به موجب ماده 190 قانون مدنی مورد معامله باید معین باشد. ارزش تعیین مورد معامله آن قدر زیاد است که اگر مورد معامله معین نباشد شرایط صحت مورد معامله وجود ندارد و در نتیجه مورد معامله باطل خواهد بود. ویژگی های مورد معامله چیست؟ در این مقاله با مورد معامله و شرایط و ویژگی های آن که در قانون مدنی ذکر شده است، آشنا خواهیم شد.
مورد معامله چیست؟
مورد معامله می تواند مال یا عما باشد. فرض کنید الف خودروی خود را به ب می فروشد. در این مثال خودرو، مودر معامله است. همچنین، مثالی را در نظر بگیرید که الف به موجب عقد جعاله، از ب می خواهد که تمامی اتاق های خانه او را رنگ نماید. در چنین مثالی رنگ کردن اتاق ها مورد معامله است.
ماده 214 قانون مدنی در این خصوص چنین مقرر می کند:
مورد معامله باید مال یا عملی باشد که هر یک از متعاملین تعهد تسلیم یا ایفاء آن را میکنند.
ویژگی های مورد معامله چیست؟
1- مورد معامله باید مالیت داشته باشد. توضیح آنکه مورد معامله باید دارای ارزش مالی باشد. بنابراین، خرید و فروش بال مگس که از هیچ مالیتی برخودار نیست، باطل است.
2- مورد معامله باید دارای منفعت عقلایی باشد. منفعت عقلایی در یک معامله می تواند نوعی یا شخصی باشد. فرض کنید الف خودروی ب را از او خریداری می کند. خرید اتومبیل دارای منفعت عقلایی و نوعی (عرفی) است. اما گاهی ممکن است منفعت عقلایی شخصی باشد. فرض کنید الف به دنبال یک عکس یادگاری خانوادگی است که در ید ب است و او این عکس را به قیمت زیادی از ب خریداری می کند. هر چند در پیش چشم عرف، این عکس ارزش زیادی ندارد، اما ارزش این عکس برای شخص الف به قدری زیاد است که حاضر است مقدار زیادی بابت به دست آوردن آن هزینه کند. بنابراین، منفعت عقلایی می تواند نوعی یا شخصی باشد.
3- مورد معامله باید مشروع باشد. بنابراین، اگر الف یک کیلو تریاک و یا 100 بطری شیشه مشروبات الکلی را از ب خریداری کند این عمل او دارای مشروعیت نیست. معامله ای که در آن مورد معامله مشروع نباشد باطل است.
ماده 215 قانون مدنی چنین بیان می کند:
مورد معامله باید مالیت داشته و متضمن منفعت عقلائی مشروع باشد.
4- مورد معامله باید معلوم باشد. اگر مورد معامله مجهول باشد چنین معامله ای صحیح نیست. چرا که مجهول بودن مورد معامله سبب ورود غرر به خریدار می شود. برای درک بهتر این موضوع باید دو مثال را بیان نماییم:
- الف به ب می گوید یکی از دو خودروی 206 که رنگ و مدل یکسانی دارند و هر دو به یک میزان کار کرده اند و از حیث سلامت کار کردن در یک سطح هستند را به تو فروختم. در چنین فرضی هر چند مورد معامله مجهول است؛ اما موجب غرر خریدار نمی شود.
- الف به ب می گوید یکی از گوسفندان این گله گوسفند را به قیمت 3،000،000 تومان به تو فروختم. در اینجا مورد معامله مجهول است و موجب غرر خریدار می شود. چرا که فربگی گوسفند، سلامت او و … مشخص نیست. در این صورت معامله باطل است.
این موضوع در ماده 216 قانون مدنی ذکر شده است. البته یک استثناء دارد و آن این است که در مواردی که علم اجمالی کافیست نیازی به معین بودن مورد معامله نیست. برخی از عقود، در دسته عقود مسامحه ای هستند و علم اجمالی به آنها کافی است:
این عقود کدام ها هستند؟
1- عقد رهن: در عقد رهن، مرتهن لازم نیست علم تفصیلی به عین مرهونه داشته باشد. همین که علم اجمالی داشته باشد کافیست.
2- عقد صلح: صلح اعم از اینکه معوض یا بلاعوض یا صلح محاباتی باشد، به علم تفصیلی نیازی ندارد.
3- عقد هبه: در عقد هبه لازم نیست متهب به عین موهوبه علم تفصیلی داشته باشد.
4- عقد ضمان: در ضمان لازم نیست ضامن به مبلغ دقیق دین علم تفصیلی داشته باشد. اما ضمانت یک دین از چند دین به نحو تردید باطل است.
5- عقد عاریه: در عقد عاریه، مستعیر لازم نیست به مورد معامله علم تفصیلی داشته باشد.
6- عقد ودیعه: در عقد ودیعه، احتیاج نیست مستودع به مورد معامله علم تفصیلی داشته باشد.
نتیجه گیری مقاله
مورد معامله ویژگی هایی دارد که در ماده 214، 215 و 216 قانون مدنی ذکر شده است. همچنین در ماده 190 قانون مدنیف قانون گذار ذکر کرده است که برای صحت هر معامله شرایط ذیل اساسی است: ….3- موضوع معین که مورد معامله باشد…همانطور که در مقاله توضیح دادیم مورد معامله ممکن است مال یا عمل باشد. مثلا الف تعهد می کند که سگ گم شده ب را پیدا کند (مورد معامله عمل است). و یا الف خانه خود را به ب می فروشد (مورد معامله مال است). مورد معامله حتما باید مالیت داشته باشد. بنابراین چیزی را که فاقد مالیت است نمی توان مودر معامله قرار داد. همچنین مورد معامله باید دارای منفعت مشروع و عقلایی (اعم از نوعی و شخصی) باشد. مورد معامله باید برای طرفین معلوم باشد به قدری که علم به آن داشته باشند. مگر در مورد عقود مسامحه ای که در مقاله به آن اشاره کردیم.
موسسه حقوقی ترنم عدالت علوی با متخصص ترین وکلا در منطقه سروردی شما را تا زمان رسیدن به حقتان یاری می کند.
برای دریافت وقت مشاوره حضوری و تلفنی به صفحه درخواست مشاوره مراجعه کنید.
