مجازاتهای تکمیلی و تبعی

مجازاتهای تکمیلی و تبعی، گونه ای از مجازاتها هستند که سوای مجازات اصلی به فرد تحمیل می شوند. در مورد مجازاتهای تکمیلی، دادگاه مخیر است که فرد را به مجازات تکمیلی محکوم کند. اما در مورد مجازاتهای تبعی، دادگاه مجبور است فرد را به مجازاتهای تبعی محکوم کند. اما منظور از مجازاتهای تکمیلی و تبعی چیست؟ شرایط اِعمال این مجازاتها کدام است؟ انواع مجازاتهای تکمیلی و تبعی چیست؟در این مقاله، با مجازاتهای تکمیلی و تبعی آشنا خواهیم شد.

مجازاتهای تکمیلی چیست؟ مجازاتهای تکمیلی و تبعی

قانون گذار در ماده 23 قانون مجازات اسلامی به تعریف مجازاتهای تکمیلی پرداخته است. به موجب این ماده، دادگاه می تواند فردی را که به حد، قصاص، یا مجازاتهای تعزیری از درجه 6 تا 1 محکوم کرده است، به مجازات تکمیلی نیز محکوم می کند.

اما مجازاتهای تکمیلی شامل چه مواردی است؟

در ادامه ماده 23 قانون گذار مجازاتهای تکمیلی که مجرم به اختیار قاضی به آنها محکوم می شود، را بیان کرده است. این مجازاتها عبارتند از:

الف- اقامت اجباری در محل معین

ب- منع از اقامت در محل یا محلهای معین

پ- منع از اشتغال به شغل، حرفه یا کار معین

ت- انفصال از خدمات دولتی و عمومی

ث- منع از رانندگی با وسایل نقلیه موتوری و یا تصدی وسایل موتوری

ج- منع از داشتن دسته چک ویا اصدار اسناد تجارتی

چ- منع از حمل سلاح

ح- منع از خروج اتباع ایران از کشور

خ- اخراج بیگانگان از کشور

د- الزام به خدمات عمومی

ذ- منع از عضویت در احزاب، گروهها و دستجات سیاسی یا اجتماعی

ر- توقیف وسایل ارتکاب جرم یا رسانه یا موسسه دخیل در ارتکاب جرم

ز- الزام به یادگیری حرفه، شغل یا کار معین

ژ- الزام به تحصیل

س- انتشار حکم محکومیت قطعی.

نکات مجازاتهای تکمیلی: مجازاتهای تکمیلی و تبعی

1- تعیین این نوع از مجازاتها برای دادگاه اختیاری است. چرا که قانون گذار در متن ماده 23 از کلمه ” می تواند” استفاده کرده است.

2- مدت مجازات تکمیلی بیش از 2 سال نیست. مگر در مواردی که قانون مشخص کند.

3- اگر مجازات اصلی و مجازات تکمیلی هر دو یکی باشند، در این صورت فقط مجازات اصلی انجام می شود. مثلا الف به دلیل کلاهبرداری محکوم به انتشار حکم در قطعی در رسانه شده است. مجازات تکمیلی در نظر گرفته شده برای او نیز “انتشار حکم محکومیت قطعی” است. در این صورت فقط مجازات اصلی اجرا می شود.

4- درجه بندی مجازاتها از درجه 1 تا 6 به شرح زیر است:

مجازاتهای تعزیری به هشت درجه تقسیم می‌شود: مجازاتهای تکمیلی و تبعی

درجه ۱

– حبس بیش از بیست و پنج سال
– جزای نقدی بیش از یک میلیارد (۱.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰)ریال
– مصادره کل اموال
– انحلال شخص حقوقی

درجه 2

– حبس بیش از پانزده تا بیست و پنج سال
– جزای نقدی بیش از پانصد و پنجاه میلیون (۵۵۰.۰۰۰.۰۰۰)ریال تا یکمیلیارد (۱.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰)ریال

درجه 3

– حبس بیش از ده تا پانزده سال
– جزای نقدی بیش از سیصد و شصت میلیون (۳۶۰.۰۰۰.۰۰۰)ریال تا پانصد وپنجاه میلیون (۵۵۰.۰۰۰.۰۰۰)ریال

درجه 4

– حبس بیش از پنج تا ده سال
– جزای نقدی بیش از یکصد و هشتاد میلیون(۱۸۰.۰۰۰.۰۰۰)ریال تا سیصد و شصت میلیون (۳۶۰.۰۰۰.۰۰۰)ریال
– انفصال دائم از خدمات دولتی و عمومی

درجه 5

– حبس بیش از دو تا پنج سال
– جزای نقدی بیش از هشتاد میلیون (۸۰.۰۰۰.۰۰۰)ریال تا یکصد و هشتاد میلیون (۱۸۰.۰۰۰.۰۰۰)ریال
– محرومیت از حقوق اجتماعی بیش از پنج تا پانزده سال
– ممنوعیت دائم از یک یا چند فعالیت شغلی یا اجتماعی برای اشخاص حقوقی
– ممنوعیت دائم از دعوت عمومی برای افزایش سرمایه برای اشخاص حقوقی

درجه 6

– حبس بیش از شش ماه تا دو سال
– جزای نقدی بیش از بیست میلیون (۲۰.۰۰۰.۰۰۰)ریال تا هشتاد میلیون (۸۰.۰۰۰.۰۰۰)ریال
– شلاق ازسی ویک تا هفتادوچهار ضربه و تا نودونه ضربه در جرائم منافی عفت
– محرومیت از حقوق اجتماعی بیش از ششماه تا پنجسال
– انتشار حکم قطعی در رسانه ها
– ممنوعیت از یک یا چند فعالیت شغلی یا اجتماعی برای اشخاص حقوقی حداکثر تا مدت پنج سال
– ممنوعیت از دعوت عمومی برای افزایش سرمایه برای اشخاص حقوقی حداکثر تا مدت پنج سال
– ممنوعیت از اصدار برخی از اسناد تجاری توسط اشخاص حقوقی حداکثر تا مدت پنج سال

درجه 7

– حبس از نود و یک روز تا شش ماه
– جزای نقدی بیش از ده میلیون (۱۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا بیست میلیون (۲۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال
– شلاق از یازده تا سی ضربه
– محرومیت از حقوق اجتماعی تا شش ماه

درجه 8

– حبس تا سه ماه
– جزای نقدی تا ده میلیون (۱۰.۰۰۰.۰۰۰)ریال
– شلاق تا ده ضربه.

5- اگر فرد محکوم مجازات تکمیلی را اجرا نکند، در این صورت قاضی اجرای احکام برای اول مدت مجازات تکمیلی او را تا یک سوم افزایش می دهد. اگر محکوم همچنان مجازات تکمیلی را اجرا نکند، قاضی می تواند بقیه مدت محکومیت را به حبس یا جزای نقدی در جه 7 تا 8 تبدیل کند.

6- اگر دادگاه نسبت به اصلاح محکوم اطمینان پیدا کند، می تواند نسبت به لغو یا کاهش مدت مجازات تکمیلی اقدام کند.

مجازات تبعی چیست؟

بر خلاف مجازات تکمیلی که اعمال آن توسط قاضی اختیاری است. اعمال مجازات تبعی توسط دادگاه اجباری است. مجازاتهای تبعی در ماده 25 قانون مجازات اسلامی ذکر شده است. توضیح آنکه در جرایم عمدی پس از اجرای حکم یا شمول مرور زمان، در مدت زمان مقرر در ماده 25 محکوم از حقوق اجتماعی به عنوان مجازات تبعی محروم خواهد شد. مجازاتهای تکمیلی و تبعی

مدت زمان محرومیت از حقوق اجتماعی چقدر است؟

مدت زمان محرومیت از حقوق اجتماعی متغیر است. این امر بستگی زیادی به این موضوع دارد که جرم فرد چقدر سنگین بوده است. برای دریافت اطلاعات جامع تر در مورد محرومیت از حقوق اجتماعی روی آیکون زیر کلیک کنید. 

اما مدت زمان محرومیت از حقوق اجتماعی:

1- در صورتی که فرد مرتکب جرمی شده باشد که مجازات آن سالب حیات (مانند قصاص) یا حبس ابد است، از تاریخ توقف اجرای حکم، 7 سال از حقوق اجتماعی محروم می شود.

2- در صورتی که فرد به قطع عضو یا قصاص عضو محکوم شده باشد و دیه جنایت وارد شده به بزه دیده بیش از نصف دیه مجنی علیه باشد و یا مجرم به تبعید محکوم شده باشد و یا به مجازات تعزیری از درجه 1 تا 4 محکوم شده باشد، 3 سال از حقوق اجتماعی محروم می شود.

3- در صورتی که فرد به شلاق حدی، قصاص عضو محکوم شده باشد که میزان جنایت وارد شده نصف دیه بزه دیده یا کمتر باشد، و یا مرتکب حبس تعزیری 2 تا 5 سال، 2 سال از حقوق اجتماعی محروم می شود. مجازاتهای تکمیلی و تبعی

نکات مجازات های تبعی: مجازاتهای تکمیلی و تبعی

1- مجازات های تبعی در پیشینه کیفری مرتکب ثبت می شود. از این رو بر خلاف نظریه برچسب زنی هستند.

2- اگر جرم محکوم از نوع مجازاتهای قابل گذشت باشد، شاکی نیز گذشت نماید، مجازات تبعی هم از بین می رود.

3- اگر مرتکب مشمول عفو خصوصی (عفو مقام رهبری) و یا آزادی مشروط قرار گیرد. از زمان عفو یا اتمام آزادی مشروط با گذشت مدت های ذکر شده ( 7 سال، 3 سال و 2 سال) اثر محکومیت تبعی از بین می رود.

4- حقوق اجتماعی که فرد از آنها محروم می شود، عباتند از: مجازاتهای تکمیلی و تبعی

الف- داوطلب شدن در انتخابات ریاست جمهوری، مجلس خبرگان رهبری، مجلس شورای اسلامی و شوراهای اسلامی شهر و روستا

ب- عضویت در شورای نگهبان، مجمع تشخیص مصلحت نظام یا هیات دولت و تصدی معاونت رئیس جمهور

پ- تصدی ریاست قوه قضائیه، دادستانی کل کشور، ریاست دیوان عالی کشور و ریاست دیوان عدالت اداری

ت- انتخاب شدن یا عضویت در انجمنها، شوراها، احزاب و جمعیتها به موجب قانون یا با رای مردم

ث- عضویت در هیاتهای منصفه و امناء و شوراهای حل اختلاف

ج- اشتغال به عنوان مدیر مسوول یا سردبیر رسانههای گروهی

چ- استخدام و یا اشتغال در کلیه دستگاههای حکومتی اعم از قوای سه گانه و سازمانها و شرکتهای وابسته به آنها، صدا وسیمای جمهوری اسلامی ایران، نیروهای مسلح و سایر نهادهای تحت نظر رهبری، شهرداریها و موسسات مامور به خدمات عمومی و دستگاههای مستلزم تصریح یا ذکر نام برای شمول قانون بر آنها
ح- اشتغال به عنوان وکیل دادگستری و تصدی دفاتر ثبت اسناد رسمی و ازدواج و طلاق و دفتریاری

خ- انتخاب شدن به سمت قیم، امین، متولی، ناظر یا متصدی موقوفات عام

د- انتخاب شدن به سمت داوری یا کارشناسی در مراجع رسمی

ذ- استفاده از نشانهای دولتی و عناوین افتخاری

ر- تاسیس، اداره یا عضویت در هیات مدیره شرکتهای دولتی، تعاونی و خصوصی یا ثبت نام تجارتی یا موسسه آموزشی، پژوهشی، فرهنگی و علمی.

5- اگر کارمند دستگاه حکومتی از حقوق اجتماعی محروم گردد، از خدمت منفصل خواهد شد.

6- اگر فردی از حقوق اجتماعی محروم گردد پس از گذشت مدت (7 سال، 3 سال و 2 سال بسته به نوع جرم)، حقوق اجتماعی به فرد بازگردانده می شوند. در اینجا به اصطلاح گفته می شود که اعاده حیثیت صورت گرفته است.

7- محرومیت از داوطلب شدن در انتخابات ریاست جمهوری، مجلس خبرگان رهبری، مجلس شورای اسلامی و شوراهای اسلامی شهر و روستا، عضویت در شورای نگهبان، مجمع تشخیص مصلحت نظام یا هیات دولت و تصدی معاونت رئیس جمهور، تصدی ریاست قوه قضائیه، دادستانی کل کشور، ریاست دیوان عالی کشور و ریاست دیوان عدالت اداری، دائمی و همیشگی است. مجازاتهای تکمیلی و تبعی

نتیجه گیری مقاله مجازاتهای تکمیلی  و تبعی

اگر فردی محکوم به جرمی شود، ممکن به مجازات های تکمیلی با توجه به نظر دادگاه محکوم شود. بنابراین تعیین مجازاتهای تکمیلی برای دادگاه اختیاری است. اما در مورد مجازتهای تبعی دادگاه مجبور به تعیین آنهاست. مدت زمان محرومیت از حقوق اجتماعی به موجب مجازات تبعی از 2 تا 7 سال بسته به نوع جرم ارتکابی متفاوت است. اما پس از گذشت آن مدت حقوق اجتماعی به فرد بازگردانده می شود و ادعاده حیثیت صورت می گیرد.

برای دریافت وقت مشاوره حضوری و تلفنی به صفحه درخواست مشاوره مراجعه کنید.