صفحه درخواست مشاوره و تماس با ما مراجعه کنید.
