همانطور که همه ما می دانیم مهریه به محض وقوع عقد نکاح حق زن است و زوج موظف به پرداخت آن است. در واقع، مهمترین حق مالی زوجه در زندگی مشترک مهریه اوست. زوجه در طول زندگی مشترک هر زمان که بخواهد می تواند مهریه خود را مطالبه کند. بنابراین، دریافت مهریه ربطی به وقوع طلاق میان زوجین ندارد. اما، گاهی اوقات به قدری عمر زندگی مشترک میان زوج و زوجه کم است که قبل از وقوع هر گونه نزدیکی میان زوجین، طلاق واقع می شود. در چنین فرضی، تکلیف مهریه زن چه می شود؟ آیا خانم دوشیزه مستحق دریافت تمام مهریه است یا بخشی از آن و یا نصف آن. در این مقاله به موضوع مهریه خانم دوشیزه می پردازیم.
به خانم دوشیزه چقدر مهریه تعلق می گیرد؟
همه ی شما این موضوع را شنیده ایم که در فرضی که خانمی دوشیزه باشد و بخواهد از همسرش طلاق بگیرد، مستحق نصف مهریه است. مستند این امر هم ماده 1092 قانون مدنی است:
هر گاه شوهر قبل از نزدیکی زن خود را طلاق دهد زن مستحق نصف مهر خواهد بود و اگر شوهر بیش از نصف مهر را قبلا داده باشد حق دارد مازاد از نصف را عیناً یا مثلا یا قیمتا استرداد کند.
عدم ذکر مهریه در سند نکاح:
در صورتی که مهریه در سند نکاح ذکر نشده باشد و زوجین قبل از وقوع نزدیکی میان آنها، قصد طلاق نمایند، زن مستحق مهر المتعه خواهد بود. قاضی برای در نظر گرفتن مهر المتعه وضعیت مرد و توانایی مالی او را در نظر می گیرد.
منظور از نزدیکی، دخول از راه قُبُل است یا دُبُر؟
در این خصوص اختلاف نظر وجود دارد. برخی معقتدند در صورتی که نزدیکی از راه دُبُر صورت گرفته باشد، زن همچنان دوشیزه و باکره است. بنابراین، مستحق دریافت نصف مهریه خواهد بود. در مقابل عده ای دیگر از قضات بر این باورند وقوع نزدیکی هر نوع دخولی را شامل می شود. اعم از اینکه از راه قُبُل باشد یا دُبُر. بنابراین، حتی اگر با زن از راه مقعد ارتباط برقرار شده باشد، زن دیگر باکره نبوده و مستحق تمام مهریه است نه نصف آن.
در صورتی که زن باکره تمام مهریه خود را بگیرد چه اقدامی می توان انجام داد؟
فرض کنید مریم و نادر از یکدیگر جدا شدند. مهریه مریم چهارده عدد سکه تمام بهار آزادی است. حال نادر تمامی چهارده سکه را به مریم پرداخت می کند. در صورتی که طلاق قبل از وقوع نزدیکی واقع شده است. در این حالت، نادر می تواند برای دریافت هفت عدد سکه به مریم رجوع کند و مریم مکلف به استرداد نصف آنچه دریافت کرده است.
ذکر یک مثال:
فرض کنید مینا با رضا ازدواج می کند. در سند نکاح، مهریه مینا 100 سکه تمام بهار آزادی تعیین می شود. مدت کوتاهی بعد از عقد نکاح، در فرضی که هنوز نزدیکی میان زوج و زوجه واقع نشده است، زوجین تصمیم به طلاق می گیرند و زوجه نیز مهریه خود را مطالبه می کند. با توجه به عدم وقوع نزدیکی میان زوج و زوجه، زوجه، تنها مستحق 50 سکه خواهد بود. چرا که زوجه دوشیزه است. این امر برای زمانی است که زوجین قصد جدایی دارند.
اما اگر زوجین قصد زندگی مشترک داشته باشند و زن بخواهد مهریه خود را مطالبه کند، مستحق تمام مهریه خواهد بود. به عبارت بهتر، در همین مثال، فرض کنید مینا و رضا قصد جدایی از یکدیگر را ندارند. همچنان با هم زندگی می کنند. اما مینا می خواهد مهریه خود را مطالبه کند و نزدیکی نیز میان زوجین برقرار نشده است. در این صورت، مینا مستحق دریافت تمامی 100 سکه است نه نصف آن.
بررسی یک فرض:
خانمی تقاضای طلاق از همسرش را داشته و پرونده ای برای طلاق را هم تشکیل داده است. مهریه خانم 500 عدد سکه تمام بهار آزادی بوده است. خانم اعلام کرده که در ازای طلاق حاضر به بخشش 450 عدد سکه از مهر است. دادگاه نیز با قبول بخشش 450 عدد سکه از مهریه خانم، با درخواست طلاق او موافقت می کند و طلاق صورت می گیرد. خانم بعدا از اجرای احکام 50 عدد سکه باقی مانده از مهریه را مطالبه می کند. اکنون، سوال این است با توجه به اینکه خانم دوشیزه بوده و استحقاق دریافت نصف مهریه را داشته آیا می تواند بابت 50 عدد سکه بهار آزادی اقدامات لازم را انجام دهد؟ یا اینکه چون خانم قسمت عمده ای از مهریه اش را بخشیده تنها حق مطالبه 25 عدد سکه تمام بهار آزادی را دارد؟
موضوع در اداره کل امور حقوقی قوه قضاییه مطرح شد و اداره کل حقوقی چنین پاسخ داد:
در این فرض که خانم دوشیزه در ازای طلاق 450 عدد سکه از کل مهرالمسمی را ابراء کرده است، خانم همچنان حق دارد برای دریافت بقیه مهریه اش مطالبه را انجام دهد که البته مقدار باقی مانده سکه ها از نصف مهرالمسمی کمتر است. توضیح آنکه مهرالمسمی 500 عدد سکه تمام بهار آزادی است که نصف آن برابر با 250 عدد سکه تمام بهار آزادی است. اما خانم تنها 50 عدد سکه را مطالبه کرده است و الباقی را بخشیده است.
همچنین در این فرض خانم هیچ بخشی از مهریه اش را وصول نکرده بود. بنابراین، موضوع شامل قسمت اخیر ماده 1092 قانون مدنی نمی شود.
نتیجه گیری مقاله
به موجب ماده 1092 قانون مدنی، در فرض عدم وقوع نزدیکی زوجه تنها می تواند نصف مهر خود را مطالبه کند. اما در صورتی که زندگی مشترک دوام داشته باشد، و زوجین نخواهند از یکدیگر جدا شوند زن با وجود باکره بودن مستحق تمام مهر است. اما سوالی در این خصوص از اداره کل امور حقوقی مطرح شده بود که این بود، اگر زوجه در هنگام طلاق بیش از نیمی از مهریه خود را در ازای طلاق ببخشد، در آن صورت برای مقدار باقی مانده نیز مستحق نصف آن است؟
اداره کل امور حقوقی، چنین پاسخ می دهد که اگر زوجه بیش از نصف از مهرالمسمی را ببخشد، در این صورت، دیگر مستحق نصف مهریه نخواهد بود. فرض کنید مهرالسمی خانمی 200 عدد سکه تمام بهار آزادی بوده است. زوجه 150 سکه را در ازای طلاق می بخشد. در این صورت 50 عدد سکه باقی مانده، نصف نمی شود و زن مستحق تمام 50 سکه است.
قبل از انجام هر امر حقوقی، حتما با وکیل متخصص در آن حوزه مشورت کنید. گروه وکلای موسسه ترنم عدالت با سالها سابقه در امور حقوقی، کیفری، خانوادگی، ثبتی، ملکی، امور حسبی و … شما را در رسیدن به حقوقتان یاری و مساعدت می نمایند. با ما تماس بگیرید.
برای دریافت وقت مشاوره حضوری و یا تلفنی به صفحه درخواست مشاوره و تماس با ما مراجعه کنید.