معامله فضولی و فروش مال غیر دو عنوان حقوقی مجزا هستند. اما با کمی تفاوت. معامله فضولی عنوانی غیر کیفری است. به این معنا که عمل “معامله فضولی” جرم انگاری نشده است. اما عمل فروش مال غیر دارای وصف مجرمانه و کیفری است و در قانون مجازات اسلامی نیز برای آن مجازات تعیین شده است. در بسیاری از مواقع ممکن است این دو عنوان حقوقی به جای یکدیگر به کار برده شوند. هر چند نمی توان منکر نقاط شباهت آنها با یکدیگر شد. در این مقاله به تفاوت ها و البته شباهت های معامله فضولی و فروش مال غیر می پردازیم. فرق معامله فضولی و فروش مال غیر
منظور از معامله فضولی چیست؟فرق معامله فضولی و فروش مال غیر
منظور از معامله فضولی معامله ای است که در آن فردِ فضول خود را مالک معرفی می کند. در حالی که او مالک مال نیست و از طرف دیگر هیچ گونه سمتی هم از طرف مالک برای انجام معامله ندارد. در چنین معامله، فضول اقدام به فروش مال متعلق به دیگری و یا هر نوع معالمه دیگر (از قبیل صلح و هبه و …) می کند. معامله فضولی غیر نافذ است و نیازمند تنفیذ مالک واقعی است.
اگر مالک واقعی معامله فضولی را تنفیذ کند معامله صحیح است و اگر آن را رد کند معامله باطل خواهد بود. همچنین طرفی که مال را خریداری می کند اصیل نام دارد. اگر اصیل از سمت نداشتن فضول آگاه باشد در صورت رد معامله فضولی تنها می تواند ثمنی که داده است را بگیرد. اما اگر از سمت نداشتن فضول آگاه نباشد، علاوه بر ثمن می تواند غراماتی که به او وارد شده است را نیز ازفضول مطالبه کند.
منظور از فروش مال غیر چیست؟فرق معامله فضولی و فروش مال غیر
فروش مال غیر عنوانی کیفری است که قانون گذار در قانون راجع به فروش مال غیر مصوب 1308 به شرح آن می پردازد. همان طور که از نام این عمل مجرمانه پیداست، فردی اقدام به فروش مال متعلق به دیگری می کند. فرضی را در نظر بگیرید که الف خانه متعلق به ب را به ج می فروشد. در اینجا عمل فروش مال غیر محقق شده است.
در عمل مجرمانه فروش مال غیر، فردِ مرتکب خود را مالک مال نشان می دهد و به قصد کلاهبرداری و فریب خریدار اقدام به فروش مال دیگری می کند تا از این راه منفعتی کسب نماید.
فرق معامله فضولی و فروش مال غیر چیست؟
همانطور که در بالا گفتیم در معامله فضولی و فروش مال غیر فردی وجود دارد که بدون اینکه سمتی از طرف مالک داشته باشد (وکیل، وصی، ولی و قیم) اقدام به فروش مال او می کند. اما تفاوت این دو در چیست:فرق معامله فضولی و فروش مال غیر
اول-
معامله فضولی معامله ای است که طی آن فرد بدون اجازه و اطلاع صاحب مال با مال مورد نظر معامله ای انجام می دهد (آن را به دیگری می فروشد یا هبه و یا صلح می کند و …). این معامله لزوما به قصد ضرر رساندن به مالک نیست. بلکه گاهی اوقات برای ایجاد سود و نفع بیشتر برای مالک، فضول دست به چنین معامله ای می زند. فرض کتید الف مطلع می شود که ب خریدار خودرو پژو 206 است و حاضر است برای خرید چنین خودرویی بهای زیادی بپردازد. از سوی دیگر ج که مالک یک دستگاه پژو 206 است به پول زیادی احتیاج دارد. در چنین شرایطی، الف برای رساندن منفعت بیشتر به ج، خود را مالک خودرو معرفی می کند و خودروی متعلق به ج را می فروشد.
در مقابل در عنوان مجرمانه فروش مال غیر، شخصی به نیت کلاهبرداری و ضرر رساندن به مالک، مال متعلق به او را به فروش می رساند. از این روست که عمل فروش مال غیر جرم انگاری شده و دارای مجازات است.
ماده اول قانون مجازات راجع به انتقال مال غیر مصوب 1308 چنین مقرر می کند:فرق معامله فضولی و فروش مال غیر
کسی که مال غیر را با علم به اینکه مال غیر است به نحوی از انحاء عیناً یا منفعتاً بدون مجوز قانونی به دیگری منتقل کند کلاهبردار‌محسوب و مطابق ماده 238 قانون عمومی محکوم می‌شود. و همچنین است انتقال‌گیرنده که در حین معامله عالم به عدم مالکیت انتقال دهنده باشد. اگر مالک از وقوع معامله مطلع شده و تا یک ماه پس از حصول اطلاع اظهاریه برای ابلاغ به انتقال گیرنده و مطلع کردن او از مالکیت خود به اداره ثبت‌اسناد یا دفتر بدایت یا صلحیه یا یکی از دوائر دیگر دولتی تسلیم ننماید معاون جرم محسوب خواهد شد – هر یک از دوائر و دفاتر فوق مکلفند در‌مقابل اظهاریه مالک رسید داده آن را بدون فوت وقت به طرف برسانند.
اگر فردی برای انجام جرم فروش مال غیر مرتکب جعل اسناد رسمی شود، برای آن جرم نیز مجازات خواهد شد:
ماده 8 قانون راجع به فروش مال غیر بیان می کند:
کسانی که معاملات تقلبی مذکوره در مواد فوق را به وسیله اسناد رسمی نموده یا بنمایند جاعل در اسناد رسمی محسوب و مطابق‌قوانین مربوطه به این موضوع مجازات خواهند شد.
همان طور که در قانون راجع به فروش مال غیر نیز مقرر شده، عمل فروش مال غیر نوعی کلاهبرداری است.
دوم-
معامله فضولی ممکن است به دو نوع عهدی یا تملیکی انجام شود:
معامله فضولی عهدی:
الف از جانب ب تعهدی را در مقابل ج بر عهده می گیرد. بدون آنکه ب از این موضوع اطلاعی داشته باشد.
معامله فضولی تملیکی:
الف مال متعلق به ب را به ج می فروشد. بدون اینکه هیچ سمتی از جمله ولایت، وصایت، وکالت و قیمومت از او داشته باشد.
این در حالی است که در فروش مال غیر، فردی مال متعلق به دیگری را به قصد ضرر رساندن به او به دیگری می فروشد. این اقدام نوعی کلاهبرداری است و در قانون جرم انگاری شده است.
نتیجه گیری مقاله فرق معامله فضولی و فروش مال غیر
در هر دو عنوان معامله فضولی و فروش مال غیر، فردی بدون داشتن اذن از مالک و یا بدون داشتن سمت (وصایت، وکالت، قیمومت، ولایت) اقدام به معامله مال متعلق به دیگری می کند. اما نکته ای که این دو عنوان را از یکدیگر متمایز می سازد این است که در معامله فضولی، شخص فضول ممکن است سوء نیت نداشته باشد بلکه حسن نیت داشته باشد و بخواهد به مالک سودی برساند. اما در مقابل در فروش مال غیر، معامله کننده به قصد اضرار به مالک و کلاهبرداری از او مال او را به دیگری می فروشد. در صورت وقوع چنین معامله، حتما در انتخاب عنوان شکایت یا دادخواست دقت کنید.
برای تعیین وقت مشاوره حضوری و یا تلفنی به صفحه درخواست مشاوره و تماس با ما مراجعه کنید.
