معامله معارض یعنی چه؟

کلمه معامله معارض را بارها شنیده ایم. اما از نظر قانونی به چه معامله ای معامله ی معارض گفته می شود؟ در قانون مجازات اسلامی تعریفی از جرم معامله معارض ذکر نشده است. حتی در قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392 هم تعریفی از جرم معامله معارض بیان نشده است. در رویه قضایی نیز محاکم تنها به ماده 117 قانون ثبت اشاره می شود که این ماده را اصطلاحا معامله معارض می نامند. اما تعریف معامله معارض طیق ماده 117 قانون ثبت چیست؟ در این مقاله به بررسی موضوع معامله معارض و اینکه معامله معارض چیست می پردازیم. معامله معارض یعنی چه؟

معامله معارض یعنی چه؟

منظور از معامله معارض معامله یا تعهدی است که توسط مالک طبق سند رسمی نسبت به عین یا منفعت یک مال انجام می شود. در حالی که این معامله معارض و مخالف با معامله سابقی است که نسبت به همان مال به موجب سند عادی یا سرمی صورت گرفته باشد.

مثال برای درک بهتر موضوع:

فرض کنید الف یک دستگاه آپارتمان دارد. الف آپارتمان را طبق سند عادی (مبایعه نامه)، به ب می فروشد. اما بعدا همان آپارتمان را در دفترخانه اسناد رسمی به نام شخص دیگر (ج) انتقال می دهد. در اینجا مالک واقعی کیست؟ ایا معامله معارض صورت گرفته است.

ماده 117 قانون ثبت چنین مقرر می کند:

(اصلاحی ۱۳۱۲/۰۵/۰۷) – هر کس به موجب سند رسمی یا عادی نسبت به عین یا منفعت مالی (اعم از منقول یا غیرمنقول) حقی به شخص یا اشخاص داده و بعد نسبت به‌‌ همان عین یا منفعت به موجب سند رسمی معامله یا تعهدی معارض با حق مزبور بنماید به حبس با اعمال شاقه از سه تا ده سال محکوم خواهد شد.

به موجب این ماده معامله معارض صورت گرفته است. حالا ج که معامله با سند رسمی به او منتقل شده و ثمن را نیز پرداخت کرده است به شدت متضرر شده و برای باز پس گرفتن ثمن معامله باید اقامه دعوا علیه الف نماید. معامله معارض یعنی چه؟

مضرات معامله معارض چیست؟

1- خریدار دوم با ضرر هنگفتی مواجه می شود و باید برای پس گرفتن ثمن معامله که مدت زمان مدیدی نیز از آن گذشته باید در نزد مراجع قضایی علیه الف (فروشنده) اقامه دعوی نماید.

2- معامله معارض موجبات سلب آسایش عمومی را فراهم می نماید. چرا که یکی از اهداف ثبت اسناد و املاک برای مردم تضمین حقوق آنها و اینجاد امنیت قضایی بوده است. اما انجام معامله معارض باعث سلب اعتماد مردم به اسناد و معاملات رسمی می شود. چه اینکه حتی با در دست داشتن سند رسمی نیز نمی توان مالکیت خود را تثبیت نمود.

نکات مهم ماده 117 قانون ثبت: معامله معارض یعنی چه؟

با توجه به متن ماده 117 قانون ثبت، برای منتسب کردن جرم معامله معارض یک شخص می بایست دقت شود که معامله اول می تواند با سند عاد یا رسمی صورت بگیرد. اما معامله دوم حتما باید به صورت سند زسمی باشد. فرض کنید الف ملک خود را به موجب سند عادی مبایعه نامه به ب منتقل می کند. سپس همان ملک را با سند عادی دیگری به شخص ج منتقل می نماید. در اینجا به موجب ماده 117 قانون ثبت معامله معارض رخ نداده است. در نتیجه عمل الف مجرمانه نیست. شاید از باب فروش مال غیر (در صورت احراز سوء نیت الف) می تواند تحت پیگیری قرار بگیرد. اما این عمل مصداق معامله معارض نیست. چرا که به موجب ماده 117 قانون مجازات اسلامی معامله دوم حتما باید با سند رسمی صورت بگیرد.

نتیجه گیری مقاله

معامله معارض عنوانی است که در ماده 117 قانون ثبت جرم انگاری شده است. اما در متن قانون مجازات اسلامی به این موضوع اشاره ای نشده است. این معامله زمانی رخ می دهد که شخصی با یک سند رسمی یا عادی ملک خود را به شخصی انتقال دهد. و سپس همان ملک را با سند رسمی (نه سند عادی) به شخص دیگری انتقال دهد. بنابراین، برای تحقق جرم معامله معارض انجام معامله دوم حتما باید با سند رسمی باشد نه سند عادی. پس، اگر الف خانه خود را با یک مبایعه نامه به ب بفروشد و سپس با مبایعه نامه دیگر همان خانه را به ج بفروشد جرم معامله معارض محقق نشده است. چرا که انتقال دوم با سند عادی بوده است نه رسمی. معامله معارض یعنی چه؟

قبل از انجام هر گونه عمل حقوقی، حتما با وکیل متخصص در آن حوزه مشورت نمایید. گروه وکلای موسسه ترنم عدالت با سالها سابقه در امور حقوقی، کیفری، ثبتی، خانوادگی، ملکی و … شما را در رسیدن به حقوقتان یاری و مساعدت می نمایند. با ما تماس بگیرید. 

برای دریافت وقت مشاوره حضوری و تلفنی به صفحه درخواست مشاوره و تماس با ما مراجعه کنید.