برای تحقق طلاق باید شرایطی برای طلاق دهنده و طلاق گیرنده وجود داشته باشد. در غیر این صورت طلاق محقق نمی شود. در این نوشتار قصد داریم شرایط اساسی طلاق برای طلاق گیرنده و طلاق دهنده را بررسی می کنیم:
منظور از طلاق چیست؟
یکی از روش های انحلال عقد نکاح، طلاق است. طلاق به معنای جدایی زن و شوهر از یکدیگر باشد که امروزه پروسه آن در دادگاه انجام می شود. طلاق انواعی دارد. اگر زوجین با یکدیگر توافق داشته باشند طلاق توافقی را انتخاب خواهند نمود. چنانچه زوج قصد طلاق داشته باشد باید تمام حقوق مالی زوجه را پرداخت کند. این حقوق مالی شامل مهریه، نفقه، جهزیه است. اکثر زوج ها این روش را برای طلاق انتخاب نمی کنند. اگر زوجه بخواهد طلاق بگیرد باید عسر و حرج خود را ثابت کند (موارد مذکور در ماده 1130 قانون مدنی). البته اگر زوجه وکالت در طلاق داشته باشد می تواند خیلی راحت برای طلاق اقدام کند. این روش راح ترین روش وکالت در طلاق است. اما شرایط اساسی طلاق چیست؟ آیا برای طلاق شرایطی لازم است؟ در این مقاله به طور تفصیلی به بررسی شرایط اساسی طلاق می پردازیم.
شرایط اساسی طلاق برای طلاق دهنده (زوج):
در قانون ما طلاق به دست شوهر است. البته شوهر می تواند برای اجرای صیغه طلاق به دیگری وکالت دهد. پس، شوهر یا طلاق دهنده برای اجرای صیغه طلاق به دیگری وکالت می دهد. برای اینکه مرد به عنوان طلاق دهنده بتواند همسر خود را طلاق دهد چه ویژگی هایی باید وجود داشته باشد:
1- وجود اراده:
طلاق نوعی ایقاع تشریفاتی است و یک عمل حقوقی یک جانبه است. بنابراین، اگر شوهر قصد طلاق داشته باشد باید برای این کار اراده منجر و واقعی داشته باشد. پس اگر شوهر در حال مستی، شوخی و خواب و … همسر خود را طلاق دهد، چنین طلاقی اعتباری ندارد. قصد طلاق باید منجز باشد. شوهری که قصد طلاق همسر خود را دارد باید با اراده جازم این عمل را انجام دهد. فوقا اشاره کردیم که برای اجرای صیغه طلاق لازم نیست شوهر خودش صیغه طلاق را اجرا کند. بلکه می تواند به دیگری وکالت دهد. گاه نیز زن از جانب مرد وکالت در طلاق می دهد که حتما باید وکیل دادگستری برای امر طلاق اتخاذ کند و تنهایی نمی تواند این عمل را انجام دهد.
2- فقدان حالت اکراهی:
اگر شوهر، از روی اکراه اقدام به طلاق نماید، این نوع طلاق به دلیل فقدان شرط رضایت غیر نافذ است. اما از منظر فقهای مشهور امامیه این طلاق باطل است. در قانون ما این نیز نظریه بطلان پذیرفته شده است. چرا که قانون گذار از نظر فقهای امامیه پیروی می کند. بنابراین، طلاق از روی حالت اکراه باطل است.
3- وجود اهلیت:
طلاق دهنده یعنی شوهر باید بالغ و عاقل باشد. یعنی به سن 15 سال تمام قمری رسیده باشد و اهلیت نیز داشته باشد. یعنی مجنون یا سفیه نباشد. برخی معتقدند قیم نیز نمی تواند از طرف مرد اقدام به طلاق کند؛ چرا که طلاق یک امر شخصی است و خود شخص باید در مورد آن تصمیم بگیرد نه ولی یا قیم او. اما طلاق سفیه یا مجنون در ادامه این نوشتار به طور جداگانه بررسی خواهیم کرد.
طلاق مجنون فاقد شرایط اساسی طلاق است؟
مجنون به شخصی اطلاق می شود که فاقد قوه درک و تمییز است. حالا تکلیف طلاق او چیست؟ آیا صحیح است یا باطل است؟
در مورد طلاق مجنون قانون گذار استثناء قائل شده است و به ولی یا قیم این اختیار را می دهد که از طرف او عمل کند. پس، ولی قهری یا قیم یا وصی می تواند در صورت رعایت مصلحت مولی علیه همسر، او را طلاق دهد. اما با این تفاوت که اگر قیم بخواهد همسر مجنون را طلاق دهد باید از دادستان اجازه مخصوص داشته باشد. این در حالی است که اجازه دادستان در مورد ولی قهری یا وصی لازم نیست.
اما در صورتی جنون مجنون از نوع ادواری باشد چه اتفاقی می افتد؟
اگر مجنون ادواری در حالت افاقه باشد، خودش می تواند همسر خود را مطلقه سازد.
طلاق سفیه چه شرایطی دارد؟ آیا شرایط اساسی طلاق را دارد؟
سفیه به شخصی اطلاق می شود که عقل معاش ندارد. اما طلاق ربطی به امور مالی ندارد. بنابراین، سفیه می تواند همسرش را طلاق دهد. برای سفیه شرایط اساسی طلاق وجود دارد. اما در مورد تصمیم گیری در مورد نحوه پرداخت مهریه ممکن است مشکل پیش آید. نظر شما چیست؟
شرایط اساسی طلاق برای طلاق گیرنده (زوجه):
همانطور که گفتیم طلاق به دست مرد است. اما او می تواند برای طلاق به دیگری وکالت دهد. از سوی دیگر، زن برای طلاق باید شرایطی داشته باشد که در ادامه این نوشته به آن اشاره می کنیم:
1- پاکی و طهر زن:
برای اینکه طلاق به درستی و صحت واقع شود زن باید پاک باشد. یعنی در حالت نفاس یا قاعدگی نباشد. طلاق زن در حالت نفاس (خون ریزی پس از زایمان) صحیح نیست. اما علت در نظر گرفتن چنین حکمی از سوی قانون گذار چیست؟ قانون گذار تمایل دارد که طلاق در زمانی واقع شود که امکان نزدیکی با زن وجود داشته باشد. پس، طلاق زن در حال نفاس و قاعدگی باطل است. مگر اینکه سه استثناء:
1- طلاق زن حامله: در طلاق زن حامله پاکی و غیر پاکی شرط نیست.
2- طلاق قبل از نزدیکی: چنانچه هنوز نزدیکی میان زوجین رخ نداده باشد. زوج می تواند بدون توجه به پاکی و غیر پاکی همسر خود را طلاق دهد.
3- طلاق از طرف شوهر غایب: اگر شوهر غایب باشد و بخواهد همسر خود را طلاق دهد ممکن نیست که اطلاع داشته باشد زن در حال طهر و پاکی باشد. اما قانون گذار یک شرط را در این میان در نظر گرفته است و آن هم این است که اگر شوهر غایب بخواهد همسر خود را طلاق دهد، باید در حالتی باشد که امکان اطلاع او از پاکی و طهر زن و انتقال زن از یک طهر به طهر دیگر بای او عملا غیر ممکن باشد.
نکته مهم در شرایط اساسی طلاق:
برای اینکه طلاق به طور صحت واقع شود باید از زمان پاکی زن تا طلاق نزدیکی رخ ندهد. یعنی طهر از نوع طهر غیر مواقعه باشد. اگر در زمان پاکی زن تا طلاق بین زن و مرد نزدیکی رخ دهد باید مجددا صبر کنند تا زن قاعده و پاک شود. البته شرط نزدیکی یا طهر غیر مواقعه در مورد طلاق زن یائسه و طلاق زن حامله لازم نیست رعایت شود. جالب اینجاست که سردفتران ازدواج و طلاق به این موضوع توجهی زیادی می کنند.
نتیجه گیری شرایط اساسی طلاق:
همانطور که گفتیم، برای مرد بلوغ، عقل و اراده جازم برای طلاق از شرایط اساسی طلاق است. زن نیز برای طلاق باید در طهر غیر مواقعه به سر برد تا طلاق صحیح باشد. همچنین وفق آنچه گفتیم، طلاق زن در حالت نفاس یا قاعدگی نیز صحیح نیست. سردفتران ازدواج نیز در زمان اجرای صیغه طلاق این سوال را می پرسند. هر چند اطلاع از صحت و سقم جواب این سوال قابل دسترسی و اطمینان نیست. نظر شما در خصوص این مقاله چیست؟
سلام، عالی و مفید بود.