پس گرفتن هبه

هبه یکی از عقود معین در قانون مدنی است. عقد هبه عقدی است قابل رجوع. به این معنا که شخص هبه کننده با واهب می تواند هر زمان که بخواهد از هبه ی خود به هبه گیرنده یا متهب رجوع کند. البته در برخی موارد عقد هبه قابل رجوع نیست. در این نوشتار ابتدا به مواردی که پس گرفتن هبه ممکن نیست می پردازیم و بعد به یک نمونه دادخواست رجوع از هبه اشاره می کنیم. 

در چه مواردی امکان پس گرفتن هبه وجود ندارد؟

ماده 803 قانون مدنی در این خصوص  چنین مقرر می کند:

بعد از قبض نیز واهب میتواند با بقاء عین موهوبه از هبه رجوع کند مگر در موارد ذیل:
۱) در صورتی که متهب پدر یا مادر یا اولاد واهب باشد.
۲) در صورتی که هبه معوض بوده و عوض هم داده شده باشد.
۳) در صورتی که عین موهوبه از ملکیت متهب خارج شده یا متعلق حق غیر واقع شود خواه قهراً مثل اینکه عین موهوبه برهن داده شود.
۴) در صورتی که در عین موهوبه تغییری حاصل شود.

مثال برای پس گرفتن هبه: مواردی که شما می توانید کادوی خود را پس بگیرید!

1- فرض کنید فرزندی به خانه خود را به پدر و مادرش هبه می کند. در این جا دیگر امکان رجوع از هبه برای فرزند وجود ندارد. سوال این است آیا این حکم در مورد فرزند خوانده نیز جاری است؟ در مورد پاسخ به این سوال باید گفت رویه واحدی وجود ندارد. قانون گذار در ماده 803 قانون مدنی لفظ فرزند را به صورت مطلق به کار می برد. از این رو، تفاوتی میان فرزند و فرزندخوانده نیست. اما برخی از قضات ممکن است رابطه نسبی را مهم بدانند. 

2- مثلا حسن خودروی خود را به رضا می بخشد و رضا در مقابل یک قطعه زمین به حسن هبه می کند. برابری ارزش دو عوض هبه شرط نیست. 

3- مثلا حسن مالی را به رضا هبه می کند بعد حسن فوت می کند و آن مال به رواث او می رسد. در این صورت رضا نمی تواند از هبه رجوع کند. 

4- فرض کنید حسن خودروی خود را به رضا هبه می کند. رضا خودرو را رنگ می کند. در این صورت عین موهوبه همان عین موهوبه قبلی نیست و حسن نمی تواند از هبه خود رجوع کند. 

در این موارد اگر واهب دادخواست رجوع از هبه دهد قطعا رد خواهد شد. بنابراین، پس گرفتن هبه در این موارد به هیچ وجه امکان پذیر نیست. 

در این خصوص نظریه مشورتی چنین بیان می کند:

مسئله ی رجوع از هبه به وفور میان زوجین اتفاق می افتد. به این صورت که ممکن است زوج به زوجه مالی را اعطا کند (و یا بر عکس) سپس بخواهد از هبه خود رجوع نماید. در این صورت آیا امکان رجوع از هبه میسر است؟ آیا می شود مالی را به زوج یا زوجه کادو داد سپس برای پس گرفتن هبه اقدام کرد؟

در ماده 803 قانون مدنی غیر قابل رجوع بودن هبه نسبت به زوج و زوجه بیان نشده است. اما اثبات این امر کمی دشوار است. فرض کنید زوج مالی را به زوجه هبه می کند.سپس از هبه خود رجوع می نماید. در این حالت زوجه مدعی از بین رفتن (تلف) عین موهوبه می شود.

در این صورت تکلیف چیست؟ پس گرفتن هبه!

در فرض استعلام که زوج مالی را به زوجه هبه کرده و متعاقب رجوع زوج از هبه، زوجه مدعی تلف آن است، به نظر می‌رسد در این فرض خوانده که مدعی تلف عین موهوبه است، باید آن را اثبات کند؛ زیرا اصل بقای عین در ید خوانده است و در این حالت دعوا منقلب شده و مشمول قسمت اخیر ماده ۱۲۵۷ قانون مدنی می‌شود. بنابراین: اولاً، باتوجه به مراتب فوق، چون اصل بقای عین موهوبه ثابت است، خواهان از اثبات وجود عین موهوبه در ید خوانده بی‌نیاز است. ثانیاً، مطابق ماده ۸۰۳ قانون مدنی، بعد از قبض نیز واهب می‌تواند با بقاء عین موهوبه از هبه رجوع کند؛ مگر در موارد مندرج در بندهای چهارگانه ماده مذکور و با توجه به این‌که با اثبات هر کدام از این موارد، حق رجوع واهب ساقط می‌شود، کسی که ادعای ساقط شدن حق رجوع واهب به علت یکی از موارد مندرج در این ماده را دارد، چون ادعای وی خلاف اصل بقای حق رجوع (ماده ۱۹۸ قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب ۱۳۷۹) است، باید ادعای خود را با ارائه دلیل ثابت کند (نظریه مشورتی شماره ۷/۹۹/۱۸۲۲ مورخ ۱۳۹۹/۱۲/۰۵ اداره حقوقی قوه قضاییه).

نمونه دادخواست رجوع از هبه یا پس گرفتن هبه!

ریاست محترم شعبه ……… مجتمع قضایی ……….. شهرستان ………………..

احتراما موارد زیر را خدمت حضرتعالی معروض می دارم:

اینجانب در مورخه ………………. یک دستگاه خودرو ……………………… به شماره انتظامی ……………….. و شماره شاسی ……………………. به همسر خود هبه نمودم. متاسفانه پس از مدتی نزاع و مشاجرات خانوادگی بر زندگی ما حاکم شد و ایشان مدت هاست که زندگی مشترک را ترک نموده است. بنده نیز با ارسال اظهارنامه شماره ……………………… مورخ ……………………… مراتب رجوع از هبه خود را به ایشان اعلام نمودم. اما ایشان با کمال بی تفاوتی وقعی به این موضوع ننهادند. از این رو، نظر به موارد معنونه رسیدگی و صدور حکم وفق ماده 803 قانون مدنی از محضر شما عالیجناب مورد استدعا است. نمونه دادخواست رجوع از هبه

                                                        با تقدیم احترامات فراوان

دادخواست برای پس گرفتن هبه:

ریاست محترم شعبه ………….. مجتمع قضایی …………………. شهرستان …………….. 

با سلام؛

احتراما موارد زیر را به وکالت از موکل معروض می دارم:

موکل بنده در تاریخ 1399/01/08 گوشی موبایل مدل آیفون 14 را به خانم مریم سرافراز هبه کردند. هبه از نوع معوض نبود و هنوز موجود است. هیچ گونه تغییری نیز در گوشی موبایل مارالذکر ایجاد نشده است. موکل بنده با ارسال اظهارنامه در مورخه 1399/03/20 به مشارالیه اعلام کردند که از هبه خود رجوع کردند و خواستار استرداد هبه شدند. لیکن، خانم سرافراز هیچ گونه اقدامی خصوص مسترد نمودن هبه انجام ندادند. حالیه با عنایت به شرح دادخواست تقاضای رسیدگی و صدور حکم از محضر شما عالیجناب مبنی بر رجوع از هبه مورد استدعا است. 

در بسیاری از موارد متهب برای جلوگیری از رجوع از هبه توسط واهب تغییری کوچک در عین موهوبه ایجاد می کنند تا واهب نتواند از عین موهوبه رجوع کند. 

آیا شما تا به حال کادویی به شخصی دادید و سپس آن را پس بگیرید؟ نظرات خود را در قسمت دیدگاه ها با ما به اشتراک بگذارید. آیا پس گرفتن هبه کار خوبی است؟ 🙂

برای دریافت وقت مشاوره حضوری و یا تلفنی به صفحه درخواست مشاوره و تماس با ما مراجعه کنید.