قطعنامه آچسن چیست

می دانیم که سازمان ملل متحد دارای ارکانی است. از مهمترین ارکان آن، مجمع عمومی سازمان ملل متحد و شورای امنیت است. 5 عضو دائم شورای امنیت (آمریکا، روسیه، انگلیس، چین و فرانسه) هستند. این 5 عضو دارای حق وتو میباشند. حال ممکن است وتوهای مکرر اعضای دائم شورای امنیت باعث اختلال در تصمیم گیری شود. در این صورت، آیا اقدامی می توان انجام داد؟ قطعنامه آچسن یا قطعنامه اتحاد برای صلح  و یا همان قطعنامه 377 مجمع عمومی برای همین امر تصویب شده است. اما قطعنامه آچسن چیست؟ مفاد آن کدام است؟ در نوشتار زیر در مورد قطعنامه آچسن و موارد استفاده از آن بحث خواهیم نمود.

ارکان سازمان ملل کدام است؟ قطعنامه آچسن چیست

سازمان ملل متحد دارای ارکانی به شرح زیر است:

1- مجمع عمومی سازمان ملل متحد

2- شورای امنیت سازمان ملل متحد

3- شورای اقتصادی و اجتماعی

4- شورای قیمومت

5- دبیرخانه

و تنها رکن قضایی سازمان ملل متحد دیوان بین المللی دادگستری (International court of justice) یا ICJ است.

وظایف مجمع عمومی سازمان ملل متحد چیست؟

مجمع عمومی سازمان ملل متحد یکی از ارکان اصلی سازمان است. تمامی کشورها در مجمع عمومی دارای یک حق عضو و یک حق رای هستند. البته کشورها می توانند تا 5 نماینده در مجمع عمومی داشته باشند. وظایف مجمع عمومی را می توان به شرح زیر ذکر نمود:

1- توصیه در مورد موضوعات مندرج در منشور سازمان ملل متحد (بدون اینکه در مسائل مربوط به شورای امنیت – فصل هفتم منشور- مداخله نمایند). فصل هفتم منشور مربوط به تهدید علیه صلح، نقض صلح و اعمال تجاوز است.

2- رسیدگی به مسئله ای بین المللی که از سوی شورای امنیت به مجمع عمومی احاله داده می شود. قطعنامه آچسن چیست

3- تصویب بودجه سالیانه سازمان ملل و حق تعیین عضویت هر یک از اعضا.

4- انتخاب اعضای غیردائم شورای امنیت.

5- ایجاد کردن سازمان هایی به منظور نیل به اهداف خود.

6- انتخاب اعضا و مامورین بعضی از موسسات و سازمانهای وابسته به سازمان ملل.

نکته: تصمیمات مجمع عمومی بیشتر جنبه توصیه ای دارند. 

نکته: مجمع عمومی سازمان ملل دارای 6 کمیته به شرح زیر است: قطعنامه آچسن چیست

1- کمیته خلع سلاح و امنیت ملی.

2- کمیته اقتصادی و مالی.

3- کمیته انسانی، فرهنگی و اجتماعی.

4- کمیته ویژه سیاسی و استعمارزدایی.

5- کمیته امور اداری و بودجه.

6- کمیته حقوقی. قطعنامه آچسن چیست

قطعنامه آچسن چیست؟

همانطور که گفته شد، اعضای دائم شورای امنیت ممکن است برای تصمیم گیری در قضیه ای، دائما وتو نمایند، به گونه ای که امکان تصمیم گیری در آن موضوع از شورای امنیت سلب گردد. از طرف دیگر ممکن است، صلح و امنیت بین المللی اقتضاء کند که هر چه سریع تر به مسئله رسیدگی شود. در اینجا، مجمع عمومی می تواند به درخواست اکثریت اعضای مجمع یا به درخواست شورای امنیت (با رای موافق 9 عضو بدون حق وتو) موضوع را برای رسیدگی به مجمع عمومی واگذار کند.

این موضوع به موجب قطعنامه 377 مجمع عمومی سازمان ملل متحد که به فطعنامه اتحاد برای صلح معروف است انجام میشود. از آنجایی که این قطعنامه به پیشنهاد وزیر وقت امور خارجه آمریکا (دین آچسن – Dean Gooderham Acheson) تصویب گردید به قطعنامه آچسن نیز معروف است. قطعنامه آچسن چیست

بررسی انتقادات وارده به حق وتو:

حق وتو از جمله مسائلی است که مورد انتقادات بسیاری قرار گرفته است. چرا که ممکن است اعضای دائم شورای امنیت با استفاده از این حق خود، مانع تصمیم گیری در موضوعات مهم در حقوق بین الملل شوند. اما، در مقابل اعضای دائم شورای امنیت چنین پاسخ می دهند که آنها از مسئولیت برقراری صلح و امنیت بین المللی برخوردار هستند. بنابراین، اگر این امتیاز (حق وتو) از آنها سلب شود، ممکن است تصمیماتی اتخاذ گردد که به ضرر منافع ابر قدرتها باشد. در نهایت نیز، اعضای دائم شورای امنیت اعلام کردند که آنها مسبب اصلی شکل گیری سازمان ملل متحد بودند. چه بسا که اگر آنها نمی خواستند سازمان ملل متحد به شکل امروز وجود نداشت. از این رو، داشتن حق وتو را حق خود می دانند.

هر چند این موضوع با شکل گیری قطعنامه آچسن یا قطعنامه اتحاد برای صلح (قطعنامه 377 مجمع عمومی سازمان ملل) تعدیل شده است. از این رو، کشورهای ابرقدرت نیز نمی توانند با استفاده از حق وتو از امتیاز خود سوء استفاده نمایند. قطعنامه آچسن چیست

(برگرفته از کتاب حقوق بین الملل محمدرضا ضیایی بیگدلی- چاپ سی و چهارم)

این نوشته توسط شقایق گلزار کارشناس ارشد حقوق یبین الملل دانشگاه تهران نگاشته شده است.

برای تهیه و تدوین مقاله حقوقی اینجا را کلیک کنید.