به موجب مقررات قانون مدنی شخص غیر رشید به شخصی اطلاق می شود که توانایی تشخیص حسن و قبح در امور مالی را ندارد. اما در امور غیر مالی فاقد مشکل است. اشخاص غیر رشید در امور مالی خود باید حتما دارای ولی یا قیم باشند. چرا که برخی از اعمال حقوقی آن ها غیر نافذ است و نیازمند تنفیذ ولی یا قیم می باشد. اما مسئله ازدواج شخص غیر رشید مهم است. آیا ازدواج در دسته مسائل مالی قرار می گیرد یا غیر مالی؟ ازدواج شخص غیر رشید صحیح است یا غیر نافذ است؟ در این نوشتار به تمامی سوالات فوق پاسخ می دهیم:
غیر رشید کیست؟
غیر رشید یا سفیه کسی است که تصرف او در اموال و حقوق مالی خود عقلایی نباشد. سفیه در انجام امور مالی محجور است و نمی تواند بدون اذن ولی یا قیم خود اعمال حقوقی انجام دهد. مثلا مال خود را به دیگری بفروشد. چرا که ممکن است در امور مالی متضرر شود. بنابراین، طبق مقررات قانونی این معامله غیر نافذ و نیازمند تنفیذ ولی یا قیم است.
آیا ازدواج شخص سفیه صحیح است؟
ماده 1064 قانون مدنی بیان می کند که عاقد باید عاقل و بالغ و قاصد باشد. در این ماده رشد از شرایط نکاح نیست. پس می توان به این ماده استناد کرد و اعلام کرد که ازدواج سفیه بدون اذن ولی یا قیم نیز صحیح و معتبر است. اما نکته اساسی اینجاست که ازدواج دارای آثار مالی است. مهمترین آثار مالی ازدواج مهریه و نفقه است. تکلیف این موارد چیست؟
آیا سفیه می تواند در این امور مستقلا اعلام نظر کند؟
به نظر می رسد اینکه ازدواج شخص غیر رشید را بدون اجازه ولی یا قیم را صحیح بدانیم دور از عقل است. چه اینکه نمی توان کتمان کرد ازدواج دارای آثار مالی است. مهریه و نفقه از آثار مالی ازدواج هستند. در ازدواج موقت، نکاح بدون تعیین مهریه باطل است. هر چند نفس ازدواج یک امر غیر مالی است. اما آثار مالی آن غیر قابل انکار است. از این رو، به نظر می آید باید ازدواج شخص غیر رشید را غیر نافذ بدانیم. توضیح آنکه اگر شخص غیر رشید با دیگری ازدواج می کند ازدواج غیر نافذ است و باید منتظر نظر ولی یا قیم سفیه بمانیم. چنانچه ولی یا قیم ازدواج را تنفیذ کنند ازدواج صحیح و اگر ازدواج را رد کنند، نکاح باطل است. هر چند معلق نگه داشتن ازدواج از نظر حقوقی صحیح نیست. چرا که ممکن است از ازدواج فرزندانی حاصل شوند که تکلیف آن ها مشخص نیست. اگر ولی یا قیم ازدواج را رد کند، ازدواج باطل خواهد بود و فرزندان نیز نامشروع هستند.
نظر دیگر در مورد ازدواج شخص غیر رشید:
عده ای دیگر از حقوقدانان بر این باورند که ازدواج شخص غیر رشید صحیح باشد و آنچه غیر نافذ است مهریه است. یعنی نفس ازدواج شخص غیر رشید معتیر است. اما ولی یا قیم می تواند در مورد مهریه تنفیذ یا رد را اعمال کند. اگر ولی یا قیم مهریه را تنفیذ کند مهریه صحیح است و اگر آن را رد کند انگار در سند نکاح مهریه ذکر نشده است. از این رو اگر بین زوجین نزدیکی واقع گردد زن مستحق مهرالمثل خواهد بود. اما این امر در رابطه با ازدواج موقت با چالش رو به رو است. چه اینکه اگر ولی یا قیم مهریه را تنفیذ نکند هم مهر و هم نکاح باطل است.
نتیجه گیری:
همان طور که در متن اشاره کردیم شخص سفیه شخصی است که توانایی اداره امور مالی را ندارد. اما در انجام امور غیر مالی مستقل است. حال مسئله این است که ازدواج شخص سفیه مالی است یا غیر مالی. دسته ای از حقوقدانان بر این نظر هستند که ازدواج یک امر غیر مالی است. بنابراین، شخص سفیه می تواند بدون اجازه ولی یا قیم خود ازدواج کند. اما در مقابل عده ای دیگر بر این باورند که ازدواج مالی است و آثار مالی زیادی دارد که مهریه مهمترین آن ها است. در این صورت تکلیف ازدواج شخص غیر رشید چیست؟
برخی از اساتید بر این نظر هستند که ازدواج صحیح است. اما آثار آن نیازمند تنفیذ ولی یا قیم است. اما عده ای دیگر ازدواج سفیه را کلا غیر نافذ می دانند.
نظر شما در خصوص ازدواج شخص غیر رشید چیست؟ آیا این ازدواج صیح است؟ نظرات خود را در قسمت دیدگاه ها با ما به اشتراک بگذارید.