قرض یکی از عقود معین در قانون مدنی است. در فصل یازدهم قانون مدنی عقد قرض و ویژگی ها و مقررات آن توسط مقنن بیان شده است. عقد قرض یکی از عقودی است که به اشتباه از سوی بسیاری از اشخاص به جای عقد عاریه و عقد ودیعه به کار گرفته می شود. این امر در حالی است که مقررات این عقد از عقد عاریه و ودیعه کاملا جداست. در این مقاله به مقررات عقد قرض در قانون و ویژگی های آن و تفکیک عقد قرض از عقد ودیعه و عاریه می پردازیم.
قرض چه عقدی است؟
به موجب ماده 648 قانون مدنی، قرض عقدی است که بر اثر آن یک نفر مال خود را به فرد دیگر تملیک می کند. در مقابل نیز قرض گیرنده مکلف است در تاریخ معین آن مال را به قرض دهنده باز گرداند. در غیر این صورت باید مثل یا قیمت مالی را که اخذ کرده است را به قرض دهنده بدهد. ماده 648 چنین مقرر می کند:
قرض عقدی است که به موجب آن احد طرفین مقدار معینی از مال خود را به طرف دیگر تملیک میکند که طرف مزبور مثل آن را از حیث مقدار و جنس و وصف رد نماید و در صورت تعذر رد مثل قیمت یوم‌الرد را بدهد.
عقد قرض چند طرف دارد؟
عقد قرض مانند سایر عقود دارای دو طرف است. طرفی که قرض می دهد مقرِض نام دارد و طرفی که مال را قرض می گیرد مقتَرِض نامیده می شود.
عقد قرض لازم است یا جایز؟
عقد قرض عقدی لازم است. بنابراین طرفین نمی توانند آن را بر هم بزنند. مگر اینکه به علت خاصی فسخ شود و یا طرفین تصمیم به اقاله عقد بگیرند.
تفاوت عقد قرض با عقد عاریه چیست؟
در عقد قرض، مقترض (یعنی شخصی که قزض می گیرد) مالک مال مورد قرض می شود. اما در مقابل در عقد عاریه مستعیر (عاریه گیرنده) مالک مال نمی شود؛ بلکه تنها می تواند از مال بهره مند شود. ضمنا عاریه عقدی جایز است اما قرض عقد لازم است.
تفاوت عقد قرض با عقد ودیعه چیست؟
عقد ودیعه عقدی است که شخص مال خود را به دیگری می دهد تا آن را نگه داری کند و سپس به او مسترد نماید. در واقع در عقد ودیعه مستودع (کسی که مال را نگه می دارد) امین است. بنابراین در صورت تعدی و تفریط در مقابل ودیعه دهنده (مودع) ضامن خواهد بود. اما همانطور که گفتیم در عقد قرض، مقترض مالک مال مورد قرض می شود. همچنین ودیعه عقدی جایز است. اما قرض عقدی است لازم.
در صورت تلف شدن مال مورد قرض تکلیف چیست؟
فرض کنید الف مالی را به ب قرض می دهد. قرار است ب مال را به الف در موعد معینی برگرداند. اما مال در ید ب تلف می شود. در این صورت مقترض مکلف است مثل یا قیمت مال را به مقرض بدهد. ماده 649 قانون مدنی در این خصوص چنین مقرر می نماید:
اگر مالی که موضوع قرض است بعد از تسلیم تلف یا ناقص شود از مال مقترض است.
نکات مهم عقد قرض:
1- مقترض باید مثل مالی را که تلف کرده است، پس دهد حتی اگر مال از نظر قیمت تنزل کرده باشد.
2- اگر زمانی برای پس دادن مال مورد قرض مشخص نشده باشد مقرض نمی تواند قبل از مهلت طلب خود را در استیفاء کند.
3- گاهی ممکن است دادگاه با توجه به اوضاع و احوال درخواست تقسیط دهد.
نتیجه گیری مقاله
قرض عقدی است که به موجب آن فردی مالی را به دیگری قرض می دهد. عقد قرض عقدی لازم است. بنابراین با فوت و حجر طرفین از بین نمی رود. همان طور که در مقاله توضیح دادیم میان عقد قرض و عقد ودیعه و عاریه تفاوت های زیادی وجود دارد. اما به اشتباه مردم این عقود را به جای یکدیگر به کار می برند. کسی که مال را قرض می گیرد، مقترض نام دارد و طرف مقابل مقرض است. فرد قرض گیرنده مالک مال می شود و باید در مدت زمان معینی مثل یا قیمت مال را به مقرض پس دهد.
برای دریافت وقت مشاوره حضوری و تلفنی به صفحه درخواست مشاوره و تماس با ما مراجعه کنید.
