ربا یکی از جرایمی است که در قانون مجازات اسلامی جرم انگاری شده است. قانون گذار ماده 595 قانون مجازات اسلامی، را در این خصوص وضع کرده است. البته به منظور تحقق جرم ربا باید شرایطی وجود داشته باشد. گذشته از ماده 595 قانون مجازات اسلامی، در اصل 49 قانون اساسی نیز بحث ربا مطرح شده است. به منظور بررسی ابعاد ربا و تحقق آن ابتدا توضیح اجمالی در خصوص ربا می پردازیم و سپس نمونه شکایت ربا را که توسط وکلا و کارشناسان موسسه ترنم عدالت تنظیم شده است،در قسمت محصولات برای دسترسی شما قرار می دهیم.
از منظر قانونی هرگونه توافق بین دو یا چند نفر تحت هر قراردادی از قبیل بیع، قرض، صلح و امثال آن که جنسی را با شرط اضافه با همان جنس مکیل و موزون معامله کند یا اضافه بر مبلغ پرداختی، دریافت نماید، ربا محسوب و جرم شناخته میشود. مرتکبین اعم از ربا دهنده، ربا گیرنده و واسطه بین آن ها علاوه بر رد اضافه به صاحب مال به شش ماه تا سه سال حبس و تا 74 ضربه شلاق و نیز معادل مورد ربا به عنوان جزای نقدی محکوم می گردند.
به موجب اصل 49 قانون اساسی ربا دو نوع است:
الف – ربای قرضی و آن بهرهای است که طبق شرط یا بنا و روال مقرض از مقترض دریافت نماید.
ب – ربای معاملی و آن “زیاده”ای است که یکی از طرفین معامله زائد بر عوض یا معوض از طرف دیگر دریافت کند به شرطی که عوضین مکیل یاموزون و عرفا یا شرعاً از جنس واحد باشد.
1- رکن قانونی: ماده 595 قانون مجازات اسلامی؛نمونه شکایت ربا
2- رکن مادی: توافق دو یا چند شخص حقیقی مبنی بر دریافت مال زیاده؛
3- رکن معنوی: وجود سوء نیت در تحقق جرم. یعنی علم و عمد مرتکب و قصد ربا دهنده به استیفای نامشروع شرط است.
شرط تحقق مال زیاده میان پدر و فرزند (نه مادر و فرزند) و زن و شوهر و همچنین مسلمان از کافر باعث تحقق جرم ربا نمی شود. همچنین، اگر ربا گیرنده در حالت اضطرار باشد، ربا محقق نمی شود.
رسیدگی به جرم ربا در محدوده اصل 49 قانون اساسی در صلاحیت دادگاه انقلاب و جرم ربا در محدوده ماده 595 قانون مجازات اسلامی در صلاحیت دادگاه های کیفری است.
1- جرم ربا جرم آنی است نه مستمر.
2- جرم ربا مشمول مرور زمان نمی شود.
3- به موجب نظریه مشورتی شماره ۷/۹۶/۲۶۰۶ مورخ ۱۳۹۶/۱۰/۳۰ اداره حقوقی قوه قضاییه اگر کسی مبلغ صد میلیون ریال از متهم دریافت کند و در مقابل مبلغ یکصد و سی میلیون تومان چک به متهم تحویل دهد، تا زمانی که وجه دریافت نشده باشد، ربا محقق نمی شود.
4- اگر ربا گیرنده در حالت اضطرار این جرم را مرتکب شود، ربا محقق نمی شود.
5- اگر وجه چک در موعد مقرر تامین نشود و چک دیگری از سوی صادر کننده با مبلغی بیشتر صادر شود، چنانچه ملاک در نظر گرفتن خسارت تاخیر تادیه باشد، ربا محسوب نمی شود. احراز این موضوع بستگی به نظر مقام قضایی دارد. این موضوع در نظریه مشورتی شماره ۷/۹۷/۱۹ مورخ ۱۳۹۷/۰۱/۱۵ اداره حقوقی قوه قضاییه منعکس شده است.
6- ربا جرم غیر قابل گذشت است.
هنوز هیچ دیدگاهی وجود ندارد.