اتلاف و تسبیب دو موضوع مهم در مبحث حقوق مدنی هستند. اتلاف و تسبیب و غصب و استیفا از مال غیر زیر مجموعه الزامات خارج از قرارداد قرار می گیرند. در مورد غصب قبلا توضیح دادیم. اما اتلاف چیست؟ تسبیب به چه معناست؟ فرق اتلاف و تسبیب چیست؟ در این مقاله به بررسی اتلاف و تسبیب و تفاوت آنها با یکدیگر می پردازیم.
اتلاف به چه معنا است؟
هر گاه کسی مال دیگری را از بین ببرد در اصطلاح گفته می شود که مال را تلف کرده است. بنابراین فرد تلف کننده ضامن است باید مثل یا قیمت آن را بدهد. مال مثلی به مالی گفنه می شود که اشباه و نظایر آن زیاد است. فرض کنید الف یک کیسه گندم متعلق به ب را تلف کرده است. در این صورت الف باید مثل آن را به ب بدهد. فرض دیگری را در نظر بگیرید که الف یک انگشتر طلا با نگین برلیان به شکل ماه از ب را تلف کرده است. در این فرض، الف باید قیمت مال را بدهد. فرق اتلاف و تسبیب
نکات اتلاف:
1- فرقی ندارد که فردی عین مال دیگری را تلف کند یا منافع مال را تلف نماید. در هر دو حال ضامن است. فرق اتلاف و تسبیب
2- اگر کسی مال دیگری را ناقص و معیوب کرده باشد، ضامن نقص قیمت آن است.
3- اگر کسی خانه دیگری را خراب کند باید آن را به شکل اول بازسازی کند. چنانچه امکان بازسازی نباشد باید قیمت آن را بپردازد.
4- اگر کسی حیوان متعلق به دیگری را بکشد باید تفاوت قیمت زنده و مرده آن را بدهد. اما چنانچه حیوان را برای دفاع از خود بکشد ضامن نیست. فرض کنید الف دارای سگی برزگ است. سگ به ب حمله می کند. ب برای دفاع از جان خود حیوان را می کشد. در این مثال، ب ضامن نیست. اما اگر بدون هیچ گونه حمله و اتفاقی، فردی حیوان دیگری را بکشد ضامن تلف آن خواهد بود. فرق اتلاف و تسبیب
5- تلف در یک تقسیم بندی به تلف واقعی و تلف حکمی تقسیم می شود. تلف واقعی زمانی است که مال تلف شده و در عالم خارج وجود ندارد. اما تلف حکمی تلفی است که مال در عالم خارج وجود دارد اما به اندازه ای دسترسی به آن سخت است که گویی تلف شده است و فرض کنید الف انگشتر ب را در دریا می اندازد. مال همچنان وجود دارد. اما دسترسی به آن سخت است. در اینجا تلف حکمی رخ داده است. در این صورت فرد ضامن است تا بدل حیلوله آن را بدهد. حیلوله از حائل شدن می آید و در اصطلاح حقوقی برای زمانیست که اتفاقی، حائل و مانع میان مالک و مال شده است. در اینجاست که باید بدل حیلوله مال از سوی تلف کننده به مالک مال داده شود.
تسبیب به چه معنا است؟
تسبیب از واژه سبب گرفته شده است و به این معنا است که فردی واسطه و سبب تلف مالی شود. به عبارت بهتر، در تسبیب، فرد، واسطه و باعث تلف یا ناقص شدن مال دیگری می شود.
منظور از سبب اقوی از مباشر چیست؟
گاهی فردی سبب تلف مالی می شود در حالی که، دیگر مباشر تلف آن مال است. طبیعتا باید مباشر (کسی که مال را به طور مستقیم تلف کرده ضامن باشد)؛ مگر اینکه تاثیر عمل سبب بیشتر از مباشر باشد. در اینجاست که سبب اقوی از مباشر مطرح می شود.
چند مثال برای سبب اقوی از مباشر: فرق اتلاف و تسبیب
1- ترمز خودروی الف خراب است. او نزد تعمیرکاری می رود که آن را تعمیر کند. متاسفانه تعمیرکار اقدامی جهت تعمیر انجام نمی دهد. اما الف تصور می کند که تعمیرکار ترمز خودروی او تعمیر کرده است. با همین تصور با سرعت زیاد در خیابان در حال رانندگی است که ناگهان به شخصی برخورد می کند و جراحات زیادی به فرد وارد می شود. در این مثال تعمیرکار می تواند سبب اقوی از مباشر باشد.
2- الف چاهی می کند و ب نیز سنگی بزرگ در اطراف چاه قرار می دهد. ج گوسفندان خود را برای چریدن به چراگاه می آورد. گوسفندان در حال پرسه زدن و دوییدن در صحرا هستند که ناگاه یکی از گوسفندان به سنگ گیر می کند و سپس به درون چاه می افتد و تلف می شود. در این مثال نیز، کسی که چاه را کنده ضامن است اما به نظر میرسد تاثیر عمل کسی که سنگ را در کنار چاه گذاشته بیشتر باشد. در واقع، او (کسی که سنگ را در کنار چاه گذاشته) سبب اقوی از مباشر به حساب می آید.
3- دیوار خانه الف خراب اسست. الف نیز از خرابی دیوار مطلع است. خرابی دیوار سبب ورود خسارت و ضرر به دیوار همسایه شده است. در اینجا الف سبب اقوی از مباشر (دیوار) است. چرا که او میدانسته دیوار خراب است اما اقدامی برای رفع آن انجام نداده است.
نکات تسبیب:
1- اگر کسی دارای حیوانی است مسئول خسارت وارده به حیوان نیست؛ مگر اینکه در نگهداری از حیوان تعدی و تفریط کرده باشد.
2- اگر دو خودرو، دو هواپیما و یا دو کشتی با یکدیگر برخورد کنند، باید بررسی کرد که چه شخصی مسئول است. اگر هر دو طرف مسامحه کرده باشند هر دو مسئول هستند. فرق اتلاف و تسبیب
فرق اتلاف و تسبیب چیست؟
اگر فردی مال دیگری را تلف کند یا آن را ناقص و معیوب سازد، او به طور مستقیم مال را تلف، ناقص یا معیوب کرده است. اما در تسبیب، فرد سبب تلف یا نقص و عیب مال دیگری می شود. بنابراین، فرد خودش به طور مستقیم در تلف کردن مشارکت ندارد. همچنین اتلاف تنها با وقوع فعل (مثبت) انجام می گیرد. اما تسبیب هم با فعل و هم با ترک فعل انجام می شود.
نتیجه گیری مقاله فرق اتلاف و تسبیب
اتلاف و تسبیب از مباحث مهم حقوق هستند. این دو عنوان در دعاوی حقوقی به کرات مورد استفاده قرار می گیرند. اتلاف، تسبیب، غصب، استیفاء از عمل غیر در دسته الزامات خارج از قرارداد می گنجند. اتلاف زمانی طرح می شود که فردی به طور مستقیم و بدون واسطه مال را تلف کند. حال ممکن است عین مال را تلف کند یا منافع مال را تلف نماید. همچنین ممکن است مال را کاملا از بین برد یا آن را ناقص و معیوب کند. اما تسبیب زمانی مطرح می شود که فرد به طور غیرمستقیم مال دیگری را تلف کند یا آن را ناقص و معیوب نماید. گاهی نیز تاثیر سبب آنقدر زیاد است که تنها سبب مسئول است نه مباشر که به آن سبب اقوی از مباشر گفته می شود. فرق اتلاف و تسبیب
برای دریافت وقت مشاوره حضوری و تلفنی به صفحه درخواست مشاوره مراجعه کنید.
