به منظور بُرد در یک پرونده حقوقی، علاوه بر دانستن اطلاعات حقوقی، باید از نکات آیین دادرسی نیز اطلاع داشته باشیم. این موضوع به این معنا است که از نحوه و شرایط رسیدگی در مراجع قضایی آگاه شویم. به عنوان مثال وفق ماده 98 قانون آیین دادرسی مدنی خواهان می تواند خواسته خود را بدون محدودیت زمانی کاهش دهد. اطلاع خواهان از این مورد می تواند کمک زیادی به او کند. بنابراین، صرف داشتن دانش حقوقی و یا در اختیار داشتن یک دادخواست یا لایحه قوی برای ارائه به دادگاه کافی نیست. نکات شکلی دعوا نیز می تواند در رسیدن به خواسته هر کدام از اصحاب دعوا بسیار راه گشا باشد. برای اطلاع از نکات مهم جلسه دادرسی در ادامه مقاله با ترنم عدالت همراه باشید.
خواهان و خوانده یک دعوا ؟
خواهان دعوا همان شخصی است که یک دعوای حقوقی را شروع می کند. او به منظور تشکیل پرونده علیه یک یا چند شخص دیگر که خوانده نامیده می شوند اقدام می نماید. در یک دعوا، خواهان مکلف است ادله و مدارک و مستندات خود را به دادگاه ارائه نماید. خوانده نیز باید دفاعیات خود را در جلسه دادرسی ارائه نماید. دادگاه نیز موظف به رسیدگی به دعوا است. فرض کنید الف دعوای مطالبه وجه را عیله ب مطرح می کند. الف در این پرونده خواهان دعوا است. ب نیز خوانده و مطالبه ی وجه خواسته ی دعوا است.
خواسته دعوا چیست؟
منظور از خواسته ی دعوا آن چیزی است که خواهان از دادگاه تقاضا دارد. فرض کنید الف علیه ب دعوای الزام به تنظیم سند رسمی طرح می کند. الف خواهان دعوا و ب خوانده دعوا و الزام به تنظیم سند رسمی خواسته ی خواهان است. البته خواهان باید مدارک و مستندات خود را ضمیمه دادخواست نماید و اصول آن ها را در جلسه اول دادرسی ارائه دهد. هر چند در برخی از موارد نیاز است اصل سند پیوست شود.
کاهش خواسته چیست؟
وفق ماده 98 قانون آیین دادرسی مدنی خواهان می تواند در تمامی جلسات دادرسی (بدوی، و تجدید نظر و نه دیوان عالی کشور) خواسته خود را کاهش دهد. کاهش خواسته در دو قالب قابل بررسی است:
1- کاهش میزان خواسته: این امر در جایی است که خواسته مشخص و معین باشد. مثلا الف دادخواست مطالبه اجرت المثل ایام تصرف برای مدت یک سال را اقامه می کند. اما بعدا خواسته ی خود را به مطالبه ی اجرت المثل برای مدت 10 ماه کاهش می دهد. یا الف دعوای مطالبه وجه برای 30،000،000 میلیون تومان علیه ب مطرح می کند. اما بعدا تصمیم به کاهش خواسته به مبلغ 10،000،000 تومان می گیرد. این امر از این حیث مهم است که در صلاحیت دادگاه رسیدگی کننده تاثیر گذار است. چه اینکه دعاوی تا سقف 20،000،000 تومان در صلاحیت شورای حل اختلاف است و بیشتر از این مبلغ در صلاحیت دادگاه است.
2- کاهش تعداد خواسته: این امر در فرضی قابل تصور است که خواهان چند خواسته را مطرح کرده است. مثلا الف دعوای 1- مطالبه اجرت المثل ایام تصرف برای مدت یک سال، 2- ارجاع امر به کارشناسی و 3- خلع ید را تقاضا می کند. الف می تواند از خواسته ی سوم خود صرف نظر کند. در این صورت خواسته خود را از سه مورد به دو مورد کاهش داده است.
ماده 98 قانون آیین دادرسی نکته مهمی را بیان می کند:
خواهان می‌تواند خواسته خود را که در دادخواست تصریح کرده در تمام مراحل دادرسی کم کند ولی افزودن آن یا تغییر نحوه دعوا یا خواسته یا درخواست در صورتی ممکن است که با دعوای طرح شده مربوط بوده و منشا واحدی داشته باشد و تا پایان اولین جلسه آن را به دادگاه اعلام کرده باشد.
همانطور که در ماده فوق اشاره نمودیم، کاهش خواسته در تمامی مراحل دادرسی امکان پذیر است. اما افزایش یا تغییر خواسته چنین امکانی را ندارد.
افزایش خواسته چیست؟
نقطه ی مقابل کاهش خواسته، افزایش خواسته است. به این معنا که خواهان می تواند صرفا تا پایان جلسه اول دادرسی خواسته ی خود را افزایش دهد. مثلا الف دعوای مطالبه اجرت المثل ایام تصرف برای مدت یک سال و ارجاع امر به کارشناسی را علیه ب مطرح می کند. سپس تا پایان جلسه اول دادرسی خواسته ی خلع ید از ملک را علیه ب مطرح می کند. ذر این صورت الف به خواسته خود افزوده است. البته به موجب ماده 98 قانون آیین دادرسی مدنی افزایش خواسته تنها با وجود دو شرط امکان پذیر است:
1- با دعوای مطروحه مربوط باشد؛
2- منشأ واحدی داشته باشد.
در غیر اسن صورت افزایش خواسته بی معنا است.
تغییر خواسته چیست؟
تغییر خواسته نیز در صورتی معتبر است که دو شرطی که فوقا ذکر کردیم را داشته باشد (با دعوای مطرح شده مربوط باشد و منشأ واحدی داشته باشد). مثلا الف علیه ب دعوای مطالبه اجرت المثل ایام تصرف برای مدت یک سال را مطرح می کند و می خواهد موضوع را به کارشناسی ارجاع دهد. اما پس از پایان جلسه اول دادرسی، خواسته ی خود را تنها به خلع ید از ملک تغییر می دهد. در اینجا آنچه مشهود است، تغییر خواسته است. از این روست که می گوییم خواهان باید با نکات جلسه اول دادرسی آشنایی داشته باشد. چه اینکه در غیر این صورت نمی تواند موفقیتی در پرونده کسب نماید.
جلب ثالث به دادرسی:
اگر در حین رسیدگی به یک دعوا قصد دارید ثالثی ررا به دادرسی جلب نمایید تا دعوا را به طرف خود سوق دهید، باید به شما بگوییم تنها تا پایان جلسه اول دادرسی این فرصت برای شما وجود دارد. جلب دادرسی یکی از مواردی است که خواهان و یا خوانده می توانند برای رسیدن به پیروزی خود در جلسه دادگاه از قاضی بخواهند. اما همان طور که اشاره کردیم جلب دادرسی تنها تا پایان جلسه اول دادرسی معتبر است نه پس از آن. البته هر یک از اصحاب دعوا که خواستار جلب ثالث هستند باید دلایل و مستندات خود را به دادگاه ارائه دهند.
ورود ثالث به دادرسی:
مفهوم جلب ثالث را با ورود ثالث اشتباه نگیرید! ورود ثالث برای زمانی است که شخص ثالث در دادرسی میان خواهان و خوانده برای خود حقی قائل است و خودش می خواهد وارد روند دعوا شود. این امر در حالی است که در دعوای جلب ثالث، خواهان یا خوانده ثالث را به دعوا جلب می کنند. دعوای ورود ثالث تا قبل از ختم دادرسی قابل اقامه است.
نتیجه گیری مقاله
خواهان دعوا علاوه بر اِشراف به موضوعات و مسائل حقوقی باید از مسائل شکلی و آیین دادرسی نیز مطلع باشد. چه اینکه در این صورت احتمال پیروزی در پرونده افزایش می یابد. جلسه اول دادرسی حاوی نکات و شرایطی است که در صورت عدم رعایت آنها از طرف خواهان دعوا ممکن است تبعات جبران ناپذیری برای او به دنبال داشته باشد. موضوع خواسته و کاهش، افزایش و یا تغییر آن از موضوعات مهم در رسیدگی به دعاوی است. از این روست که توصیه می شود قبل از انجام هر امر حقوقی با وکیل متخصص مشورت کنید.
تنها وکلا هستند که به تمامی موارد و جهات و نکات جلسه اول دادرسی و البته جلسات پس از آن آگاه هستند. آیین دادرسی مدنی از جمله مواردی نیست که اشخاص عامه در جامعه بتوانند بر آن مسلط شوند. از این رو، برای آگاهی از روند شکلی هر دعوا و اطلاع از نکات جلسه اول دادرسی از یک وکیل کمک بگیرد.
برای دریافت وقت مشاوره حضوری و یا تلفنی به صفحه درخواست مشاوره و تماس با ما مراجعه کنید.