اگر هر یک از طرفین یک قرارداد قصد داشته باشند معامله را فسخ کنند باید به نحوی اراده خود را ابراز کنند. اما نحوه ابراز اراده در فسخ قرارداد چگونه است؟ آیا طرف باید از لفظی جهت فسخ قرارداد استفاده کند یا احتیاجی به لفظ نیست؟ آیا با یک فعل می توان معامله را فسخ کرد؟ در این نوشتار به موضوع ابراز اراده در فسخ قرارداد می پردازیم.
ابراز اراده در فسخ چگونه است؟
کسی که دارای خیارا است می تواند به استناد همان خیار معامله را فسخ کند. فسخ معامله نیز با هر لفظ یا فعلی ممکن است.
عمل فسخ معامله یک عمل رضایی است یا تشریفاتی؟
با توجه به آنچه در فوق اشاره کردیم فسخ یک عمل حقوقی غیر تشریفاتی است (رضایی). مثلا دارنده حق خیار می تواند بنویسد که معامله را فسخ می کند و یا فعلی انجام دهد که حکایت از فسخ قرارداد دارد. مثلا اگر خریدار یک اتومبیل می خواهد به استناد خیار عیب قرارداد را فسخ کند، می تواند ثمن معامله را مطالبه کند یا مثلا فرض کنید شخصی خانه خود را با صلح خیاری به شخصی اعطا می کند. اما در مدت خیار آن را به دیگری واگذار می کند. اینجا ابراز اراده در فسخ به شکل فعل بوده نه اینکه لفظی در کار باشد. چرا که تصرفاتی که کاشف از به هم زدن معامله باشد فسخ فعلی معامله است.
رویه قضایی در ابراز اراده فسخ معامله چگونه است؟
ذکر این نکته مهم است که بدانیم رویه قضایی چگونه ابراز ارادره در فسخ معامله را می پذیرد. در حال حاضر رویه قضایی چنین می پذیرد که کسی که قصد بر هم زدن و فسخ معامله را دارد باید از طریق اظهارنامه آن را به اطلاع طرف مقابل برساند تا فسخ تحقق پیدا کند. هر چند از منظر قانونی الزامی جهت ارسال اظهارنامه برای فسخ وجود ندارد؛ اما رویه قضایی ابراز اراده در فسخ را تنها با ارسال اظهارنامه می پذیرد. مثلا اگر شما قرارداد بیعی با شخصی منعقد کرده و قصد فسخ یا بر هم زدن معامله را داشته باشید، باید با ارسال یک اظهارنامه طرف مقابل را از فسخ قرارداد آگاه کنید. در غیر این صورت دادگاه به دادخواست فسخ شما ترتیب اثر نمی دهد.
چند نکته در خصوص ابراز اراده فسخ قرارداد لازم به ذکر است:
1- فسخ یک ایقاع و یک عمل حقوقی یک جانبه می باشد. بر خلاف اقاله که عقد است و نیاز به تقابل دو اراده دارد.
2- پس از ارسال اظهارنامه به طرف مقابل جهت فسخ قراردادف بادی دادخواست فسخ قرارداد را مطرح کنید. حکم دادگاه نسبت به فسخ قرارداد جنبه اعلامی دارد نه تاسیسی. یعنی آثار فسخ از تاریخ ارسال اظهارنامه برقرار می شود.
3- در معاملات ملکی، صرف عدم حضور یکی از طرفین در دفترخانه دلیل بر فسخ معامله نیست. مگر اینکه این عمل با قرائن دیگر همراه باشد. بنابراین، در هر معامله ای اگر قصد ابراز اراده جهت فسخ را دارید باید اظهارنامه برای طرف بفرستید.
نتیجه گیری:
راه های بر هم زدن یک معامله مختلف است. فسهخ، تفاسخ یا اقاله و انفساخ همگی از طرق بر هم زدن معامله هستند. فسخ معامله به عنوان یکی از راه های بر هم زدن عقد عمل حقوقی یک جانبه یا ایقاع است. یعنی یک نفر اعلام می کند که به دلیل یکی از خیارات مندرج در قانون مدنی قص بر هم زدن معامله را دارد. این امر در حالی است که در اقاله قرارداد با رضایت و اراده هر دو طرف بر هم می خورد. طبق قانون ابراز اراده برای فسخ قرارداد با هر لفظ یا فعلی ممکن است. اما رویه قضایی در سال های اخیر، اعلام می کند که برای اعلام اراده جهت فسخ قرارداد، باید اظهارنامه ای به طرف مقابل بفرستید و در آن اعلام کنید که قصد فسخ قرارداد را دارید و متعاقبا دادخواست فسخ قرارداد را اقامه کنید.
در فرضی که قاضی حکم به فسخ قرارداد دهد، حکم قاضی جنبه اعلامی دارد نه تاسیسی. یعنی آثار فسخ از زمان اظهارنامه دارای اثر است.
نظر شما در خصوص نوشتار ابراز اراده در فسخ قرارداد چیست؟ نظرات خود را در قسمت دیدگاه ها برای ما بنویسید.