اگر کشور جدیدی در صحنه بین المللی تشکیل گردد، کشورهای دیگر می توانند آن کشور را شناسایی نمایند. هر چند ممکن است کشورهایی وجود داشته باشند که هنوز از سوی برخی از کشورها به رسمیت شناخته نشدند. از جمله این کشورها، اسرائیل است که قبل از تغییر حکومت از سوی ایران مورد شناسایی قرار گرفته شده بود. اما پس از انقلاب، مورد شناسایی قرار نگرفت. شناسایی کشورها در دو قالب شناسایی دوژوره و دوفاکتو انجام می گیرد. در این نوشتار با مفهوم شناسایی کشور و حکومت و شناسایی دوژوره و دوفاکتو آشنا خواهیم شد.
شناسایی کشور به چه معنا است؟
شناسایی به معنای به رسمیت شناختن یک کشور توسط کشورهای دیگر است. به عبارتی، می توان گفت زمانی که کشور جدیدی در صحنه بین المللی ظاهر می شود، در فرضی که عوامل تشکیل دهنده کشور (جمعیت، حکومت و قلمرو) وجود داشته باشند، سایر کشورها به منظور برقراری ارتباط با آن کشور، باید کشور مورد نظر را شناسایی نمایند.
شناسایی یک کشور چه زمانی اتفاق می افتد؟
پس از تاسیس یک کشور روند شناسایی آن آغاز می شود. شناسایی دوژوره و دوفاکتو
چگونه کشورها شناسایی خود را نسبت به کشور دیگر اعلام می کنند؟
شناسایی کشور توسط کشور/کشورهای دیگر به یکی از روش های زیر انجام می شود:
1- شناسایی صریح فردی:
شناسایی کشور توسط هر یک از کشورها از طریق انعقاد معاهده.
2- شناسایی صریح جمعی:
شناسایی کشور توسط تعدادی از کشورها از طریق انعقاد معاهده چندجانبه بین المللی.
3- شناسایی ضمنی فردی:
شناسایی کشور از طریق هر یک از کشورها از طریق برقراری روابط دیپلماتیک یا کنسولی.
4- شناسایی ضمنی جمعی:
شناسایی کشور جدید از طریق گروهی از کشورها از طریق پذیرش عضویت در یک سازمان بین المللی. شناسایی دوژوره و دوفاکتو
توجه داشته باشید که کشورها می توانند یک کشور یا چند کشور را مورد شناسایی قرار ندهند. مانند ایران که اسرائیل را به عنوان یک کشور شناسایی نکرده است. اما
نظر دیوان بین المللی دادگستری در خصوص عدم شناسایی کشورها:
دیوان بین المللی دادگستری نظریه عدم شناسایی کشورها را می پذیرد. این در حالی است که منشا غیر قانونی تشکیل یک کشور ناشی از عدم توجه به قطعنامه های مجمع عمومی و سازمان ملل متحد باشد. این امر در نظریه مشورتی دیوان در خصوص حضور مستمر آفریقای جنوبی در نامیبیا بدون رعایت قطعنامه 276 شورای امنیت سازمان ملل، تجلی یافته است.
انواع شناسایی کشورها کدام است؟
شناسایی کشورها به دو نوع شناسایی دوژوره و شناسایی دوفاکتو قابل تقسیم است.
شناسایی دوژوره:
این نوع شناسایی قطعی و غیر قابل لغو و یک شناسایی تمام و کمال است. اگر کشوری یک کشور دیگر را از طریق شناسایی دوژوره شناسایی کند تنها راه لغو این شناسایی قطع روابط دیپلماتیک و کنسولی با کشور مورد نظر است. شناسایی دوژوره و دوفاکتو
شناسایی دوفاکتو:
این نوع شناسایی، موقت و قابل تغییر است. آثار این نوع شناسایی موافقت نامه های موقت بین کشورها و اعزام نماینده به طور موقت است.
نکات مهم شناسایی دوژوره و دوفاکتو:
1- اگر کشوری کشور دیگر را به طور دوفاکتو شناسایی کند به راحتی می تواند شناسایی خود را لغو کند. مانند شناسایی دوفاکتو فنلاند توسط فرانسه و النهایه اعلام لغو آن از سوی فرانسه در سال 1917.
2- ممکن است کشوری کشور دیگر را به صورت موقت یا دوفاکتو شناسایی کند. اما بعدا شناسایی خود را تبدیل به شناسایی قطعی یا دوژوره کند. مانند شناسایی اسرائیل توسط آمریکا که ابتدا به صورت موقت بود و سپس به صورت قطعی درآمد. شناسایی دوژوره و دوفاکتو
( برگرفته از کتاب محمدرضا ضیایی بیگدلی، نوبت چاپ سی و چهارم)
این نوشته توسط شقایق گلزار کارشناس ارشد حقوق بین الملل دانشگاه تهران نگارش یافته است.
