مطالبه نفقه از سوی زوجه

نفقه یکی از مهمترین حقوق مالی زن را تشکیل می دهد. برای مطالبه نفقه از سوی زوجه باید اظهارنامه و دادخواست از تاریخ ترک انفاق برای زوج ارسال شود. گاهی اوقات می توان برای نفقه شکایت کیفری نیز مطرح نمود. در مقاله زیر به بررسی نفقه زوجه و احکام و قواعد آن خواهیم پرداخت.

نفقه زوجه شامل چه مواردی است؟

به موجب ماده 1107 قانون مدنی نفقه شامل لباس، مسکن، اثاث خانه و …است. ماده 1107 قانون مدنی چنین مقرر کرده است:

نفقه عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض.

بنابراین، تهیه اثاث خانه بر عهده زوجه نیست و این رسم غلطی است که در عرف رایج شده است. لذا، از آنجایی که اثاث خانه جزء نفقه است، تهیه اثاث خانه بر عهده و تکلیف زوج است. یکی از فروضی که می توان دادخواست مطالبه نفقه از سوی زوجه را مطرح نمود در جایی است که مرد اثاث زندگی مشترک را تأمین نکند. برای دریافت اطلاعات بیشتر روی آیکون زیر کلیک کتید.

آیا در عقد موقت نفقه وجود دارد؟

نفقه مختص عقد دائم است و در صیغه و یا نکات، نفقه وجود ندارد. مگر اینکه خلاف آن شرط شده باشد. ماده 1106 قانون مدنی در این خصوص چنین متذکر شده است:

در عقد دائم نفقه زن به عهده شوهر است.

در چه صورت نفقه به زن تعلق می گیرد؟

چنانچه زن از تمکین عام و خاص در مقابل شوهر خودداری کند مستحق نفقه نخواهد بود. منظور از تمکین عام، بودن زن با شوهر در یک منزل، خارج نشدن زن از منزل بدون اجازه شوهر، انجام امور جاری منزل و … است. منظور از تمکین خاص ایفاء و برقراری رابطه زناشویی است. البته اگر برای زن عذر موجه وجود داشته باشد مثلاً زوج بیماری مسری داشته باشد و یا بودن زن با شوهر در یک منزل باعث ترس جسمانی، حیثیتی و … شود زن می تواند مسکن جداگانه داشته باشد و در این صورت ناشزه تلقی نشده و مستحق نفقه نیز نخواهد بود. بنابراین در این صورت زن،  همچنان می تواند در صورت عدم پرداخت نفقه دادخواست مطالبه نفقه از سوی زوجه مطرح کند.  ماده 1108 و 1115 قانون مدنی در این خصوص مقرر کرده است:

ماده 1118:

هر گاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظائف زوجیت امتناع کند مستحق نفقه نخواهد بود.

ماده 1115:

اگر بودن زن با شوهر در یک منزل متضمن خوف ضرر بدنی و یا مالی یا شرافتی برای زن باشد زن میتواند مسکن علیحده اختیار کند‌ و در صورت ثبوت مظنه ضرر مزبور محکمه حکم بازگشت به منزل شوهر نخواهد داد و مادام که زن در بازگشتن به منزل مزبور معذور است نفقه بر‌عهده شوهر خواهد بود.

نفقه زن مطلقه بر عهده کیست؟

در اینجا دو فرض را باید از یکدیگر تفکیک نمود:

1- طلاق از نوع بائن باشد:

در این صورت به زن نفقه ای تعلق نمی گیرد. مگر اینکه خانم حامل باشد که تا زمان وضع حمل نفقه به زن تعلق می گیرد. چنانچه نفقه در ایام بارداری پردات نشود، می توان از طریق دادخواست مطالبه نفقه از سوی زوجه اقدام کرد.

2- طلاق از نوع رِجعی باشد:

در مدت زمان عده زن حق دریافت نفقه دارد.

ماده 1109 قانون مدنی مقرر می کند:

نفقه مطلقه رجعیه در زمان عده بر عهده شوهر است مگر اینکه طلاق در حال نشوز واقع شده باشد لیکن اگر عده از جهت فسخ نکاح‌ یا طلاق بائن باشد زن حق نفقه ندارد مگر در صورت حمل از شوهر خود که در این صورت تا زمان وضع حمل حق نفقه خواهد داشت.

نکته: در زمان عده وفات ابتدا از اموال شوهر باید نفقه پرداخت شود. در غیر این صورت کسانی که نفقه بر عهده آنهاست باید نفقه زن را بپردازند.

آیا ترک انفاق  است؟

ندادن نفقه از سوی زوج نه تنها باعث می شود که زن دادخواست مطالبه نفقه دهد و اقدام به طلاق نماید. بلکه از نظر کیفری نیز جرم انگاری شده است. مجازات ترک انفاق در قانون 3 ماه و یک روز تا 5 ماه حبس است.ماده 642 قانون مجازات اسلامی چنین متذکر شده است:

هر کس با د‌‌اشتن استطاعت مالی، نفقه زن خود‌‌ را د‌‌ر صورت تمکین ند‌‌هد‌‌ یا از تأد‌‌یه نفقه سایر اشخاص واجب‌النفقه امتناع کند‌‌، د‌‌اد‌‌گاه او را از سه ماه و یک ‌روز تا پنج ماه حبس محکوم می‌کند‌‌.

منظور از نفقه ایام گذشته چیست؟

زوجه می تواند برای نفقه ایام گذشته خود اقدام کند و دادخوست مطالبه نفقه از سوی زوجه را مطرح نماید. بنابراین اگر زوج برای مدت 6 ماه نفقه زوجه را نپردازد، خانم می تواند برای نفقه 6 ماه گذشته خود نیز اقدام کند. در حالی که در مورد سایرین مانند فرزندان چنین امتیازی وجود ندارد. بنابراین اگر پدری به فرزندان خود به مدت 6 ماه نفقه ندهد، فرزندان نمی توانند برای ایام گذشته مطالبه نفقه نمایند.

نتیجه گیری مقاله

نفقه، یکی از مهمترین حقوق مالی زن هست. پرداخت نفقه از زمان انعقاد عقد ازدواج بر عهده مرد می باشد. نفقه شامل تهیه مسکن، اثاث خانه، لباس و خوراک و … است. هر چند در عرف چنین مرسوم شده است که تهیه نفقه بر عهده زن است. اما از نظر قانونی چنین موضوعی وجاهت قانونی ندارد. اگر مرد نفقه زن را پرداخت نکند، زن می تواند این موضوع را از منظر حقوقی و کیفری مطالبه کند. از این روست که ترک انفاق در قانون جزا جرم انگاری شده است.

برای تنظیم دادخواست مطالبه نفقه از سوی زوجه و شکواییه ترک انفاق اینجا کلیک کنید.