نهادهای جهانی حقوق بشری به نهادهایی اطلاق می شود که وظیفه اعتلای حقوق بشر را دارند. این نهادها به موجب ضرورت به دو دسته نهادهای مستقل حقوق بشری و نهادهای معاهده ای حقوق بشری تقسیم می شوند. چنانچه قصد برشماری این نهادها را داشته باشند، عبارتند از: کمیسیون حقوق بشر، کمیساریای عالی حقوق بشر، مرکز حقوق بشر، کمیسیون مقام زن، کمیساریای عالی ملل متحد برای پناهندگان، کمیته حقوق بشر، کمیته حقوق اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سایر نهادهای معاهده ای. در این نوشتار به صورت خلاصه به نهادهای جهانی حقوق بشری می پردازیم و انواع ان را بررسی می کنیم:
معنای نهادهای جهانی حقوق بشری:
مقصود از نهادهای جهانی حقوق بشری، ارگانیزمهای سازمان یافته دائمی یا غیر دائمی بین المللی است که وظیفه اعتلا و ارتقای حقوق بشر و نظارت بر آن را بر عهده دارند. همان طور که گفتیم نهادهای جهانی حقوق بشر به دو دسته تقسیم می شوند که در ادامه نوشتار آن ها را بررسی می کنیم:
1- نهادهای مستقل حقوق بشری:
کمیسیون حقوق بشر، کمیساریای عایل حقوق بشر، مرکز حقوق بشر، کمیسیون مقام زن و کمیساریای عالی ملل متحد برای پناهندگان از جمله نهادهای حقوق بشری هستند که به صورت مستقل فعالیت می کنند:
اول- کمیسیون حقوق بشر:
شورای اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد مسئولیت ایجاد این کمیسیون در زمینه اقتصادی و اجتماعی و ترویج حقوق بشر را بر عهده داشت. پس کمیسیون حقوق بشر از نهادهای مربوط به شورای اقتصادی و اجتماعی است که مستقلا عمل می کند. این نهاد 53 عضو دارد و برای مدت 3 سال توسط شورا انتخاب می شوند. انتخاب اعضا بر اساس شایستگی و صلاحیت است. اما وظایف کمیسیون حقوق بشر چیست؟
1- ارائه پیشنهاد و گزارش در زمینه مسائل حقوق بشری. تهیه اعلامیه جهانی حقوق بشر نیز بر عهده کمیسیون حقوق بشر بود.
2- رسیدگی به موارد نقض حقوق بشر در چارچوب آیین نامه ها و اعلامیه های بین الدولی حقوق بشر.
از سال 2006 کمیسیون حقوق بشر جای خود را به شورای حقوق بشر داد.
دوم- کمیساریای عالی حقوق بشر:
یکی دیگر از نهادهای حقوق بشری کمیساریای عالی حقوق بشر است. این نهاد دارای یک کمیسر است که برای مدت چهار سال از سوی سازمان ملل متحد انتخاب می شود. کمیساریای عالی حقوق بشر در شهر ژنو است.
سوم- مرکز حقوق بشر:
این مرکز به عنوان دبیرخانه حقوق بشر سازمان عمل می کند و ریاست آن با کمیسر عالی حقوق بشر است. بعد ها در سال 1997 دفتر کمیساریای حقوق بشر و مرکز حقوق بر با یکدیگر ادغام شدند.
چهارم- کمیسیون مقام زن:
شورای اقتصادی و اجتماعی طی قطع نامه ای در سال 1946 کمیسیون مقام زن را تاسیس کرد. کمیسیون مقام زن 45 عضو داردکه برای مدت 4 سال انتخاب می شوند. وظایف ان نیز ارتقای حقوق زن در زمینه های مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، رسیدگی به شکایات و اطلاعات مربوط به نقض حقوق زنان است. کمیسیون مقام زن در سال 1993 اعلامیه مربوط به از بین بردن خشونت علیه زنان را تنظیم کرد که به تصویب مجمع عمومی سازمان ملل متحد رسید. مقر این کمسیون در شهر نیویورک است.
پنجم- کمیساریای عایل ملل متحد برای پناهندگان:
مجمع عمومی سازمان ملل متحد طی قطعنامه شماره 319 مورخ 3 دسامبر 1949 این نهاد را به عنوان یمی از نهادهای جهانی حقوق بشر تاسیس کرد و اساسنامه آن نیز در سال 1950 طی قطعنامه 428 تصویب شد. این کمیسیون وظیفه رسیدگی به امور پناهندگان و آوارگان و امداد و کمک رسانی به آن ها را بر عهده دارد.
2- نهادهای فرعی حقوق بشری:
کمیته حقوق بشر، کمیسته حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی از جمله نهادهای فرعی حقوق بشر هستند:
اول- کمیته حقوق بشر:
میثاق حقوق مدنی و سیاسی این کمیته را تشکیل داد که 18 عضو دارد و برای مدت 4 سال انتخاب می شوند.
دوم- کمیته حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی:
میثاث حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی سند تاسیس این کمیسیون را تشکیل داد که از 18 کارشناس تشکیل شده است.
3- سایر نهادهای حقوق بشری:
کمیته منع شکنجه، کمیته منع تبعیض نژادی و کمیسیون منع تبعیض علیه زنان از دیکر نهادهای جهانی حقوق بشری هستند.
نتیجه گیری:
نهادهای حقوق بشری در سطح بین المللی وظیفه رسیدگی به حقوق بشر و اعتلا و ارتقای آن را بر عهده دارند. این نهادها در یک دسته بندی به نهادهای مستقل و نهادهای وابسته حقوق بشری تقسیم می شوند که هر کدام را در مقاله به طور مختصر و اجمالی بررسی کردیم. نکته مهم این است که کمیسیون حقوق بشر که وظیفه تنظیم اعلامیه جهانی حقوق بشر را بر عهده داشت در سال 2006 جای خود را به شورای حقوق بشر داد و از آن زمان شورای حقوق بشر به جای کمیسیون فعالیت می کند. نهادهایی همچون کمیسیون مقام زن، کمیسیون منع تبعیض تبعیض علیه زنان و کمیته منع تبعیض نژادی و … از سایر نهادهای جهانی حقوق بشر هستند.
نظر شما در خصوص این نوشتار چیست؟ دیدگاه های خود را با ما به اشتراک بگذارید.