معاوضه یکی از عقود معین در قانون مدنی است. قانون گذار هر چند کوتاه اما در مورد مقررات عقد معاوضه در مواد 464 و 465 قانون مدنی صحبت کرده است. عقد معاوضه از بسیاری از جهات شباهت زیادی به عقد بیع دارد اما از جهاتی نیز با آن متفاوت است. در این مقاله به موضوع عقد معاوضه و تشابهات و تفاوتهای آن با عقد بیع می پردازیم. قرارداد معاوضه چیست
قرارداد معاوضه چیست؟
به موجب ماده 464 قانون مدنی معاوضه قراردادی است که به موجب آن یکی از طرفین مالی را به طرف دیگر می دهد و عِوَض آن را از او اخذ می کند. ماده 464 قانون مدنی چنین مقرر کرده است: قرارداد معاوضه چیست
معاوضه عقدی است که به موجب آن یکی از طرفین مالی میدهد به عوض مال دیگر که از طرف دیگر اخذ میکند بدون ملاحظه اینکه یکی از عوضین مبیع و دیگری ثمن باشد.
نکته: در معاوضه عِوَضین، مبیع و ثمن نامیده نمی شود. لفظ مبیع و ثمن مخصوص عقد بیع است.
معاوضه چه نوع عقدی است؟
معاوضه عقدی لازم، تملیکی و معوض است. قرارداد معاوضه چیست
آیا عقد معاوضه شبیه عقد بیع است؟
عقد معاوضه و عقد بیع تا حد زیادی به یکدیگر شباهت های زیادی دارند. اما دارای نقاط افتراق نیز هستند. از مهمترین نقاط افتراق میان عقد بیع و عقد معاوضه این است که 3 خیار زیر در عقد بیع هیچ جایگاهی ندارند:
1- خیار مجلس
2- خیار تاخیر تادیه ثمن
3- خیار حیوان.
خیار مجلس:
این اختیار فسخ مربوط به جایی است که طرفین معامله تا زمانی که از یکدیگر جدا نشده اند، می توانند معامله را بر هم بزنند. اما پس از جدا شدن از یکدیگر اختیار بر هم زدن مورد معامله وجود ندارد.
ماده 397 قانون مدنی چنین مقرر کرده است:
هر یک از متبایعین بعد از عقد فی المجلس و مادام که متفرق نشده‌اند اختیار فسخ معامله را دارند.
خیار تاخیر تادیه ثمن:
این اختیار فسخ برای زمانی است که مبیع عین معین یا کلی در معین باشد و برای پرداخت پول برای طرفین اجل و مهلتی تعیین نشده باشد. 3 روز نیز از تاریخ بیع گذشته باشد. در این 3 روز بایع، مبیع را به خریدار تسلیم نکرده باشد. مشتری نیز ثمن را پرداخت نکرده باشد. در این صورت بایع می تواند قرارداد را فسخ کند.
هر گاه مبیع عین خارجی و یا در حکم آن بوده و برای تادیه ثمن یا تسلیم مبیع بین متبایعین اجلی معین نشده باشد اگر سه روز از تاریخ بیع بگذرد و در این مدت نه بایع مبیع را تسلیم مشتری نماید و نه مشتری تمام ثمن را به بایع بدهد بایع مختار در فسخ معامله میشود.
خیار حیوان:
در صورتی که مبیع حیوان باشد و مشتری بخواهد معامله را فسخ کند تا 3 روز از تاریخ عقد حق بر هم زدن معامله را دارد. مثلا الف از ب سگی خریداری کرده است. اما سگ مریض است. الف تا 3 روز از تاریخ معامله می تواند آن را بر هم بزند.
آیا حق شفعه در معاوضه وجود دارد؟ قرارداد معاوضه چیست
خیر. در معاوضه حق شفعه وجود دارد. حق شفعه تنها و صرفاً در عقد بیع جاری می شود.
اگر تردید کنیم که عمل انجام گرفته بیع است یا معاوضه تکلیف چیست؟
اگر تردید کردیم که عقد فی ما بین طرفین بیع است یا معاوضه، باید به دو نکته توجه کرد:
1- در عقد بیع معمولا ارزش اجناس برابر است. اما در معاوضه اینگونه نیست.
2- می توان با مراجعه به قصد طرفین و احراز اراده آنها تصمیم گرفت که عقد بیع است یا معاوضه. قرارداد معاوضه چیست
نتیجه گیری مقاله قرارداد معاوضه چیست
معاوضه یکی از عقود معین در قانون مدنی است. احکام بیع در مورد عقد معاوضه نیز جاری است. مگر برخی از احکام که ویژه عقد بیع هستند و در معاوضه جایگاهی ندارند. مانند خیار مجلس، خیار حیوان و خیار تاخیر تادیه ثمن. همچنین حق شفعه نیز جایگاهی در عقد بیع ندارد. عقد معاوضه همچون عقد بیع لازم، تملیکی و معوض است. یعنی دو عوض با یکدیگر مبادله می شوند.
برای دریافت وقت مشاوره حضوری و تلفنی به صفحه درخواست مشاوره مراجعه کنید.
