در مقررات حقوق خانواده چنین آمده است که اگر طلاق قبل از نزدیکی بین زن و شوهر واقع شده باشد، زن مستحق نیمی از مهریه است. اما اگر طلاق میان زوج زوجه صورت نگیرد، در این صورت تکلیف چیست؟ به عبارت بهتر، اگر قبل از نزدیکی زن بدون اینکه درخواست طلاق نماید، بخواهد مهریه خود را مطالبه کند، تنها نیمی از مهریه به او تعلق می گیرد یا همه ی آن؟ در این مقاله به بررسی موضوع نصف شدن مهریه زن و شرایط آن (درخواست طلاق و یا بدون درخواست طلاق) می پردازیم.
زن چه زمانی مستحق دریافت مهریه است؟
به محض وقوع عقد نکاح، زن مالک تمام مهریه می شود. او می تواند هر نوع دخل و تصرفی در مهریه بنماید. همچنین به موجب ماده 1085 قانون مدنی زن می تواند تا زمانی که مهریه به او تسلیم نشده است، از ایفای وظایف زناشویی در مقابل زوج خودداری کند. در عین حال نیز ناشزه نیست و مستحق نفقه می باشد. به این امر در قانون، حق حبس می گویند. حتی اگر مهریه به صورت اقساط به زوجه پرداخت شود، باز هم مسقط حق حبس زن نیست. به این معنا که زن می تواند تا پرداخت آخرین قسط از مهریه همچنان از شوهر خود تمکین نکند. اما شوهر مکلف است نفقه زن را نیز بپردازد.
شرایط نعلق مهریه در سند نکاح:
به موجب قانون، مالی به عنوان مهریه تعیین می شود که مالیت دارد و قابل تملک نیز هست. بنابراین، مهریه های مرسوم از قبیل قرار دادن دست و پا و قلب داماد به عنوان مهریه، به هیچ وجه صحیح نیست. چرا که چنین مهریه ای امکان مطالبه ندارد و نمی تواند قابلیت تملک نیز دارا باشد. در این صورت، اگر نزدیکی میان زوجین واقع گردد، به زن مهرالمثل تعلق می گیرد.
برای تعیین مهرالمثل، ویژگی های زن از قبیل پایگاه اجتماعی، شان خانوادگی، تحصیلات زن، موقعیت زندگی او در خانه پدری و …مد نظر خواهد بود. اگر نزدیکی میان زوجین واقع نشود و قبل از وقوع هر گونه ارتباط، زوجین قصد طلاق نمایند، در این صورت مهرالمتعه به زن تعلق می گیرد. در مهرالمتعه بر خلاف مهرالمثل، وضعیت مرد از حیث غنا یا فقر مد نظر قاضی است.
اگر زن باکره باشد و مهریه نیز تعیین شده باشد، زن مستحق چقدر از مهر است؟آیا این امر موجب نصف شدن مهریه زن می شود؟
در فرضی که زن در هنگام طلاق باکره باشد، تنها نیمی از مهریه به او تعلق می گیرد. این فرض، مربوط به طلاق است. بنابراین، اگر زن بدون اینکه تقاضای طلاق نماید، مهریه خود را مطالبه کند، مستحق دریافت کل مهریه خواهد بود.
در این خصوص مطالعه یک دادنامه مفید است:
بررسی دادنامه شماره 9109970221101051 مورخ 1391/06/06 صادره از شعبه 270 دادگاه خانواده تهران در مورد نصف شدن مهریه زن:
دادخواست خانم (م.ز) با وکالت خانم (ب.ف) به طرفیت آقای (ح.الف) به خواسته مطالبه مهریه به تعداد 250 عدد سکه تمام بهار آزادی و هزینه یک سفر حج عمره مقوم به مبلغ 51،000،000 ریال. با توجه به سند نکاحیه . اینکه خواسته خانم دقیقا منطبق با سند نکاحیه بوده است (یعنی آنچه خانم از دادگاه مطالبه کرده، بر اساس سند نکاح می باشد). خوانده (زوج) نیز هیچ گونه ایراد و دفاعی وارد نکرده است. و با توجه به اینکه تنصیف مهریه (نصف شدن مهریه) زن باکره در زمان طلاق لحاظ می گردد، و در این پرونده دعوای طلاق میان زوج و زوجه مطرح نیست، بنابراین زن مستحق 250 سکه تمام بهار آزادی و 51،000،000 ریال (معادل هزینه سفر حج) است.
تجدید نظر خواهی از رای:
بعد از اینکه رای صادر شد، زوج از آن تجدید نظر خواهی نمود. شعبه 11 دادگاه تجدید نظر استان در این خصوص چنین اعمال نظر نمود:
“نظر به اینکه دادنامه تجدید نظر خواسته مطابق دلایل موجود در پرونده و وفق مقررات قانونی صادر گردیده است. و ایراد تجدید نظر خواه در حدی نیست که موجب حصول علم به اشتباه حکم گردد؛ لذا اعتراض نامبرده قابل انطباق با جهات مقرر در ماده 348 قانون آیین دادرسی مدنی مصوب 1379 نیست. در نتیجه حکم دادگاه مستند به قسمت اخیر ماده 358 قانون مذکور، ضمن رد اعتراض، حکم تجدید نظر خواسته را تایید می نماید رای صادر ه قطعی است”.
با توجه به آنچه که در دادنامه بیان شد، باید میان دو فرض در مورد نصف شدن مهریه زن قائل به تفکیک شد:
1- زوجه باکره است و دعوای طلاق میان زوج و زوجه در نزد مراجع قضایی مطرح است: در این صورت اگر نزدیکی میان زوج و زوجه برقرار نشده باشد، زن مستحق نصف مهریه خواهد بود.
2- زوجه باکره است و دعوای طلاق میان زوج و زوجه مطرح نیست: در چنین حالتی زن مستحق تمام مهریه می شود نه نصف آن.
بنابراین، تنها در صورتی مهریه زن نصف می شود که موضوع طلاق و جدایی میان زوج و زوجه نیز مطرح باشد. این در حالی است که بسیاری از عوام به این موضوع توجهی نمی کنند و صرف عدم نزدیکی میان زوج و زوجه و باکره بودن زوج را دلیلی برای تنصیف (نصف شدن) مهریه می دانند.
نزدیکی از چه طریقی باید حاصل شود؟
در خصوص این موضوع، نظرات گوناگونی وجود دارد. بسیاری بر این باورند که مراد از نزدیکی، از بین رفتن بکارت زن است. بنابراین، نزدیکی باید از قُبُل صورت بگیرد نه دُبُر. اما در مقابل، عده ی دیگر از علمای حقوق بر این باورند که صرف برقراری ارتباط چه از قُبُل و چه از دُبُر می تواند دلیلی برای مالکیت زن بر تمام مهریه در هنگام طلاق شود.
اما نظر غالب کدام است؟
به موجب آنچه در تحریر الوسیله امام خمینی آمده است، در صورتی طلاق قبل از نزدیکی باشد، باعث نصف شدن مهریه زن می شود. اما در صورتی که طلاق بعد از دخول و آمیزش ولو به اندازه ختنه گاه و بدون از بین بردن پرده بکارت و یا دخول از قُبُل یا دُبُر باشد، موجب نصف شدن مهریه زن نمی شود.
همان طور که خواندید موضوع نصف شدن مهریه زن در فرض طلاق و غیر طلاق با هم متفاوت است. در حالی که بسیاری از مردم نسبت به این موضوع ناآگاهند.
نظر شما در خصوص موضوع نصف شدن مهریه زن چیست؟ نظرات خود را در قسمت دیدگاه با ما به اشتراک بگذارید.
قبل از انجام هر امر حقوقی حتما با وکیل متخصص در آن حوزه مشورت نمایید. گروه وکلای موسسه ترنم عدالت با سالها سابقه در امور حقوقی، کیفری، خانوادگی، ثبتی، ملکی، امور حسبی و … شما را تا زمان رسیدن به حقوقتان یاری و مساعدت می نمایند. با ما تماس بگیرید.
برای دریافت وقت مشاوره حضوری و تلفنی به صفحه درخواست مشاوره و تماس با ما مراجعه کنید.