معمولا بسیاری از خانم ها از این موضوع ناراحت هستند که همسرشان بلافاصله پس از اینکه متوجه شد زوجه برای مهریه اقدام کرده است؛ اموال خود را به دیگران منتقل می کند. در چنین شرایطی عملا زوجه نمی تواند هیچ مالی از اموال زوج را توقیف کند. اما راه چاره چیست؟ آیا زوجه می تواند برای معامله صوری به قصد فرار از دین اقدام نماید؟ آیا طرح چنین دعوایی در نزد محاکم دادگستری به نتیجه منتج می گردد؟ اگر زوج قبل از شروع عملیات زوجه برای مطالبه مهریه اموال خود را به دیگران منتقل کند، تکلیف چیست؟ آیا معاملات شوهر قبل از مطالبه مهریه صحیح است یا خیر؟ در این مقاله به تمامی سوالات پاسخ می دهیم.
وضعیت کنونی مطالبه مهریه توسط زوجه در محاکم دادگستری:
در حال حاضر با بالا رفتن قیمت سکه به طور روزانه، مسئله مطالبه مهریه و به تبع آن معاملات شوهر بر روی اموال و دارایی های خودش محل بحث و اختلاف است. اما مسئله این است که در چه زمانی معالات شوهر، صوری و به قصد فرار از دین است. بسیاری از خانم ها بر این عقیده هستند که معاملات شوهر برای عدم پرداخت مهریه، معاملات صوری هستند.
اما حکم واقعی معاملات شوهر قبل از مطالبه مهریه چیست؟
به منظور یافتن حکم واقعی معاملات شوهر قبل از مطالبه مهریه باید میان سه فرض قائل به تفکیک شد:
1- اگر زوج با قصد واقعی نسبت به فروش اموالش اقدام کند، و ثمن و بهای آن را عینا دریافت نماید، چنین معامله ای صحیح و نافذ است و نمی توان خدشه به آن وارد نمود. بنابراین، زمانی که مرد با انگیزه واقعی و بدون قصد و غرض مبنی بر فرار از پرداخت مهریه اموال را به شخص یا اشخاصی منتقل می کند، این معامله صحیح است.
2- در مقابل فرضی است که زوج با انگیزه فرار از پرداخت مهریه که در واقع نوعی دین و بدهی است به سرعت نسبت به فروش و انتقال اموال خود مانند خانه و ماشین و … اقدام می کند. با این کار زوج قصد دارد خود را معسر نشان دهد. با این کار دیگر لازم نیست زوج تمام مهریه را به صورت یکجا پرداخت نماید. زوجه نیز از دریافت مهریه محروم خواهد شد.
موضوعی زمان بدتر می شود که زوج اموال خود را به اطرافیانش منتقل می کند. اما این انتقال در قالب عقودی همچون هبه و صلح بلاعوض است. در صورت وقوع چنین امری، با داشتن یک وکیل متخصص و مجرب می توان به این نتیجه رسید که معاملات شوهر صوری و به قصد فرار از دین صورت گرفته و بنابراین باطل است. در این خصوص اختلاف نظری میان حقوقدانان وجود ندارد. اما اثبات این موضوع نیاز به یک وکیل خبره و متخصص دارد.
3- حالت سوم، زمانی است که زوج با قصد واقعی اموال خود را به دیگران منتقل می کند. اما انگیزه ی اصلی او از این کار فرار از دین است. فرض کنید الف واقعا خودروی خود را به قیمت روز به ب می فروشد. اما هدف و غرض اصلی او از این کار فرار از دین مهریه است.
تکلیف معاملات شوهر قبل از مطالبه مهریه توسط زوجه چیست؟
در این خصوص میان حقوقدانان اختلاف نظر وجود دارد.
1- بنا به نظر دکترین و اساتید حقوقی، در فرضی که معاملات شوهر واقعی باشد؛ اما با انگیزه فرار از پرداخت مهریه باشد، صحیح و نافذ است.
2- عده ای دیگر بر این نظر استوارند که معاملاتی که شوهر با انگیزه فرار از دین انجام می دهد صرفا بین زوج و شخص ثالث صحیح است. اما در قبال زوجه قابل استناد نیست. بنابراین، زوجه می تواند برای مطالبه مهریه آن مال را توقیف نماید.
3- عده ای دیگر از اساتید حقوقی معتقدند هر معامله ای که شوهر بر اساس فرار از دین انجام می دهد باطل و نامعتبر است. عمده استدلال این گروه نیز آن است پرداخت دین واجب بوده، پس هر عملی که مخالف با این خواسته و نیت شارع باشد، نامشروع خواهد بود.
بررسی رای وحدت رویه در خصوص معاملات صوری شوهر:
به موجب رای وحدت رویه شماره 774 مصوب 1398/01/20 معاملات را تنها زمانی می توان صوری و به قصد فرار از دین دانست که پس از صدور حکم قطعی محکومیت باشد. مثلا مریم مهریه خود را به اجرا می گذارد و در مسیر روند مراحل دادگستری قرار دارد. رضا شوهر مریم از موضوع آگاه شده و اموال خود را به دیگران منتقل می کند. به موجب این رای وحدت رویه اصداری چنین معامله ای صحیح است و نمی توان حکم به ابطال معاملات داد. اما فرض دیگری را در نظر بگیرید. مریم برای مطالبه مهریه خود اقدام می کند و رای به پرداخت مهریه از سوی شوهر صادر می شود. رای نیز قطعی می گردد. پس از صدور رای قطعی شوهر اقدام به انتقال اموال خود به دیگران می کند. در این صورت این معامله صوری و به قصد فرار از دین است. بنابراین، زوج می تواند برای ابطال آن اقدام کند.
از این رو، بر طبق این رای وحدت رویه، ملاک صوری بودن معاملات، این است که بدهکار قبل از صدور حکم قطعی اموال را منتقل کند یا بعد از صدور حکم قطعی. اگر بعد از صدور حکم قطعی اموال خود را به دیگران منتقل کند، معامله صوری و به قصد فرار از دین است. اما قبل از صدور حکم قطعی مشکلی ندارد.
نتیجه گیری مقاله
در عرف حاضر با توجه به بالا بودن قیمت سکه، زوج پس از اطلاع از این امر که زوجه به دنبال دریافت مهریه خود است، اموال خود را به دیگران منتقل می کند. در خصوص انتقال اموال زوج به دیگران و اینکه آیا معامله ای که زوج انجام می دهد صوری است یا واقعی، چندین حالت وجود دارد. اگر زوج واقعا اموال را به دیگری متتقل کند و ثمن معاملات را دریافت دارد، معامله صحیح است. اما گاهی صوری بودن معاملات زوج اظهر من الشمس است. آن هم در حالتی که زوج اموال خود را در قالب هبه، صلح و … به دیگران منتقل می کند. اما این امر نیاز به یک دفاعیه قوی دارد.
در فرضی که معامله زوج واقعی باشد؛ اما انگیزه او فرار از دین است، تکلیف چیست؟ در این صورت عده ای معتقدند به صرف وجود قصد معامله صحیح است. عده ای دیگر بر این باورند چنین معامله ای از اساس باطل است. و گروه دیگر بر این عقیده اند که معامله بین زوج و شخص ثالث صحیح اما در مقابل زوجه غیر قابل استناد است. در حال حاضر رویه قضایی چنین است که معاملاتی که شوهر تا قبل از صدور حکم قطعی مهریه انجام می دهد صحیح است. اما، اگر پس از صدور حکم قطعی مهریه، معامله ای صورت بگیرد، این معامله صوری و باطل است. در این خصوص رای وحدت رویه شماره 774 را حتما مطالعه کنید.
قبل از انجام هر عمل حقوقی حتما با وکیل متخصص در آن حوزه مشورت کنید. گروه وکلای موسسه ترنم عدالت با سالها سابقه در امور حقوقی، خانوادگی، ثبتی، ملکی، کیفری و … شما را در رسیدن به حقوقتان یاری و مساعدت می نمایند. با ما تماس بگیرید.
برای دریافت وقت مشاوره حضوری و یا تلفنی به صفحه درخواست مشاوره و تماس با ما مراجعه کنید.