کشورها به منظور برقراری روابط دیپلماتیک اعضای هیئت دیپلماتیک خود را به کشور دیگر اعزام می کنند. این کار به منظور تداوم و تقویت روابط دوستانه میان کشور فرستنده و کشور پذیرنده انجام می گیرد. اعضای دیپلمات یک کشور در محلی به نام سفارت خانه مستقر می شوند و به انجام امور دیپلماتیک می پردازند. اما اعضای هیئت دیپلماتیک دارای طبقه بندی هستند که در این نوشتار به طور اجمالی اعضای هیئت دیپلماتیک (از رئیس هیئت گرفته تا خدمه ماموریت دیپلماتیک) را مورد بررسی قرار می دهیم. سفیران، نونسها، انترنونسها، کاراداران دائم و موقت، سفیر آکردیته، مقدم السفرا و … از مهمترین اصطلاحاتی است که قرار است با آن ها آشنا شویم.
مفهوم هیئت دیپلماتیک:
مجموعه اعضای دیپلماتیک یک کشور در نزد کشور دیگر را هیئت دیپلماتیک می گویند. این هیئت در سفارت خانه مستقر می شوند. اعضای هیئت دیپلماتیک نماینده کشور خود هستند که وظیفه مهم و خطیر تقویت روابط دوستانه میان دو کشور (کشور فرستنده و کشور پذیرنده) را بر عهده دارند.
معنای ماموریت دیپلماتیک:
ماموریت دیپلماتیک به معنای ماموریت اشخاصی که نماینده کشور متبوع خود هستند و نزد یک کشور خارجی سکنی گزیده اند تا به برقراری و تقویت روابط دوستانه میان دو کشور کمک کنند، می باشد. کشور متبوع ماموران دیپلماتیک را کشور فرستنده و کشوری که آن ها را می پذیرد کشور پذیرنده نام دارد. مدت ماموریت دیپلماتیک اصولا چهار سال است.
آشنایی با اعضای هیئت دیپلماتیک به ترتیب:
1- رئیس ماموریت دیپلماتیک که سفیر یا نونس یا کارداران دائم هستند.
2- سفیر آکردیته
3- وزیران مختار
4- کارداران دائم و موقت
5- کارمندان ماموریت دیپلماتیک.
کشورها می توانند در مورد طبقه بندی اعضای هیئت دیپلماتیک با یکدیگر توافق کنند.
سفیران چه کسانی هستند؟
سفیر بالاترین مقام هیئت دیپلماتیک است. او مقام اصلی برای برقراری ارتباط میان کشور فرستنده و کشور پذیرنده است. وزیر امور خارجه کشور سفیر را از میان اشخاص دارای صلاحیت انتخاب می کند و او را به رئیس کشور که اصولا رئیس جمهور است پیشنهاد می دهد. در صورت موافقت رئیس کشور، از کشوری که قرار است شخص در آن جا به ماموریت بپردازد، آگرمان یا پذیرش صادر می شود. البته کشور پذیرنده الزامی به پذیرش ندارد و می تواند سفیر را در کشور خود نپذیرد. اما در صورتی که کشور پذیرنده، سفیر را بپذیرد، کشور فرستنده برای او استوار نامه تنظیم می کند که به منزله معرفی نامه است. سفیر به محض ورود به خاک کشور پذیرنده باید استوارنامه خود را ارائه دهد.
سفیر آکردیته کیست؟
مغهوم سفیر آکردیته زمانی مطرح می شود که یک کشور با کمبود نیروهای دیپلماتیک مواجه است. در این صورت ممکن است یک سفیر در چندین کشور به ایفای وظایف دیپپلماتیک بپردازد. مانند سفیر ایران در پاکستان که سفیر ایران در نزد کشور نپال نیز هست.
وزیر مختار در میان اعضای هیئت دیپلماتیک به چه معنا است؟
وزیر مختار شخصی است که پس از سفیر قرار دارد. تمامی تشریفات مربوط به تنظیم استوارنامه و … برای وزیر مختار نیز وجود دارد. البته در گذشته اعزام وزیر مختار برای کشورهای کوچک و فاقد اهمیت انجام می گرفت. اما در حال حاضر این رویه از بین رفته است. امروزه در رویه هیئت دیپلماتیک، گاهی وزیر مختار جایگزین سفیر می شود.
کاردار هیئت دیپلماتیک کیست؟
در صورتی که اعضای هیئت دیپلماتیک فاقد رئیس باشند و نتوانند به وظیفه خود عمل کنند، کارداران انتخاب می شوند. کاردار ممکن است موقت یا دائم باشد. البته نگهداشتن روابط میان دو کشور در سطح کاردار موقت برای مدت طولانی معمولا خلاف اصول و نزاکت بین المللی است. کارداران اعم از اینکه دائم یا موقت باشند جانشین رئیس هیئت دیپلماتیک می شوند. وزیر امور خارجه کشور، کاردار را انتخاب و به کشور پذیرنده اعزام می دارد. کاردار دائم هیئت دیپلماتیک حتما باید از میان رایزن ها و یا وزیران مختار انتخاب شود. همچنین، کاردار دائم حتما باید به وسیله یک نامه رسمی به کشور پذیرنده معرفی گردد. این نامه رسمی توسط وزیر امور خارجه به او داده می شود.
کارمندان ماموریت دیپلماتیک چه کسانی هستند؟
رایزن ها، دبیر اول، دوم، سوم، وابسته های دیپلماتیک از کارمندان اعضای هیئت دیپلماتیک هستند. رایزن ها و وابسته ها امور فرهنگی، اقتصادی و نظامی را رتق و فتق می کنند و همگی از مزایا و مصونیت های دیپلماتیک برخوردارند. کشور فرستنده تمامی وابسته های اعضای هیئت دیپلماتیک را انتخاب می کند. البته کشور پذیرنده می تواند نام وابسته های نظامی، دریایی و هوایی را از کشور فرستنده بخواهد (این اقدام الزامی نیست). اما نکته درخور توجه این است که وابسته های نظامی، هوایی و دریایی باید حتما تابعیت کشور فرستنده را داشته باشند و انتخاب آن ها از میان کسانی که تابعیت کشور پذیرنده یا یک کشور ثالث را بر عهده دارند، امکان پذیر نیست.
کارمندان اداری و فنی هیئت دیپلماتیک:
همان طور که از نام آن ها بر می آید انجام امور اداری، فنی بر عهده این گروه است. همچنین در زمانی که هر کدام از اعضای هیئت دیپلماتیک نباشند، کارمندان اداری و فنی انجام امور را بر عهده می گیرند.
خدمه ماموریت دیپلماتیک شامل چه اشخاصی است؟
اشخاصی که وظیفه رانندگی، نامه رسانی، نگهبانی، دربانی و … را بر عهده دارند، خدمه هیئت دیپلماتیک هستند.
نکات مهم اعضای هیئت دیپلماتیک:
1- در میان اعضای هیئت دیپلماتیک شخصی به نام مقدم السفرا وجود دارد. این شخص کسی است که از حیث مدت ماموریت در کشور پذیرنده از قدمت زیادی برخوردار است. مقدم السفرا معمولا در جایی که روابط میان دو کشور در مخاطره است به کشور پذیرنده اعزام می شود. در صورت حضور او در کشور پذیرنده، مقدمات و تشریفات ویژه ای وجود دارد.
2- رایزن ها (شامل رایزن درجه یک، درجه دو و درجه سه) و دبیر اول، دوم، سوم و بالاخره وابسته ها در میان اعضای هیئت دیپلماتیک، عنوان وابسته دیپلماتیک و سیاسی را دارند.
3- مسئولیت و وظیفه کارمندان اداری و فنی در کشور پذیرنده در حد مسئولیت یک کاردار موقت است. همانطور که گفتیم نگه داشتن روابط دو کشور در حد کاردار موقت خلاف نزاکت بین المللی است.
4- ممکن است روابط دو کشور از حیث درجه از سطح کاردار دائم به سفیر ارتقا یابد و یا از سطح سفیر به کاردار دائم تنزل پیدا کند.
5- نام دیگر سفیر آکردیته نظام ماموریت چندگانه یا مضاعف است. این امر معمولا به دلیل کمبود ماموران دیپلماتیک و یا صرفه جویی در بودجه کشور فرستنده انجام می گیرد.
6- برخی از کشورها می توانند یک نفر را به عنوان سفیر واحد در میان چند کشور معرفی کنند. این امر معمولا میان کشورهایی رواج دارد که منافع سیاسی همسانی دارند و در زمینه های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و … همچون یک دولت واحد هستند. اما در دنیای امروز با توجه به منافع متفاوت کشورها عملا چنین چیزی امکان پذیر نیست. شاید در آینده این احتمال در مورد کشورهای عضو اتحادیه اروپا وجود داشته باشد.
شما در مورد اعضای هیئت دیپلماتیک چه نظراتی دارید؟ اگر نکته ای از پیش چشم نگارنده دور مانده، در بخش دیدگاه ها آن را با ما به اشتراک بگذارید.
فرق کاردار دائم و موقت چیه؟
کاردار موقت شخصی است که به عنوان رئیس هیئت دیپلماتیک به طور موقت تعیین میشه و اگر ظرف مدت معقولی سفیر یا کاردار دائم تعیین نشه نوعی بی نزاکتی در روابط بین المللی است.