عقد عینی یعنی چه

عقود در قانون مدنی به دسته بندی های مختلفی تقسیم می گردند. یکی از انواع عقود در قانون مدنی تقسیم عقد به عقد عینی و غیر عینی است. اما عقد عینی یعنی چه؟ شرایط و ویژگی های آن چیست؟ کدام یک از عقد مذکور در قانون مدنی جزء عقود عینی هستند؟ در مقاله زیر به مفهوم عقود عینی و ویژگیهای آن می پردازیم.

عقد عینی یعنی چه؟

عقود معمولا با ایجاب (پیشنهاد) و قبول محقق می شوند و شرط دیگری برای انعقاد عقد احتیاج نیست. اما این موضوع در مورد عقود عینی صدق نمی کند. عقد عینی به عقدی گفته می شود که علاوه بر ایجاب و قبول به قبض نیز احتیاج دارد. به عبارت بهتر، در عقود عینی، فرد باید مال را قبض یا تسلم کند. در غیر این صورت عقد محقق نمی شود. پس در عقود عینی قبض شرط صحت عقد است. بنابراین، اگر عمل قبض از سوی طرف مقابل انجام نشود، عقد به طور صحیح واقع نمی شود.

کدام یک از عقود در قانون مدنی جزء عقود عینی هستند؟

عقود عینی شامل پنج عقد: هبه، رهن، عقد انتفاع و وقف و بیع صرف است. ذیلا به بررسی تفصیلی این عقود می پردازیم:

1- هبه:

عقد هبه از عقود معین در قانون مدنی است. یک طرف عقد هبه واخب و طرف دیگر آن متهب و مالی که مورد هبه واقع می شود عین موهوبه نام دارد. هبه با ایجاب واهب و قبول متهب واقع نمی شود. بلکه به قبض متهب نیز احتیاج دارد. عقد عینی یعنی چه

ماده 789 قانون مدنی مقرر می کند:

هبه واقع نمیشود مگر با قبول و قبض متهب اعم از اینکه مباشر قبض خود متهب باشد یا وکیل او و قبض بدون اذن واهب اثری ‌ندارد.

• مطالب مرتبط: هبه یعنی چه

2- رهن:

عقد رهن از عقود معین و مندرج در قانون مدنی است.طرفی که مالی را رهن می گذارد راهن و طرف مقابل که مال را به رهن می گیرد مرتهن و مورد رهن عین مرهونه نام دارد.

ماده 772 قانون مدنی بیان می کند:

مال مرهون باید به قبض مرتهن یا به تصرف کسی که بین طرفین معین میگردد داده شود ولی استمرار قبض شرط صحت معامله نیست.

• مطالب مرتبط: مقاله رهن چه عقدی است

3- انتفاع: عقد عینی یعنی چه

عقد انتفاع عقدی است که فردی از منافع مال دیگری یا مالی که مال خاصی ندارد، استفاده می کند. عقد انتفاع به سه دسته عمری (برای مدت عمر مالک یا منتفع یا ثالث) رقبی (برای مدت معین) و سکنی (برای سکونت) تقسیم میگردد.

ماده 47 قانون مدنی در مورد عینی بودن این عقد چنین می گوید:

در حبس اعم از عمری و غیره قبض شرط صحت است.

• مطالب مرتبط:مقاله عقد انتفاع چیست

4- وقف:

عقد وقف یک عقد عینی است. به این معنا که ایجاب از طرف واقف و قبول از سوی طرف مقابل صورت می گیرد. اما باید نسبت به وقف خاص و عام تفکیک قائل شد. در وقف خاص قبول (مثلا وقف بر فرزندان) با قبول وقف از سوی طبقه اول موقوف علیهم و قبض از طرف آنها محقق می گردد. اما اگر وقف عام باشد (مثلا وقف بر فقراء باشد) با قبول و قبض متولی و یا حاکم (در فرضی که متولی نباشد قبول و قبض با حاکم است) محقق می گردد. عقد عینی یعنی چه

5- بیع صرف

مراد از بیع صرف بیعی است که در آن طلا و نقره خرید و فروش می شود. حال ممکن است در این خرید و فروش طلا در مقابل طلا و یا نقره در برابر نقره و یا طلا در برابر نقره باشد. در بیع صرف قبض شرط صحت عقد است. بنابراین اگر قبض صورت نگیرد عقد واقع نمیشود. همچنین، اگر تنها بخشی از طلا یا نقره قبض شود، عقد بیع تنها نسبت به قسمتی که قبض شده صحیح است.

نتیجه گیری مقاله

عقد عینی به عقدی گفته می شود که علاوه بر ایجاب و قبول احتیاج به قبض نیز دارد. اکثر عقود در قانون مدنی صرفا با ایجاب و قبول محقق می شوند. اما پنج دسته از عقود هستند که علاوه بر ایجاب و قبول به قبض نیز نیاز دارند. این عقود عبارتند از: هبه، رهن، عقد انتفاع و وقف و بیع صرف در عقود عینی قبض شرط صحت عقد است. بنابراین اگر قبض صورت نگیرد عقدی نیز منعقد نشده است. عقد عینی یعنی چه

برای دریافت وقت مشاوره حضوری و تلفنی به صفحه درخواست مشاوره مراجعه کنید.