باب اول از کتاب اول قانون مدنی به بیان موضوع اموال و مالکیت به طور کلی پرداخته است. به موجب این بخش، اموال در یک تقسیم بندی کلی به اموال منقول و غیرمنقول تقسیم می شوند. وجه ممیزه اموال منقول از غیرمنقول قابلیت نقل و انتقال آنها است. در این مقاله با ما همراه باشید تا به بررسی انواع اموال غیرمنقول به موجب قانون مدنی بپردازیم:انواع اموال غیرمنقول
منظور از مال غیرمنقول چیست؟
مال غیرمنقول به مالی اطلاق می شود که نتوان آن را از یک محل به محل دیگر منتقل نمود. حال ممکن است استقرار آن ذاتی باشد مانند زمین و یا به واسطه عمل انسان مانند تیرآهن های به کار رفته در یک ساختمان.
ماده 12 قانون مدنی در تعریف اموال غیرمنقول چنین مقرر می کند:
مال غیرمنقول آن ست که از محلی به محل دیگر نتوان نقل نمود اعم از اینکه استقرار آن ذاتی باشد یا به واسطه عمل انسان به نحوی که نقل آن مستلزم خرابی یا نقص خود مال یا محل آن شود.
انواع مال غیرمنقول به موجب قانون مدنی کدام است؟
در قانون مدنی، مال غیرمنقول دارای انواع مختلفی است. در زیر به انواع اموال غیرمنقول اشاره می کنیم:
1- مال غیرمنقول ذاتی: انواع اموال غیرمنقول
به این معنی که این مال ذاتا و از ابتدا غیرمنقول بوده است. تنها مثال برای مال غیرمنقول ذاتی زمین است. چه اینکه یک قطعه زمین از ابتدا و ذاتا غیرمنقول است. به گونه ای که نمی توان ان را از یک محل به محل دیگر منتقل نمود.
قسمت صدر ماده 13 به موضوع مال غیرمنقول ذاتی اشاره می کند:
اراضی و …. غیر منقول است…
بنابراین، اراضی یا زمین غیرمنقول ذاتی است. اما بقیه موارد مذکور در ماده 13، غیرمنقول به واسطه عمل انسان یا غیرمنقول تبعی است.
2- مال غیرمنقول به تبع عمل انسان (غیرمنقول تبعی): انواع اموال غیرمنقول
به این معنا که عمل انسان سبب شده تا مالی غیرمنقول باشد. مثلا برای ساخت و ساز یک خانه تیرآهن هایی در آن به کار گرفته می شود. می دانیم که تیرآهن یک مال منقول است. اما زمانی که انسان آن را در یک بنا به کار می گیرد، تبدیل به یک مال غیرمنقول می شود. چرا که اگر بخواهیم آن را جابه جا نماییم سبب تخریب ملک می شود. ادامه ماده 13 و همچنین ماده 14 و مواد 15 و 16 قانون مدنی به اموال غیرمنقول به واسطه عمل انسان یا اموال غیرمنقول تبعی پرداخته است.
ماده 13 قانون مدنی: انواع اموال غیرمنقول
…ابنیه و آسیا و هر چه که در بنا منصوب و عرفاً جزء بنا محسوب میشود غیر منقول است و همچنین است لوله‌ها که برای جریان آب یا مقاصد دیگر در زمین یا بنا کشیده شده باشد.
ماده 14 قانون مدنی: انواع اموال غیرمنقول
آینه و پرده نقاشی و مجسمه و امثال آنها در صورتی که در بنا یا زمین به کار رفته باشد به طوری که نقل آن موجب نقص یا خرابی خود آن یا محل آن بشود غیر منقول است.
بنابراین، اگر آینه و پرده نقاشی و … از بنا یا زمین جدا شود، مال منقول است و دادگاه محل اقامت خوانده صالح به رسیدگی است.
ماده 15 قانون مدنی: انواع اموال غیرمنقول
ثمره و حاصل مادام که چیده یا درو نشده است غیر منقول است اگر قسمتی از آن چیده یا درو شده باشد تنها آن قسمت منقول است.
مبنای این حکم نیز تبعی بودن ثمره و حاصل است البته تا زمانی که جدا نشده اند. پس هر گاه جدا شوند مال منقول هستند. انواع اموال غیرمنقول
ماده 16 قانون مدنی:
مطلق اشجار و شاخه‌های آن و نهال و قلمه مادام که بریده یا کنده نشده است غیر منقول است.
3- مال غیرمنقول حکمی:
مراد از این نوع غیرمنقول مالی است که به حکم قانون گذار غیرمنقول است. قانون گذار این نوع از غیرمنقول را در ماده 17 قانون مدنی ذکر می کند.
ماده 17 قانون مدنی: انواع اموال غیرمنقول
حیوانات و اشیائی که مالک آن را برای عمل زراعت اختصاص داده باشد از قبیل گاو و گاومیش و ماشین و اسباب و ادوات زراعت و تخم و غیره و به طور کلی هر مال منقول که برای استفاده از عمل زراعت لازم و مالک آن را به این امر تخصیص داده باشد از جهت صلاحیت محاکم و توقیف اموال جزو ملک محسوب و در حکم مال غیر منقول است و همچنین است تلمبه و گاو و یا حیوان دیگری که برای آبیاری زراعت یا خانه و باغ اختصاص داده شده است.
توجه کنید، آلات و ادوات کشاورزی مذکور در ماده فوق الذکر تنها از دو حیث در زمره مال غیرمنقول حکمی هستند: انواع اموال غیرمنقول
1- صلاحیت محاکم:
به این معنا که در صورت طرح دعوا در مورد این اموال، دادگاه صالح به رسیدگی دادگاه محل وقوع مال غیرمنقول است.
2- توقیف اموال:
از حیث توقیف اموال نیز آلات و ادوات مخصوص کشاورزی، مال غیرمنقول محسوب می شوند.
هدف قانون گذار از وضع چنین مقرره ای سودای حمایت از کشاورزان بوده است. تا به راحتی اموال آنها قابل نقل و انقال نباشد.
4- حقوق و دعاوی غیرمنقول: انواع اموال غیرمنقول
حقوق و دعاوی غیرمنقول، شامل مواردی می شوند که با چشم نمی توان آن ها را مشاهده کرد. ماده 18 قانون مدنی به ذکر حقوق و دعاوی غیرمنقول می پردازد:
حق انتفاع از اشیاء غیر منقوله مثل حق عمری و سکنی و همچنین حق ارتفاق نسبت به ملک غیر از قبیل حق‌العبور و حق‌المجری و دعاوی راجعه به اموال غیر منقوله از قبیل تقاضای خلع ید و امثال آن تابع اموال غیر منقول است.
همانطور که مشاهده می کنید، اگر ادعایی نسبت به مال غیرمنقولی داشته باشید مانند ادعای مربوط به حق انتفاع از مال غیرمنقول و یا حق ارتفاق و یا طرح دعوا که موضوع آن مال غیرمنقول است، این موارد همگی در دسته حقوق و دعاوی غیرمنقول قرار می گیرد.
دعوای خلع ید دعوایی است غیرمنقول. چرا که موضوع آن ملک است که آن نیز غیرمنقول است. فرض کنید صابر، نادر و بهار در یک ملک موروثی به جا مانده از پدر خود شریک هستند. قبل از تقسیم ماترک و تعیین حصه هر یک از وراث، نادر خانه را تصرف می کند. در اینجا صابر و بهار می توانند دعوای خلع ید علیه نادر مطرح کنند. دادگاه صالح به رسیدگی به این دعوا، دادگاه محل وقوع ملک است. همچنین است اگر فردی ادعایی برای انتفاع از یک ملک داشته باشد. این حق غیرمنقول است و دادکاه صالح له آن دادگاه محل وقوع ملک است. انواع اموال غیرمنقول
اصطلاح مال پیشاپیش منقول چیست؟ انواع اموال غیرمنقول
مال پیشاپیش منقول به مالی اطلاق می شود که در حال حاضر غیرمنقول است. اما قرار است در آینده منقول شود. فرض کنید ساختمانی کلنگی است و مالک تصمیم به تخریب آن دارد. اگر قبل از خراب کردن ساختمان، یک نفر آجرهای آن ساختمان را بخرد، او یک مال منقول را خریداری کرده است. بنابراین، در صورت حدوث اختلاف، دادگاه محل اقامت خوانده صالح به رسیدگی است نه دادگاه محل وقوع مال.
نتیجه گیری مقاله انواع اموال غیرمنقول
اموال در یک تقسیم بندی به مال منقول (قابل نقل و انتقال) و مال غیرمنقول (غیرقابل نقل و انتقال) تقسیم می شوند. مال غیرمنقول انواع مختلفی دارد: غیرمنقول ذاتی (زمین)، غیرمنقول تبعی یا به واسطه عمل انسان (مانند هر آنچه در یک بنا یا ساختمان به کار می رود)، غیرمنقول حکمی (ادوات کشاورزی از حیث صلاحیت محاکم و توقیف اموال) و حقوق و دعاوی غیرمنقول (همچون حق انتفاع و ارتفاق و دعوای خلع ید و تصرف و …). همچنین اصطلاحی به نام مال پیشاپیش منقول وجود دارد. این اصطلاح در مورد مالی است که در حال حاضر غیرمنقول است اما در آینده ای نزدیک منقول می شود. مانند یک ساختمان کلنگی که مالک قصصد تخریب آن را دارد. بنابراین اکر فردی آجرهای ساختمان را قبل از تخریب خریداری کند، در واقع او یک مال منقول را خریده است. پس، دادگاه محل اقامت خوانده صالح به رسیدگی به چنین دعوایی است.
برای دریافت وقت مشاوره حضوری و یا تلفنی به صفحه درخواست مشاوره مراجعه کنید.
