مقدمه
انسان موجودی اجتماعی و همواره ناگزیر بوده است که در میان سایر همنوعان خود ادامه حیات دهد، اما این روابط اجتماعی و زندگی افراد بشری در کنار یکدیگر،درعین‌حال که عامل رشد و پیشرفت انسان‌ها بوده است باعث شده که بین منافع و حقوق آن‌ها تعارض و تزاحم به وجود آید و همین امر به ایجاد دعوا و اختلاف بین افراد بشر منجر شده است.بدین‌سان از دیرباز، دعوا و اختلاف در جوامع بشری وجود داشته است و برای حل این نزاع‌ها نیز روش‌ها و راه‌حل‌هایی وجود داشته است که در هر عصر و زمانی تغییر و تکامل یافته است. روشهای جایگزین حل اختلاف
با افزایش اختلافات، حل‌وفصل آن‌ها از نظام قضایی دولتی یعنی از طریق دادگاه‌های دولتی و توسط قضات منتخب دولت گذشته از اینکه هزینه زیادی را بر دولت‌ها تحمیل می‌کند منجر به تراکم کار و انباشته شدن پرونده‌ها در دادگاه‌های دادگستری می‌شود به دلیل تبعاتی که در پی دارد نارضایتی اصحاب دعوا را به دنبال خواهد داشت. همچنین طرفین اختلاف نیز خصوصاً در اختلافات تجاری به دلیل ماهیت خاص روابط و اختلافات تجاری تمایل چندانی به مراجعه به دادگاه‌های دولتی جهت حل‌وفصل اختلافات خود ندارند. زیرا می‌خواهند اختلاف خود را سریع‌تر و حتی‌المقدور با هزینه کمتر و توسط قضاتی که نسبت به موضوع مورد اختلاف تخصص دارند و به‌طور محرمانه و غیرعلنی حل‌وفصل نمایند. در این مقاله در مورد روشهای جایگزین حل اختلاف بحث خواهیم نمود.
مفهوم روشهای جایگزین حل اختلاف
شیوه‌های جایگزین یا غیر قضایی حل‌وفصل اختلاف که اختصاراً «اِی.دی.آر» نامیده می‌شود به همه روش‌هایی اطلاق می‌شود که حل‌وفصل اختلاف در خارج از دادگاه صورت می‌گیرد. در این شیوه‌ها که از آن‌ها به «عدالت خصوصی» نیز تعبیر شده است. اختلافات به‌وسیله شخص یا اشخاص ثالثی که معمولاً به‌وسیله‌ی طرفین اختلاف انتخاب می‌شوند و مطابق با روش و آیین رسیدگی موردتوافق طرفین حل‌وفصل می‌شود. روشهای جایگزین حل اختلاف
هرچند استفاده از روشهای غیررسمی حل اختلاف و به‌کارگیری داور و میانجی و روش کدخدا منشی و سازش برای حل نزاع‌ها حتی پیش از شکل‌گیری دولت و سازمان قضایی امری معمول و متداول بوده است و سابقه و قدمت بیشتری از شیوه رسمی و دادگاهی حل اختلاف دارد، اما استفاده از شیوه‌های جایگزین حل‌وفصل اختلاف به‌گونه‌ای که دارای قواعد و مقررات مشخص باشد و در چارچوب مؤسسات خاصی مورد ترویج و تشویق قرارگرفته و به‌عنوان جایگزین شیوه دادگاهی و رسمی حل اختلاف مطرح باشد و در کل آنچه امروزه به نام «اِی.دی.آر» می‌شناسیم چند دهه‌ای (از دهه۱۹۷۰ به بعد) است که مرسوم شده و انتخاب آن به‌عنوان روش حل اختلاف روزبه‌روز طرفداران بیشتری پیدا می‌کند.
فواید متعددی که استفاده از «اِی.دی.آر» در بردارد دولت‌ها را مجاب کرده است که با اتخاذ تدابیر و انجام اقداماتی ازجمله وضع و اصلاح قوانین و مقررات و تأسیس مؤسسات مربوطه بستر مناسبی را جهت رواج و استفاده بیشتر از شیوه‌های جایگزین حل اختلاف فراهم سازند . مؤسسات متعددی در زمینه‌ی «اِی.دی.آر» (به‌ویژه تحت عنوان مؤسسات و مراکز داوری و میانجیگری) تأمین شده است که در سطح ملی و بین‌المللی فعالیت می‌کنند.
این مؤسسات به‌منظور ارتقا و ترویج و استفاده بیشتر مردم از شیوه‌های غیررسمی حل اختلاف فعالیت‌های مختلفی را انجام می‌دهند که ازجمله می‌توان موارد زیر را نام برد:
1- تهیه و انتشار قراردادهای نمونه‌ای که در آن‌ها ارجاع به یکی از شیوه‌های جایگزین حل اختلاف همچون داوری یا میانجیگری هنگام بروز اختلاف پیش‌بینی شده است و توصیه به طرفین قرارداد به استفاده از قراردادهای نمونه و ذکر شرط ارجاع به یکی از شیوه‌های«اِی.دی.آر»در زمان انعقاد قرارداد.
2- تهیه و انتشار آیین و قواعد رسیدگی به‌نحوی‌که چگونگی و روند حل اختلاف از ابتدای ارجاع اختلاف و شروع به رسیدگی تا پایان به‌طور کامل و دقیق پیش‌بینی شده است. روشهای جایگزین حل اختلاف
3-احراز صلاحیت اشخاص ثالث بی‌طرف (داورها و میانجی‌ها و…) که صلاحیت اقدام در جهت حل‌وفصل اختلاف را دارند و انتشار لیست این اشخاص جهت اطلاع طرفین اختلاف و استفاده از اشخاص ثالث بی‌طرفی که در لیست یادشده ذکر شده‌اند و همچنین انتشار قواعد رفتار حرفه‌ای اشخاص ثالث که به‌عنوان قاضی حل اختلاف فعالیت می‌کنند مانند قواعد رفتار حرفه‌ای داوران یا میانجی‌ها و (…).
4- رسیدگی به اختلافاتی که به مؤسسه ارجاع می‌شود اختلاف مطابق آیین رسیدگی مؤسسه و نیز قواعد موردتوافق طرفین حل‌وفصل می‌شود.
5-ارائه راهنمایی و مشاوره به افراد در زمینه‌ی «اِی.دی.آر»، برگزاری و شرکت در سمینارهای داخلی و خارجی در زمینه‌ی«اِی.دی.آر»، انتشار کتب و آرا مربوط به «اِی.دی.آر» و به‌طور خلاصه انجام هرگونه فعالیتی که به پیشرفت و ارتقاء شیوه‌های جایگزین حل‌وفصل اختلاف کمک می‌کند.
اقسام روشهای جایگزین حل‌وفصل اختلاف
در کنار مزایای متعددی که استفاده از شیوه‌های غیر دادگاهی حل‌وفصل اختلاف در بردارد تنوع شیوه‌های حل‌وفصل اختلاف نیز این امکان را برای طرفین اختلاف فراهم می‌سازد که از میان شیوه‌های مختلف «اِی.دی.آر» شیوه‌ای متناسب جهت حل‌وفصل اختلاف خود و گاه نیز پیشگیری از اختلاف انتخاب نمایند. «اِی.دی.آر» روشهای متعددی را شامل می‌شود که مهم‌ترین آن‌ها به اختصار بیان می‌گردد.
الف)داوری: روشهای جایگزین حل اختلاف
داوری پرکارترین روش «اِی.دی.آر» و نزدیک‌ترین روش قضایی و رسمی حل اختلاف می‌باشند. «داوری فنی است که هدف آن حل‌وفصل یک مسئله مربوط به روابط بین دو یا چند شخص است به‌وسیله‌ی یک یا چند شخص دیگر به نام داور یا داوران که اختیارات خود را از یک قرارداد خصوصی می‌گیرند و بر اساس آن قرارداد رأی می‌دهند بی‌آنکه دولت چنین وظیفه‌ای را به آنان محول کرده باشد».
ب)میانجیگری:
میانجیگری در لغت به معنای «وساطت » و «واسطه شدن میان دو نفر برای رفع اختلاف آن‌ها» است.در اصطلاح و به‌عنوان یکی از شیوه‌های «اِی.دی.آر» میانجیگری روشی است که به‌موجب آن شخص ثالث بی‌طرف به‌عنوان میانجی از طریق تشکیل جلسات و گفتگو با طرفین و بحث در خصوص موضوع مورد اختلاف و همه راه‌حل‌های احتمالی که برای حل اختلاف متصور است حل‌وفصل اختلاف را تسهیل می‌کند. در میانجیگری اختلافات در محیطی دوستانه و توأم با همکاری و همفکری و با دید حل‌وفصل اختلاف موردبحث قرار می‌گیرد و میانجیگری با توجه به اختلافات طرفین و نظرات آن‌ها و پس از بررسی راه‌حل‌های ممکن با رعایت حقوق منافع دو طرف راه‌حلی مناسب را پیشنهاد می‌کند. روشهای جاگیزین حل اختلاف
میانجیگری از شیوه‌های پرکاربرد «اِی.دی.آر» محسوب می‌شود و همانند داوری و سایر شیوه‌های «اِی.دی.آر» ارجاع اختلاف به میانجیگری و شروع کار میانجی بر اساس توافق طرفین می‌باشد. هرچند که همانند داوری امروزه از میانجیگری اجباری یا الزامی نیز جهت حل اختلاف صحبت به میان آورده می‌شود که طرفین باید بیش از مراجعه به دادگاه در پاره‌ای از اختلافات ابتدا به میانجیگری رجوع نموده و در صورت عدم حصول نتیجه به دادگاه مراجعه نمایند.
ج)سازش:
سازش همانند میانجیگری روشی است با مصاحبه که در آن با گفتگوهای سازشگر و طرفین اختلافات طرفین حل‌وفصل می‌شود. سازشگر نیز همانند میانجی گر با طرفین در خصوص موضوع مورد اختلاف گفتگو می‌کند و دیدگاه‌های آن‌ها را به هم نزدیک کرده و در صورت تمایل طرفین طرح سازش یا سازش‌نامه را تنظیم می‌نماید. برخی از محققان میان داوری و میانجیگری تمایز قائل شده‌اند. روشهای جایگزین حل اختلاف
د) مذاکره:
مذاکره روشی است که در آن شرکت‌کنندگان تلاش می‌کنند که در خصوص موضوعات مورد اختلاف یا در خصوص اختلافات احتمالی به یک تصمیم مشترک برسند. هنگامی‌که از مذاکره به‌عنوان یکی از روشهای«اِی.دی.آر»یاد می‌شود منظور این است که طرفین به‌جای ارجاع اختلاف به دادگاه به‌منظور حل‌وفصل اختلاف با هم مذاکره و گفتگو نمایند. در اغلب روشهای «اِی.دی.آر» مذاکره و گفتگوی طرفین رکن اساسی به شمار می‌رود و تلاش می‌شود با یافتن راه‌حل مورد رضایت طرفین که در مذاکره به آن دست‌یافته‌اند اختلاف به‌طور دوستانه حل و به روابط آینده طرفین آسیب وارد نشود. معمولاً مذاکره با شرکت مستقیم طرفین انجام می‌گیرد هرچند وکلای آن‌ها نیز می‌توانند در مذاکره شرکت نمایند. اصل این است که شخص ثالث در مذاکره دخالت نکند اما ممکن است شخص ثالث با شرکت در مذاکرات و بیان علت اصلی ایجاد اختلاف و چگونگی جبران خسارت به جریان حل‌وفصل اختلاف کمک نماید. روشهای جایگزین حل اختلاف
ی)ارزیابی بی‌طرفانه:
ارزیابی بی‌طرفانه روشی است که طبق آن طرفین دلایل و ادعاهای خود را در خصوص موضوع مورد اختلاف به یک کارشناس بی‌طرف ارائه می‌کنند و کارشناس مزبور دلایل و ادعاهای طرفین را ارزیابی می‌کند و سپس پیش‌بینی می‌کند که دادگاه چگونه در خصوص موضوع مورد اختلاف تصمیم خواهد گرفت.در روشی دیگر که می‌توان آن را جزو شیوه ارزیابی بی‌طرفانه تلقی کرد چنانچه اختلاف دربردارنده موضوعی تخصصی باشد که مستلزم کارشناسی است و آن موضوع علت اصلی اختلاف و مانع از حصول توافق میان طرفین باشد طرفین ممکن است توافق کنند که یک کارشناس بی‌طرف راجع به موضوع اتخاذ تصمیم نماید. طرفین می‌توانند توافق نمایند که نظر کارشناس برای آن‌ها الزام‌آور باشد.
به‌عنوان‌مثال چنانچه اختلاف در خصوص ارزش موضوع یا مورد معامله باشد یا اختلاف در خصوص امور داخلی یک مؤسسه تجاری باشد همانند اختلاف مؤسسه با کارکنان آن در مورد حقوق استخدامی یا مطالبات آن‌ها دخالت کارشناس بی‌طرف که در موضوع مورد اختلاف دارای تخصص می‌باشد می‌تواند به اختلاف طرفین پایان دهد. طرفین با حضور نزد کارشناس در خصوص موضوعات ماهوی و حکمی مورد اختلاف دلایل و ادعاهای خود را ارائه می‌کنند.
اصول و قواعد مشترکADR
هدف اصلی شیوه‌های غیر قضایی حل‌وفصل اختلاف نیز همچون سیستم دادگاهی و قضایی حل اختلاف پایان دادن به اختلاف طرفین می‌باشد اما «اِی.دی.آر» ویژگی‌های خاصی دارد که آن را از شیوه رسمی حل اختلاف متمایز می‌سازد . بدون توجه به تنوع شیوه‌های جایگزین حل‌وفصل اختلاف مهم‌ترین قواعد مشترک «اِی.دی.آر» را می‌توان به شرح زیر خلاصه نمود:
1.شیوه‌های «اِی.دی.آر» اصولاً ارادی و اختیاری است.
ارجاع اختلاف و نحوه رسیدگی به اختلاف ازجمله قانون حاکم بر ماهیت اختلاف و آیین دادرسی مبتنی بر توافق و اراده طرفین می‌باشد. ممکن است با توافق طرفین ، اختلاف بدون توجه به قانون و مطابق با انصاف با حل‌وفصل شود و به‌جز داوری نتیجه کار در سایر شیوه‌ها الزام‌آور نیست مگر با توافق طرفین.
2.رسیدگی‌های«اِی.دی.آر»اصولاً تک مرحله‌ای است و جز در موارد خاص آرای صادر شده قطعی می‌باشد.
3- انتخاب اشخاص توسط طرفین روشهای جایگزین حل اختلاف
شخص یا اشخاص ثالث بی‌طرفی که برای حل اختلاف در «اِی.دی.آر» فعالیت می‌کنند اصولاً منتخب خود طرفین می‌باشند و از طریق راهکارها و قواعد مختلفی تلاش می‌شود که استقلال و بی‌طرفی آن‌ها حفظ شود.
4.روند حل اختلاف به صورت مذاکره
روند حل اختلاف در «اِی.دی.آر» توأم با مذاکره و گفتگوی طرفین است و حل اختلاف در فضایی دوستانه صورت می‌گیرد.
5- غیرعلنی و محرمانه بودن حل اختلاف
طرق جایگزین حل اختلاف به‌طور غیرعلنی و محرمانه برگزار می‌شود و جز طرفین اختلاف، وکلا و نمایندگان آن‌ها اشخاص دیگر حق ورود و دخالت در جریان رسیدگی را ندارند. شخص یا اشخاص ثالث که به‌عنوان قاضی حل اختلاف اقدام می‌کنند باید قواعد رازداری و محرمانه ماندن را رعایت نمایند.
6. متوقف شدن رسیدگی در دادگاه
رسیدگی به اختلاف در دادگاه تا مشخص شدن نتیجه رسیدگی‌های«اِی.دی.آر»متوقف خواهد شد و دادگاه‌ها تنها در موارد معدودی همانند صدور دستور موقت و قرار تأمین صلاحیت دارند.
مزایای استفاده ازADR
1- معمولاً اختلافات در «اِی.دی.آر» سریع‌تر از دادگاه‌ها حل‌وفصل می‌شود. روشهای جایگزین حل اختلاف
2- اختلافات با هزینه کمتری حل‌وفصل می‌شوند. بااینکه حل اختلاف در «اِی.دی.آر» نیز مستلزم پرداخت هزینه است اما این هزینه‌ها به‌طورکلی کمتر از هزینه‌هایی است که مراجع به دادگاه‌ها برای طرفین در بردارد.
3-اختلافات به‌طور خصوصی محرمانه و غیرعلنی رسیدگی شود. در پاره‌ای از اختلافات یک‌طرف بنا به دلایلی تمایل ندارد که اشخاص ثالث که با طرفین و موضوع اختلاف هیچ‌گونه ارتباطی ندارند از اختلاف آن‌ها و اسناد و مدارک و اظهارات ارائه‌شده در طول رسیدگی مطلع شوند و خصوصی و محرمانه بودن«اِی.دی.آر»این امکان را برای طرفین فراهم می‌سازد.
4- برخلاف اجرای آرای دادگاه‌ها در کشورهای خارجی که به علت تعارض با حاکمیت داخلی کشور صادرکننده رأی و همچنین دلایل دیگر با محدودیت‌ها و مشکلاتی روبه‌رو می‌باشد آرای صادرشده از طریق «اِی.دی.آر» ( داوری) با سهولت بیشتری اجرا می‌شود.
5- حل اختلاف در «اِی.دی.آر» مبتنی بر قواعد موردتوافق طرفین می‌باشد و طرفین این اختیار را دارند که قانون و قواعد مناسب را برای حل اختلاف خود گزینش کنند.
6- اختلافات در محیطی دوستانه و توأم با همکاری طرفین حل‌وفصل می‌شود. غیرازاینکه ارجاع اختلاف به یکی از شیوه‌های «اِی.دی.آر» با توافق و همفکری طرفین صورت می‌گیرد اصولاً مذاکره و گفتگوی طرفین در جریان رسیدگی‌های «اِی.دی.آر» نقش مهمی را ایفا می‌کند.
7-در بعضی از موارد می‌توان جهت حل اختلاف یا پیشگیری از وقوع اختلاف از یکی از شیوه‌های غیر قضایی حل اختلاف بهره گرفت درحالی‌که در این موارد رجوع به دادگاه‌ها میسر نمی‌باشد همانند تکمیل یا تجدیدنظر در قرارداد.
8- تنوع شیوه‌های جایگزین حل اختلاف به طرفین این امکان را می‌دهد که روشی مناسب برای حل اختلاف خود انتخاب نمایند. طرفین همچنین این امکان را در اختیاردارند که در صورت عدم حصول نتیجه به شیوه‌ای دیگر متوسل شوند.
شیوه‌های جایگزین حل اختلاف در اتاقی بازرگانی بین‌المللی
اتاق بازرگانی بین‌المللی از ابتدای ژوئیه ۲۰۰۱ قواعد مربوط به شیوه‌های جایگزین حل اختلاف را رسماً به اجرا گذاشت. سابقاً در اتاق بازرگانی بین‌المللی دو شیوه جهت حل‌وفصل اختلاف وجود داشت: ۱. سازش ۲. داوری.
اتاق بازرگانی بین‌المللی با حذف روش سازش، شیوه‌های جایگزین حل اختلاف را قرارداد و ازآن‌پس دو نوع روش در اتاق بازرگانی بین‌المللی وجود دارد:
۱. داوری ۲. شیوه‌های جایگزین حل اختلاف.
ویژگی‌های روشهای جایگزین حل اختلاف در اتاق بازرگانی بین‌المللی: یکی از بارزترین و مهم‌ترین خصوصیات شیوه‌های جایگزین حل اختلاف در اتاق بازرگانی، آزاد بودن افراد در تعیین و انتخاب یکی از روشهای حل اختلاف است که بعداً به آن اشاره خواهد شد. اما ویژگی مهم همه‌ی روشهای جایگزین حل اختلاف این است که برخلاف داوری، تصمیم اتخاذشده در این روش‌ها برای طرفین لازم‌الاجرا نیست؛ مگر اینکه از ابتدا به گونه‌ی دیگری توافق کرده باشند و خود را ملتزم به پذیرفتن نتیجه کار کنند.
خصیصه مهم دیگر روشهای جایگزین حل اختلاف، بالا بردن سرعت رسیدگی و کم‌هزینه بودن و درعین‌حال قابلیت انعطاف داشتن این روش‌هاست به‌گونه‌ای که طرفین می‌توانند با کمترین تشریفات ممکن، اختلاف خود را مطرح نمایند. مضافاً رسیدگی بر طبق این روش‌ها و نتیجه حاصل از آن اصولاً جنبه محرمانه دارد. عدول از این اصل تنها در حدودی که قانون مجاز بداند و یا برای به اجرا گذاشتن نتیجه رسیدگی لازم باشد، امکان‌پذیر است.
بررسی وضعیت شیوه‌های جایگزین حل‌وفصل اختلاف در ایران
مقدمه: روش سنتی
در ایران از دیرباز حل اختلافات از طریق داوری سازش و میانجیگری و به روش کدخدا منشی خصوصاً در روستاها و در بین قبایل و عشایر امری معمول و متداول بوده است. قانون‌گذار نیز در قوانین مختلفی تلاش کرده است که حل بخشی از اختلافات مردم را به شیوه‌های غیررسمی و خارج از دادگاه واگذار نماید.
قانون آیین دادرسی مصوب 1318
در قانون آیین دادرسی مدنی (مصوب ۱۳۱۸) فصلی به داوری اختصاص یافته است . پس از آن به‌موجب ماده‌واحده قانون راجع به امور قضایی عشایر و ایلاتی که اسکان داده می‌شود (مصوب ۱۳۳5) مقررشده است: « در نقاطی که ایلات و عشایر خلع سلاح شده اسکان می‌شوند برای رسیدگی به اختلافات و دعاوی افراد ایلات و عشایر با یکدیگر و یا کسانی که با آن‌ها دعوا دارند وزارت دادگستری می‌تواند هیئت‌هایی مرکب از سه نفر که دو نفر از آن‌ها از قضات مجرب باشند تشکیل دهد که با توجه به اصول و قوانین به طریق کدخدا منشی و اصلاح اختلافات و دعاوی را فیصله دهند».
نفر سوم هیئت مذکور خارج از دادگستری و از میان اشخاص معتمد انتخاب خواهد شد. پس از آن قانون‌گذار خانه‌های انصاف را در روستاها و شوراها داوری را در شهرستان‌ها به‌موجب قانون و آیین‌نامه مفصلی تشکیل داد که اعضای آن‌ها انتخابی بوده و به طریق کدخدا منشی نسبت به حل بعضی اختلافات اقدام می‌کردند. طبق ماده ۶۸ قانون تشکیلات و وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران (مصوب ۱۳۷۵) یکی از وظایف و اختیارات شورای اسلامی روستا تلاش برای رفع اختلافات افراد وکالت و حکمیت را بین آن‌ها ذکر نموده است. در قانون تشکیل دادگاه‌های عمومی و انقلاب (مصوب ۱۳۷۳) نیز حل اختلاف از طریق داور ( قاضی تحکیم ) مجاز شمرده شده است.
قانون آیین دادرسی مصوب 1379
پس از آن قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی (مصوب ۱۳۷۹) با اصلاحاتی مواد مربوط به داوری مذکور در قانون آیین دادرسی مدنی سابق (مصوب ۱۳۱۸) در باب هفتم تکرار نموده است. در قانون تشکیل یا اساسنامه شرکت‌ها و مؤسسات مختلف دولتی نیز به مدیرعامل یا هیئت‌مدیره اجازه داده شاه است که دعاوی و اختلافات را از طریق ارجاع به داوری و گاه سازش حل‌وفصل نماید. در مواردی نیز حل اختلاف باید از طریق داوری صورت گیرد مانند اختلاف کارگزار و سهامدار در بورس اوراق بهادار که از طریق شورای داوری بورس حل خواهد شد. روشهای جایگزین حل اختلاف
قانون داوری تجاری بین المللی
قانون داوری تجاری بین‌المللی نیز که با استفاده از قانون نمونه داوری بازرگانی بین‌المللی آنسیترال تهیه و تنظیم شده است در سال ۱۳۷۶ و به‌منظور بهره‌گیری در داوری‌های تجاری بین‌المللی به تصویب رسید. شوراهای حل اختلاف نیز که اختلافات را خارج از دادگاه‌ها حل‌وفصل می‌نماید در اجرای ماده ۱۸۹ قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در سراسر کشور تشکیل شده است و قسمتی از کار دادگاه‌ها را بر عهده گرفته است.
جمع بندی:
با این همه هنوز از نظر حل اختلافات در خارج از دادگاه‌ها و از طریق شیوه‌های جایگزین حل اختلاف وضعیت مطلوبی نداریم و طرفین اختلاف دادگاه‌ها را برای حل اختلافات خود انتخاب می‌کنند. چند دلیل برای این امر قابل‌ذکر می‌باشد. اولاً در زمینه‌یADR قوانین لازم و مناسب نداریم. به‌جز داوری و سازش چارچوب و اعتبار قانونی سایر شیوه‌هایADR مشخص نشده است. ثانیاً در کشور ما مراکز قوی و معتبری که در زمینه‌ی داوری ، میانجیگری و سایر تکنیکهای ADR فعالیت کند وجود ندارد. روشهای جایگزین حل اختلاف
ثالثاً فرهنگ رجوع به داوری میانجیگری و سایر روشهای حل اختلاف در کشور ما نهادینه نشده است و اشخاص بهترین راه احقاق حق و اختلاف را مراجعه به دادگستری می‌دانند یکی از دلایل این امر نبود مراکز فعال داوری و میانجیگری است تا هم به طرق مختلف مردم را به حل اختلافات خود از طریق شیوه‌های غیر قضایی حل اختلاف ترغیب نمایند و هم داوران و میانجی گرها و سایر اشخاص ثالث فعال در حل اختلاف را با احراز صلاحیت و با انتشار لیست به مردم معرفی کنند.
برای نگارش مقاله یا دریافت مشاوره به صفحه درخواست مشاوره مراجعه کنید.
