یکی از نگرانی هایی که میان طرفین قرارداد پس از منعقد کردن آن وجود دارد این است که یکی از طرفین پس از گذشت مدتی قرارداد را فسخ نماید. در این صورت قرارداد بر هم می خورد و قطعا یکی از طرفین متضرر خواهد شد. اما سوال این است که آیا از منظر حقوقی راهی وجود دارد که بتوان جلوی فسخ قرارداد را گرفت؟ پاسخ مثبت است. در این مقاله به بررسی راه های جلوگیری از فسخ قرارداد می پردازیم.
حق فسخ در قرارداد چیست؟
امکان فسخ معامله در قالب یکی از خیارات مندرج در قانون مدنی (خیار مجلس، خیار عیب، خیار تاخیر تادیه ثمن، خیار غبن، خیار تدلیس، خیار تبعض صفقه و …) تحقق می یاید. فرض کنید رضا به حسن خودرویی می فروشد. پس از معامله حسن متوجه وجود عیبی در خودرو می شود. در این صورت می تواند با استناد به خیار عیب قرارداد را فسخ کند. مگر اینکه طرفین کلیه خیارات را از خود سلب و ساقط نموده باشند. اسقاط کافه خیارات یکی از راه های جلوگیری از فسخ قرارداد است.
البته به رغم اسقاط کافه خیارات، سه خیار غیر قابل اسقاط کردن هستند. این سه خیار عبارتند از خیار تدلیس، تفلیس و تعذر تسلیم غیر قابل اسقاط هستند. مثلا اگر رضا با حسن معامله ای کند و سپس معلوم شود که حسن (خریدار) مفلس یا ورشکسته شده است. حتی در فرضی که خیار تفلیس ساقط گردد، باز هم رضا به عنوان بایع حق فسخ قرارداد را دارد. همچنین است در مورد خیار تدلیس. تدلیس به معنای فریب دادن و گمراه کردن است. مثلا شخصی خودرویی را به شرط رنگ فابریک بودن به دیگری می دهد. اما معلوم می شود که خودرو رنگ شده است. در این جا به رغم اسقاط کردن خیار تدلیس امکان اعمال خیار تدلیس وجود دارد.
در مورد خیار تعذر تسلیم هم همین طور است. چنانچه بایع مالی را به شخصی بفروشد اما قادر به تسلیم مبیع نباشد، خریدار می تواند قرارداد بیع را فسخ نماید. بنابراین اسقاط کردن این سه خیار تاثیری در قرارداد ندارد و به هر حال بایع یا مشتری به تناسب نوع خیار می توانند با استناد به این خیارات قرارداد را فسخ نمایند.
توالی فسخ قرارداد چیست؟
زمانی که قرارداد فسخ می شود، هر یک از خریدار و فروشنده ممکن است قرارداد را فسخ کنند. مثلا فرض کنید الف ملکی را به ب می فروشد. پس از تنظیم مبایعه نامه قیمت ملک به طرز سرسام آوری بالا می رود. در اینجا، با استفاده از حق فسخ موجود در قرارداد، عقد بیع را فسخ می کند. حال اگر ب ثمن را پرداخت کرده باشد، در این صورت برای باز پس گرفتن ثمن خود دچار مشکل خواهد شد.
چه راه های برای جلوگیری از فسخ قرارداد وجود دارد؟
در یکی از پرونده ها، بایع به جای حضور در دفتر اسناد رسمی، برای تنظیم سند، به آژانس املاک مراجعه کرد، و مبایعه نامه را فسخ کرد. سپس چکی به مبلغ ثمن پرداختی قرارداد به انضمام بیست درصد خسارت در وجه خریدار صادر کرد. اکنون، این خریدار است که باید به دنبال مطالبه وجه چک باشد و در صورت برگشت خوردن، مراحل طولانی دادگستری را طی نماید.
نکته مهم در جلوگیری از فسخ قرارداد:
چنانچه موقع تنظیم قرارداد تمایل دارید که قرارداد به هیچ وجه به هم نخورد، بهتر است که عبارت “اسقاط کافه خیارات” را در قرارداد درج کنید. البته در برخی از قراردادهای پرینتی، این شرط به صورت خودکار وجود دارد. اما اگر چنین شرطی به صورت مکتوب در قرارداد وجود نداشت، حتما چنین متنی را در قرارداد بنویسید:
“کلیه خیارات قانونی ولو خیار غبن به هر درجه که باشد به جزء خیار تدلیس از طرفین سلب و ساقط گردید”.
در صورت درج چنین شرطی، طرفین حق فسخ قرارداد را نخواهند داشت.
اما دو نکته ی دیگر وجود دارد که حتما باید برای جلوگیری از فسخ قرارداد باید به آن توجه کنید:
1- از مشاور املاک بخواهید هیچ گونه حق فسخی ولو برای یک ساعت پس از قرارداد را در عقد درج ننماید. چون فروشنده می تواند در فاصله ی یک ساعت پس از انعقاد قرارداد، عقد را فسخ کند و این امر به ضرر خریدار خواهد بود.
2- اگر عبارت “اسقاط کافه خیارات” را در قرارداد درج می کنید، در قسمت توضیحان قرارداد هیچ حق فسخی را قائل نشوید. چرا که در آن صورت ممکن است فروشنده یا خریدار با استناد به درج توضیحات در قرارداد، آن را فسخ کند. بسیاری از اساتید حقوق بر این باورند که هر چند عبارت “اسقاط کافه ی خیارات” در قرارداد ذکر شده است. اما در قسمت توضیحات که اراده ی موخر طرفین است حق فسخ در نظر گرفته شده است. بنابراین، همچنان هر یک از طرفین می توانند قرارداد را فسخ کنند. پس می توان گفت عدم درج حق فسخ در قمت توضیحات یکی از راه های جلوگیری از فسخ قرارداد است.
پس، حتما دقت کنید که اگر عبارت “اسقاط کافه ی خیارات” را درج می کنید، در قسمت توضیحات قرارداد، هیچ حق فسخی قرار ندهید.
نتیجه گیری مقاله
در صورتی که هر یک از طرفین قرارداد حق فسخ داشته باشند، می توانند هر زمان که بخواهند قرارداد را فسخ نمایند. در صورت فسخ قرارداد، قطعا یکی از اصحاب قرارداد (خریدار یا فروشنده) متضرر خواهد شد. همان طور که اشاره کردیم راه های برای جلوگیری از فسخ قرارداد وجود دارد. می توان با نوشتن عبارت “اسقاط کافه ی خیارات” از حق فسخ در قرارداد جلوگیری کرد. البته، باید به این نکته نیز توجه نمود که در صورت درج عبارت اسقاط کافه خیارات در قسمت توضیحات و یا سایر قسمت های قرارداد، حق فسخ برای هیچ کدام از طرفین پیش بینی نشود. چرا که در این صورت توضیحات قرارداد که قسمت انتهایی قرارداد است اراده موخر طرفین است و حق فسخ قرارداد را به طرفین می دهد.
همچنین به منظور جلوگیری از فسخ قرارداد حتما از مشاور املاک بخواهید که هیچ حق فسخی حتما برای یک ساعت بعد از قرارداد برای طرف مقابل قرار ندهد. چه اینکه این هم راهی خواهد بود که خریدار یا فروشنده بتواند قرارداد را فسخ نماید.
قبل از انجام هر عمل حقوقی، حتما با وکیل متخصص در آن حوزه مشورت نمایید. گروه وکلای موسسه ترنم عدالت با سالها سابقه در امور حقوقی، کیفری، ثبتی، امور حسبی، و … شما را تا زمان رسیدن به حقوقتان یاری و مساعدت می نمایند. با ما تماس بگیرید.
برای دریافت وقت مشاوره حضوری و یا تلفنی به صفحه درخواست مشاوره و تماس با ما مراجعه کنید.