مطالبه مهریه توسط دو همسر

با توجه به رواج چند همسری در قانون ایران (چهار همسر دائم و تعداد نامحدود همسر صیغه ای) تعدادی از مردان هستند که دارای دو همسر می باشند. حال اگر مرد فوت کند در این صورت کدام یک از زن ها نسبت به دریافت مهریه از ماترک متوفی اولویت و ارجحیت دارد؟ به عبارت بهتر، اگر مردی که دارای دو همسر است، کدام یک از زن های او ابتدا می توانند برای دریافت مهریه از ماترک به جای مانده از متوفی اقدام کنند؟ این سوال از اداره حقوقی قوه قضاییه پرسیده شد. اکنون ما در این مقاله به بررسی موضوع مطالبه مهریه توسط دو همسر می پردازیم.

مهریه 

یکی از مهمترین حقوق مالی زن تعلق مهریه به اوست. پرداخت مهریه پس از وقوع عقد نکاح بر ذمه زوج قرار دارد. هیچ اقدامی نمی تواند زوجه را از بهره مندی از مهریه ممنوع کند. مثلا برخی چنین می اندیشند که به زن خیانت کار مهریه تعلق نمی گیرد. اما چنین باوری به غلط میان مردم رواج دارد. در هر فرضی مهریه به زن تعلق می گیرد. تنها در صورتی که زوجین قبل از وقوع نزدیکی قصد طلاق نمایند، به زن نیمی از مهریه تعلق می گیرد نه تمام آن. اما اگر زوجین همچنان با یکدیگر زندگی کنند، اما نزدیکی میان زوجین اتفاق نیفتد، زن مالک تمام مهر است. پس تنها در فرض طلاق است که نصف مهریه به زن تعلق می گیرد. پس در فرضی که زوجی دو همسر داشته باشد و مطالبه مهریه توسط دو همسر صورت بگیرد مرد مکلف و موظف به پرداخت مهریه است. 

• بیشتر بخوانید: حقوق مالی زوجه

حق حبس در مهریه چیست؟

زن می تواند مادامی که مهریه به او تسلیم نشده است از ایفای وظایف زوجیت (تمکین خاص) در مقابل زوج خودداری نماید. حتی اگر مهریه به صورتی اقساطی از سوی زوج پرداخت شود، زوجه می تواند تا پرداخت آخرین قسط از ایفای وظایف زوجیت خودداری کند و در عین حال نیز ناشزه نباشد و نفقه به او تعلق بگیرد. اما حق حبس تا زمانی وجود دارد که زوجه تمکین نکند. به محض تمکین خاص زوجه و برقراری روابط زوجیت حق حبس زوجه از بین خواهد رفت. 

منظور از نزدیکی برای تعلق مهریه چه نوع نزدیکی است؟

گاهی ممکن اسست نزدیکی میان زوجین از راه قُبُل باشد و گاهی از راه دُبُر. به نظر نمی رسد در این میان تفاوتی میان نوع نزدیکی باشد. نزدیکی به هر طریق و روشی که رخ دهد مسقط حق حبس زن خواهد بود. اما برخی معتقدند نزدیکی باید حتما از راه قُبُل باشد نه دُبُر. به گونه ای که بکارت زوجه از بین برود. نظر شما در این مورد چیست؟ به نظر شما هر نوع نزدیکی مسقط حق حبس برای زن خواهد بود؟ 

حال که با مفهوم مهریه و حق حبس آشنا شدیم، در ادامه این نوستار به موضوع مطالبه مهریه توسط دو همسر می پردازیم. 

فرض سوال و پرونده: مطالبه مهریه توسط دو همسر

مردی دو همسر داشت و در اثر سانحه فوت کرد. بعد از فوت او هر دو همسرش برای مطالبه مهریه از طریق اداره اجرای ثبت اقدام کردند و تقاضای توقیف اموال متوفی را داشتند. اما در اینجا چند سوال مطرح می شود:

1- آیا میان زنان متوفی از حیث مطالبه مهریه توسط دو همسر متوفی تقدمی وجود دارد یا خیر؟

برای پاسخ به این سوال باید مواد 56 و 57 آیین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجرا را بررسی کنیم:

ماده 56 چنین مقرر می کند:

هرگاه چند بستانکار علیه یک نفر اجرائیه صادر کند آنکه به نفع او بازداشت در تاریخ مقدم صورت گرفته است نسبت به وصول طلب از مورد بازداشت حق تقدم دارد.
تبصره ـ اگر اجرائیه‌های متعدد علیه متعهد صادر شده‌باشد و بستانکاران در یک روز درخواست بازداشت اموال متعهد را بنمایند، پس از بازداشت مال‌مورد بازداشت بین بستانکاران به نسبت طلب آنان قسمت می‌شود.

این ماده عبارت بستانکار را به کار می برد. زنان از حیث مطالبه مهریه نیز در زمره طلبکاران هستند. بنابراین مطالبه مهریه توسط دو همسر زوج نیز مطالبه بدهی از سوی بستانکاران یا طلبکاران است. 

ماده 57 نیز به نوعی به موضوع مطالبه مهریه توسط دو همسر اشاره دارد و  بیان می کند:

قرارداد خصوصی برخلاف ترتیب مذکور در ماده 56 این آئین‌نامه و تبصره آن نسبت به ثالث اعتبار ندارد.

بنابراین، به موجب ماده 56 آیین نامه اجرایی اسناد رسمی لازم الاجرا طلبکاری اولویت و ارجحیت دارد که برای توقیف زودتر اقدام کرده باشد. فرض کنید الف در مورخه 1400/09/20 فوت کرده و ب و ج هر دو همسران او هستند. ب برای مطالبه مهریه و توقیف اموال به جا مانده از الف در مورخه 1400/11/15 به اداره اجرای ثبت مراجعه می کند. اما ج در تاریخ 1400/10/10 به اداره اجرای ثبت مراجعه کرده و اموال الف را توقیف نموده است. در این مثال، ج نسبت به ب از حق تقدم برخودار است و هر گونه توافق خلاف این امر دارای اثر نیست. مطالبه مهریه توسط دو همسر

2- اگر هر دو همسر متوفی در یک روز برای مطالبه مهریه به اجرای ثبت مراجعه کنند، کدام یک دارای حق تقدم هستند؟ (مطالبه مهریه توسط دو همسر متوفی در یک روز):

اداره حقوقی در این خصوص چنین پاسخ می دهد:

اگر مقصود این باشد که هر دو خانم در یک روز به اداره اجرای ثبت مراجعه کنند با توجه به تبصره ماده 56 آیین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجراء و طرز رسیدگی به شکایات و عملیات اجرایی مصوب 1387 و ماده 226 قانون امور حسبی ترکه به جا مانده از متوفی به نسبت طلب یعنی به نسبت مهریه بین خانم ها تقسیم می شود. اما اگر فرض بر این است که یکی از خانم ها زود تر از دیگری اموال متعلق به آقا را توقیف کرده است. در این حالت ابتدا مهریه این خانم باید پرداخت شود و اگر از اموال مرد چیزی با قی ماند به خانم دومی که مطالبه مهریه کرده است پرداخت می شود.

بنابراین در مطالبه مهریه توسط دو همسر:

دو فرض را می توان با یکدیگر تفکیک نمود:

1- یکی از زوجین زودتر از دیگری نسبت به توقیف مهریه اقدام کرده است. در این صورت ابتدا طلب این خانم به عنوان مهریه از ماترک به جا مانده از آقا پرداخت می شود.

2- هر دو خانم در یک روز به اداره اجرای ثبت برای توقیف مهریه اقدام می کنند. در این صورت ماترک آقا بین هر دو خانم به نسبت مهریه آن ها تقسیم می شود.

پس در مورد مطالبه مهریه توسط دو همسر می توان چنین نتیجه گرفت:

در مورد مطالبه مهریه توسط دو همسر فرقی میان همسر دائم و همسر صیغه ای نیست و تاریخ انعقاد عقد نکاح نیز تاثیری در ایجاد حق تقدم برای هر یک از خانم ها ندارد. 

قبل از انجام هر گونه اقدام حقوقی با وکیل یا کارشناس حقوقی مشورت کنید. گروه وکلای موسسه ترنم عدالت با سالها سابقه در امور خانوادگی، حقوقی، کیفری، ملکی، ثبتی و … شما را تا زمان رسیدن به حقوقتان یاری و مساعدت می نمایند. با ما تماس بگیرید. 

برای دریافت وقت مشاوره حضوری و یا تلفنی به صفحه تماس با ما و درخواست مشاوره مراجعه کنید.