صلح یکی از عقود معین در قانون مدنی است. در فصل هفتم قانون مدنی در مورد صلح سخن گفته است. مقررات عقد صلح از ماده 752 قانون مدنی تا 771 قانون مدنی مورد اشاره قرار گرفته است. اما عقد صلح چه عقدی است؟ در این مقاله با عقد صلح و شرایط آن آشنا خواهیم شد.
عقد صلح چیست؟
صلح یکی از مهمترین عقود در قانون مدنی است. عقد صلح سیّد العقود یا انفع العقود نامیده می شود. چه اینکه عقد صلح می تواند جایگزین بسیاری از عقود شود. از این روست که به آن لقب سیّد العقود را داده اند. ماده 752 قانون مدنی در مورد عقد صلح چنین مقرر کرده است:
صلح ممکن است یا در مورد رفع تنازع موجود و یا جلوگیری از تنازع احتمالی در مورد معامله و غیر آن واقع شود.
نکته: کسی که صلح می کند مُصالِح و کسی که صلح می کند مُتِصالِح نام دارد.
شرایط عقد صلح چیست؟
1- برای عقد صلح، طرفین معامله باید اهلیت داشته باشند. بنابراین، فرد سفیه یا مجنون یا صغیر، نمی تواند عقد صلح را منعقد کند.
2- مورد صلحِ طرفین باید مشروع باشد. مثلا الف خانه ای را به ب صلح می کند که آن را تبدیل قمارخانه کند. چنین صلحی باطل است.
3- صلح ممکن است معوض یا غیرمعوض باشد. باید توجه داشت که صلح از عقود عینی است. به این معنا که وقتی مصالح، مالی را به متصالح صلح می کند، این مال باید توسط متصالح قبض شود (در اختیار متصالح قرار گیرد). در غیر این صورت عقد صلح محقق نشده است.
4- صلح عقد لازم است و با موت و حجر طرفین قابل بر هم زدن نیست. مگر اینکه موارد فسخی وجود داشته باشد یا امکان اقاله برای صلح موجود باشد.
5- توجه داشته باشید، صلح دعوا مبتنی بر معامله باطل، باطل است. فرض کنید الف و ب با هم معامله ای منعقد کرده اند. اما آن معامله از اساس باطل است (مثلا الف محجور است). الف و ب خودشان بر باطل بودن معامله خود آگاهی ندارند. اکنون در حال اجرای تعهدات قراردادی هستند. حال، اگر در اجرای تعهدات قراردادی دعوایی پیش بیاید، اگر بخواهند دعوا را به صلح خاتمه دهند، چنین صلحی باطل است. زیرا معامله باطل بوده است.
6- صلح دعوای ناشی از بطلان معامله صحیح است. فرض کنید الف و ب معامله ای با یکدیگر منعقد کرده اند. آنها می دانند که معامله شان باطل است. چرا که الف محجور بوده است. اکنون میخواهند عوضین را به سر جای اولش برگردانند. اما دعوایی در این مورد رخ می دهد. در اینجا می توان چنین دعوایی را به صلح خاتمه داد.
7- اگر عقد صلح، از روی اکراه واقع شود، غیر نافذ است. مثلا الف مال خود را تحت اکراه به ب صلح می کند. در این صورت صلح، غیر نافذ است. در اینجا الف پس از، از بین رفتن صلح باید تصمیم بگیرد که صلح را تنفیذ یا رد کند.
8- حق شفعه در عقد صلح جایی ندارد.
آیا امکان فسخ عقد صلح وجود دارد؟
بله. هر چند عقد صلح لازم است. اما طرفین می توانند برای یکدیگر اختیار فسخ یا بر هم زدن معامله را قائل شوند. ماده 760 چنین اشاره کرده است:
صلح عقد لازم است اگر چه در مقام عقود جائزه واقع شده باشد و بر هم نمیخورد مگر در موارد فسخ به خیار یا اقاله.
ماده 764 نیز چنین مقرر کرده است:
تدلیس در صلح موجب خیار فسخ است.
انواع قرارداد صلح چیست؟
صلح عمری:
صلحی است که در آن یک نفر مال غیر منقول خود را به فرد دیگر صلح می کند. اما حق انتفاع و سکونت از آن مال را برای خود تا پایان عمر خود یا متصالح و با فرد ثالث نگه می دارد. برای اطلاعات بیشتر روی آیکون زیر کلیک کنید.
صلح رقبی:
صلحی است که دارای مدت است. مثلا الف مال خود را به مدت یک سال به دیگری صلح می کند.
نکته: صلح عمری و رقبی در دو حالت خاتمه می یابد:
1- از بین رفتن ملک
2- پایان یافتن مدت
نتیجه گیری مقاله
صلح، یکی از عقود معین در قانون مدنی است. عقد صلح می تواند جایگزین بسیاری از عقود شود. به این خاطر، عقد صلح را سیّد العقود می نامند. صلح در قالب سند رسمی و سند عادی قابل تحقق است. هر چند که تنظیم صلح در قالب سند رسمی از اعتبار بیشتری برخودار است. صلح عقدی لازم است. به این معنا که با موت و جنون طرفین عقد بر هم نمی خورد. البته، طرفین می توانند حق فسخ برای خود قائل شوند. صلح در یک تقسیم بندی کلی به صلح عمری (به مدت عمر مصالح، متصالح و یا شخص ثالث) و صلح رقبی (دارای مدت معین) تقسیم می شود.
برای دریافت وقت مشاوره حضوری و تلفنی به صفحه درخواست مشاوره مراجعه کنید.