اسناد تجاری

انواع اسناد تجاری کدام است؟

1- چک:

اولین و مهمترین سند تجاری چک است. چک در ماده 310 قانون تجارت چنین تعریف شده است:

ماده 310 قانون تجارت: چک نوشته ای است که به موجب آن صادرکننده وجوهی را که در نزد محال علیه دارد کلاً یا بعضاً مسترد یا به دیگری واگذار می نماید.

2- سفته یا فته طلب:

یکی دیگر از اسناد تجاری سفته یا فته طلب است. ماده 307 قانون تجارت سفته را تعریف کرده است.

ماده 307 قانون تجارت: سفته طلب سندی است که به موجب آن امضاء کننده تعهد می‌کند مبلغی در موعد  معین یا عندالمطالبه در وجه حامل یا شخص معین و یا به حواله کرد آن شخص  کارسازی نماید.

3- برات:

ماده 222 قانون تجارت برات را چنین تعریف کرده است:

ماده 222 قانون تجارت: نوشته‌ای است که به سبب آن شخصی به دیگری دستور می‌دهد که مبلغ معینی در  وجه شخص ثالث یا حواله کرد او یا در وجه حامل، به رؤیت یا وعده معینی  بپردازد.

اسناد تجاری دارای چه اوصافی هستند؟

مهمترین اوصاف اسناد تجاری، وصف تجریدی بودن، تنجیزی بودن، وصف اتکا به ظاهر، وصف تجاری بودن تعهدات براتی، و قابلیت نقل و انتقال اسناد تجاری است.

1-وصف تجریدی بودن اسناد تجاری:

فرض کنید برای ثمن معامله بیع چکی از سوی مشتری داده شده است. حال اتفاقی می افتد که مشتری بیع را فسخ می کند. در اینجا چک جدای از  معامله ای که برای آن صادر شده دارای اثر می باشد. مگر اینکه صراحتاً در مبایعه نامه قید شده باشد که در صورت فسخ بیع، چک نیز فاقد اثر است.

2- وصف تنجزی بودن اسناد تجاری:

به این معنا که در اسناد تجاری شرطی نمی تواند قید شود و اگر در متن چک شرطی قید شده باشد، از منظر قانونی به ان ترتیب اثر داده نخواهد شد.

3-وصف استقلال امضاها در اسناد تجاری:

به این معنا که هر گونه امضا در اسناد تجاری مستقلاً دارای اثر می باشد. فرض کنید، الف چکی را صادر کرده است و ب پشت چک را به عنوان ظهر نویس امضا کرده، در اینجا هر کدام از امضاها به طور مستقل دارای اثر است.

4- توجه به ظاهر اسناد تجاری:

منظور از عبارت توجه و اتکا به ظاهر اسناد تجاری این است که در اسناد تجاری اصل بر اطمینان و اعتماد است. بنابراین، دارنده سند تجاری نیازی به تحقق و جستجو در مورد منشأ سند تجاری ندارد.

5-قابلیت نقل و انتقال سند تجاری:

منظور این است که اسناد تجاری به ویژه چک با ظهر نویسی قابلیت نقل و انتقال به دیگری را دارند.

انواع چک کدام است؟

چک به دسته چک عادی، تضمین شده، رمز دار و مسافرتی تقسیم می شود: اسناد تجاری

1. چک عادی: در این نوع چک، صاحب حساب مبلغی از حساب خود را در وجه شخص مورد نظر و یا حامل صادر می کند.
2. چک تضمین شده: در این نوع چک پرداخت مبلغ چک، توسط بانک تضمین می شود.
3. چک مسافرتی: این نوع چک، توسط بانک صادر می شود. و وجه آن در شعب همان بانک قابل دریافت است.
4. چک رمزدار: این نوع چک، توسط بانک و در وجه شخص معین  و برای بانک های دیگر صادر می شود.  امکان پرداخت به صورت نقدی در این نوع چک وجود ندارد.

چگونه متن چک را بنویسیم؟

در نگارش متن چک باید نکات زیر را مورد توجه قرار دهیم:

• قلم خوردگی در متن چک نباید وجود داشته باشد؛
• با خودکار مخصوص خود متن چک را بنویسید؛
• در متن چک شرطی را قید نکنید؛
• مبلغ چک را به حروف و عدد هر دو قید کنید؛
• در صورتی که می خواهید چک جنبه کیفری نداشته باشد، در کنار امضاء، تاریخ صدور چک را قید کنید.

چگونه می توان از چکی شکایت کیفری کرد؟

برای اینکه بتوان چکی را از نظر کیفری تعقیب کرد، باید موارد زیر را در نظر گرفت: اسناد تجاری

• چک نباید وعده دار باشد؛
• برای گرفتن گواهی عدم پرداخت به بانک مراجعه کنید؛
• ظرف 6 ماه از تاریخ گرفتن گواهی عدم پرداخت، چک را برگشت بزنید.

نکته مهم: در صورتی که در متن چک شرطی قید شده باشد یا چک سفید امضا باشد و یا بابت تضمین داده شده باشد، قابل تعقیب کیفری نیست.

چگونه می توان از چکی  دعوای حقوقی مطرح کرد؟

برای اینکه بتوان از چکی به طور حقوقی دعوا مطرح نمود، موارد زیر باید مورد توجه قرار بگیرد: اسناد تجاری

• چک وعده دار صادر شده باشد؛
• چک برای تضمین صادر شده باشد؛
• در متن چک شرطی ذکر شده باشد؛
• چک سفید امضا باشد.

نکته مهم (1): در صورتی که مبلغ چک تا سقف 20،000،000 تومان باشد شورای حل اختلاف به موضوع رسیدگی خواهد کرد و در صورتی که مبلغ چک بیش از 20،000،000 تومان باشد در دادگاه رسیدگی خواهد شد.

نکته مهم (2): در مورد صلاحیت محلی دادگاه و شورا باید گفت دادگاه یا شورای محل اقامت خوانده صالح به رسیدگی خواهد بود در صورتی که خوانده محل اقامت نداشته باشد، محل سکونت خوانده مورد توجه قرار می گیرد. چنانچه محل سکونت خوانده مشخص نباشد، دادکاه یا شورای محل وقوع مال غیر منقول خوانده صالح خواهد بود و در مرحله آخر خواهان در محل سکونت خود می تواند طرح دعوا کند.

ماده 11 قانون آیین دادرسی مدنی در این خصوص مقرر می دارد:

ماده 11 قانون آیین دادرسی مدنی:  دعوا باید در دادگاهی اقامه شود که خوانده ، در حوزه قضایی آن اقامتگاه دارد و اگر خوانده در ایران اقامتگاه نداشته باشد، درصورتی که‌درایران محل سکونت موقت داشته باشد، در دادگاه همان محل باید اقامه گردد و هرگاه درایران اقامتگاه و یا محل سکونت موقت نداشته ولی مال‌غیرمنقول داشته باشد، دعوا در دادگاهی اقامه می‌شود که مال غیرمنقول در حوزه آن واقع است و هرگاه مال غیرمنقول هم نداشته باشد، خواهان در‌دادگاه محل اقامتگاه خود، اقامه دعوا خواهد کرد.

آیا می توان از طریق اجرای ثبت دعوای چک را دنبال نمود؟

برای پیگیری چک از طریق اجرای ثبت شرایطی لازم است:

• چک مشروط نباشد؛
• چک بابت تضمین نباشد؛
• چک از سوی صادر کننده، به دلیل جعل، سرقت یا کلاهبرداری و خیانت در امانت مشول دستور عدم پراخت قرار نگرفته باشد.

آیا پیگیری از طریق اجرای ثبت دارای معایبی است؟ اسناد تجاری

پیگیری چک از طریق اجرای ثبت دارای معایب زیر است:

1. تنها علیه صادر کننده چک می توان طرح دعوا کرد.
2. خسارت تأخیر و حق الوکاله وکیل قابل دریافت نیست.
3. هزینه ثبت شکایت نسبت به اقدام از طریق دادگاه بالاتر است.

نتیجه گیری مقاله

اسناد تجاری، به اسنادی اطلاق می شود که در روابط تجاری و بازرگانی مورد استفاده قرار می گیرد. اسناد تجاری در یک تقسیم بندی کلی به چک، سفته (فته طلب) و برات تقسیم می شوند.امروزه برات کمتر مورد استفاده تجار و بازرگانان و مردم عادی قرار می گیرد. اما در مقابل سند تجاری چک، بیشترین کاربرد را میان افراد داراست. چک به عنوان وسیله ای راحت برای نقل و انتقال پول، دارای قوانین و شرایط ویژه ای است. چک از طریق ظهرنویسی به افراد منتقل می شود. در فرضی که چک برگشت بخورد، می توان علیه صادرکننده، ظهرنویس و حتی ضامن نیز طرح دعوا کرد. دعوای مربو به چک از طریق مراجع حقوقی و کیفری قابل پیگیری است. اما چنانچه چک مشروط باشد یا تضمینی باشد و یا سفید امضا باشد و یا تاریخ (وعده) داشته باشد، از طریق مراجع کیفری قابل پیگیر نیست. اما دارنده همچنان این حق را دارد که از طریق مراجع حقوقی تظلم خواهی کند.

جهت اشنایی بیشتر و مشاوره تماس بگیرید.