قیم نوعی نماینده قضایی است که برای اشخاص محجور تعیین می شود. صغار، مجانین و سفها در دسته محجورین قرار می گیرند. بنابراین، در صورت فقدان پدر و جد پدری باید برای آن ها قیم تعیین شود. قیم وظیفه رسیدگی به امور محجورین و اداره امور آن ها را بر عهده دارد. به موجب قانون مدنی، قیم باید دارای شرایطی باشد و قواعد و ضوابطی را در قانون اجرا کند. در این نوشتار ابتدا به موضوع قیم و توضیح مختصری در مورد آن می پردازیم و سپس به یک نمونه دادخواست عزل قیم اشاره می کنیم.
قیم به چه شخصی اطلاق می گردد؟
می توان گفت، قیم یک نماینده قضایی است که وظیفه اداره امور محجور را بر عهده دارد. به عبارت دیگر، برای اشخاص محجوری که ولی قهری نداشته باشند قیم تعیین خواهد شد. وظیفه تعیین قیم در تهران با اداره سرپرستی و در سایر شهرستان ها با دادسرا است. قیم باید همچون امین اداره امور مولی علیه را عهده دار شود. در صورتی که قیم عملی خلاف مصحلت مولی علیه مرتکب گردد، می توان دادخواست عزل قیم را علیه او اقامه نمود.
اشخاص محجور چه کسانی هستند؟
به موجب قانون محجورین به سه دسته قابل تقسیم هستند.
1- صغار:
منظور از صغار اطفالی هستند که به سن بلوغ نرسیده باشند. سن بلوغ در دختران نه سال تمام قمری و در پسران پانزده سال تمام قمری است. در یک دسته بندی، صغیر به صغیر ممیز و صغیر غیر ممیز تقسیم می شود. صغیر غیر ممیز اطفال زیر هفت سال هستند که به هیچ وجه توانایی تشخیص حسن و قبح را ندارند و تمامی اعمال آن ها باطل و بلااثر است.
اما صغیر ممیز به طفل بالای هفت سال اطلاق می شود که می تواند تملک بلاعوض انجام دهد. مثلا قبول هبه کند. اما تملیکات او باطل و بلا اثر است.
2- مجانین:
اشخاص دیوانه یا مجنون، گروه دیگری از محجورین هستند که باید برای اداره امور خود قیم داشته باشند. مجنون به دو نوع مجنون دائمی و مجنون ادواری تقسیم می شود. مجنون دائمی همیشه در حالت جنون به سر می برد و تمامی اعمال او فاقد بار حقوقی است. اما مجنون ادواری مجنونی است که هرزگاهی دچار حالت جنون می شود. اعمال مجنون ادواری نیز باطل است مگر اینکه مشخص شود این اعمال را در حالت افاقه (عدم جنون) انجام داده است.
3- سفها:
گروه سوم محجورین، سفها هستند. سفیه به شخصی می گویند که عقل معاش نداشته باشد. در واقع برای اداره امور مالی خود دچار مشکل است چون از منظر اقتصادی دارای اختلال می باشد. سفیه می تواند تملکات بلاعوض همچون هبه را قبول کند. اما تملیکات بلاعوض او باطل است. سایر معاملات او نیز تنها با نظر ولی قهری یا قیم تنفیذ می شود.
پس اگر قیم رعایت غبطه و مصلحت شخص صغیر، مجنون یا سفیه را نکند، می توان دادخواست عزل قیم را اقامه نمود.
وظایف و اختیارات قیم در قانون چیست؟
به موجب قانون وظایف قیم را می توان به شرح زیر احصاء نمود:
1- مراقبت از شخص مولی علیه
2- اداره امور مولی علیه
3- تهیه صورت کامل از دارایی های مولی علیه و ارسال آن به دادستان
4- عدم انجام معامله با خود
5- ارائه صورت حساب تصدی خود به دادستان به صورت سالانه
6- عدم خاتمه دعاوی مربوط به مولی علیه به صلح مگر با تصویب دادستان
و …
قیم در چه مواردی عزل می شود؟
قیم همچون امین است. بنابراین، نباید در اداره امور مولی علیه مرتکب تقصیر و تعدی گردد. چه اینکه در این صورت ضامن است و عزل می شود.
به موجب قانون قیم در موارد زیر عزل می شود:
1- اگر صفت امانت از او زایل گردد
2- اگر مرتکب یکی از جرایم زیر شود و حکم محکومیت قطعی علیه او صادر گردد:
سرقت، خیانت در امانت، کلاهبرداری، اختلاس، هتک ناموس، عمل منافی عفت، جنحه نسبت به اطفال، ورشکستگی به تقصیر یا تقلب
3- حبس به دلیل ارتکاب موارد فوق
4- ورشکستگی قیم
5- عدم لیاقت و توانایی او برای اداره امور مولی علیه
6- عدم ذکر مالی از اموال مولی علیه در فهرست دارایی او (البته به شرطی که این عمل عمدی باشد)
7- عدم ارائه تضمین به دادستان
8- عدم ارائه صورت حساب دوران تصدی خود به صورت سالانه.
در این موارد هر ذینفع می تواند دادخواست عزل قیم را مطرح کند.
نکات مهم عزل قیم:
1- اگر قیم مجنون شود یا فاقد رشد گردد، منعزل می شود (یعنی به خودی خود عزل خواهد شد).
2- اگر قیم نسبت به مولی علیه مرتکب جنحه یا جنایت گردد، عزل خواهد شد.
3- هر گاه زن بی شوهری به عنوان قیم انتخاب شد و ازدواج کرد باید این موضوع را به دادستان اطلاع دهد. دادستان پس از در نظر گرفتن مصلحت مولی علیه در این خصوص تصمیم گیری می کند. عدم اطلاع ازدواج، باعث عزل قیم می شود.
نمونه دادخواست عزل قیم:
1- دادخواست عزل قیم شماره یک:
ریاست محترم دادسرای ناحیه ………………. شهرستان …………………..
با عرض سلام و احترام
موارد زیر را خدمت محضر حضرت عالی عرض می نمایم:
خواهر زاده بنده چهار سال سن دارد. متاسفانه در حین حادثه ای تلخ پدر و جد پدری خود را از دست داد. از این رو، با تصمیم دادستان مادر به عنوان قیم طفل انتخاب گردید و اداره امور طفل را بر عهده داشت. اما مادر نیز حدود دو سالی است که مجددا ازدواج کرده؛ ولی این موضوع را به دادستانی اعلام نکرده است. لذا نظر به مواد 1251 و 1252 قانون مدنی ، درخواست رسیدگی و صدور حکم از محضر شما عالیجناب مورد استدعا است.
با تقدیم احترامات فراوان
2- دادخواست عزل قیم شماره دو:
ریاست محترم اداره سرپرستی شهرستان تهران
با سلام و آرزوی سلامتی و بهروزی
اینجانب شرح ما وقع را خدمت محضر حضرتعالی معروض می دارم:
دختر بنده از بیماری جنون رنج می برد. البته جنون او در زمره مواردی نیست که متصل به دوران صغر او باشد. در دوران کودکی به هیچ وجه مشکلی نداشت. اما در دوره نوجوانی به دلیل حدوث یک مشکل عاطفی، متاسفانه دچار بیماری جنون گردید. جنون او از نوع جنون دائمی است. متاسفانه پدر و جد پدری او هیچ کدام در قید حیات نیستند تا اداره امور مولی علیه را عهده دار شوند. در اداره سرپرستی شخصی به عنوان قیم تعیین شد. اما متاسفانه این شخص صرفا به دنبال طلب نفع شخصی است. او به هیچ وجه مصلحت و غبطه مولی علیه را رعایت نمی کند. در معاملاتی که از سوی مولی علیه انجام می دهد تنها ضرر است که نصیب دختر بنده می شود.
همچنین، مدت ها است که حساب دوران تصدی خود را به دادستان ارائه نمی کند و هر بار از زیر بار این امر شانه خالی می نماید. حالیه با عنایت به موارد مشارالیه، تقاضای رسیدگی و صدور حکم از محضر شما مبنی بر عزل ایشان از سمت قیمومت مورد استدعا است.
با تقدیم احترامات
نظر شما در خصوص این نوشتار چیست؟ آیا این متن برای شما مفید بود؟ آیا تجربه ای در خصوص عزل و نصب قیم دارید؟ نطرات خود را در قسمت دیدگاه ها با ما به اشتراک بگذارید.
جالب و مفید بود
هر کسی میتونه این دادخواست رو بده؟
کسی که ذینفع باشه میتونه این دادخواست رو بده دوست عزیز