امروزه بسیاری از زوجین که توانایی باروری و فرزند دار شدن را ندارند، می توانند با دارا بودن شرایط، فرزندی را به سرپرستی بگیرند. البته قبل از سال 1392، این امکان تنها برای زوجین وجود داشت. اما از سال 1392 با تصویب قانون حمایت از کودکان بی سرپرست و بدسرپرست برای زنان و دختران بالای 30 سال نیز این امکان فراهم شده است که دختران را به سرپرستی قبول کنند. در مقاله زیر در مورد شرایط فرزندخواندگی و مراحل آن حواهیم پرداخت.
حقوق فرزندخوانده چیست؟
حقوق فرزند خوانده تقریباً مشابه حقوق اولاد است. با این تفاوت که در مورد شرایط فرزندخواندگی اندگی تفاوت وجود دارد. تکلیف به پرداخت نفقه، تربیت فرزند تحت سرپرست، از مهمترین حقوق فرزندخوانده است. فرزندخوانده نیز مانند اولاد واقعی فرد، باید احترام والدین و شأن آنها را حفظ کند.
یکی از تفاوت های میان فرزند خوانده و اولاد واقعی این است که فرزند خوانده به رغم اینکه نامش در سجل زوج و زوجه در می گردد. اما متأسفانه از میراث آنها چیزی به او تعلق نمی گیرد. تنها اولاد واقعی هستند که از پدر و مادر خود ارث می برند.
چه کسانی می توانند تقاضای برعهده گرفتن سرپرستی اطفال را بنمایند؟
به موجب ماده 5 قانون حمایت از کودکان بی سرپرست و بدسرپرست 3 دسته از افراد می تواند تقاضای سرپرستی کودکان را نمایند:
1- زن و شوهری که فاقد فرزند فرزند هستند و 5 سال از زندگی مشترک آنها گذشته باشد. مشروط بر اینکه یکی از آنها بیشتر از 30 سال سن داشته باشد.
2- زن و شوهری که دارای فرزند هستند. مشروط بر اینکه یکی از آنها بیشتر از 30 سال سن داشته باشد.
3- زنان و دختران بالای 30 سال با در نظر گرفتن این امر که تنها حق سرپرستی کودکان دختر را دارند.
ماده 5 قانون مذکور چنین مقرر کرده است:
«افراد زیر میتوانند سرپرستی کودکان و نوجوانان مشمول این قانون را از سازمان درخواست نمایند. الف ـ زن و شوهری که پنج سال از تاریخ ازدواج آنان گذشته باشد و از این ازدواج صاحب فرزند نشده باشند، مشروط به این که حداقل یکی از آنان بیش از سی سال سن داشته باشد. ب ـ زن و شوهر دارای فرزند مشروط بر این که حداقل یکی از آنان بیش از سی سال سن داشته باشد. ج ـ دختران و زنان بدون شوهر، درصورتی که حداقل سی سال سن داشته باشند، منحصراً حق سرپرستی اناث را خواهند داشت. تبصره۱ـ چنانچه به تشخیص سازمان پزشکی قانونی امکان بچه دار شدن زوجین وجود نداشته باشد، درخواست کنندگان از شرط مدت پنج سال مقرر در بند (الف) این ماده مستثنی می باشند…».
شرایط فرزندخواندگی به موجب قانون سال 92 چیست؟
در قانون حمایت از کودکان بی سرپرست و بدسرپرست 9 شرط را به عنوان شرایط فرزندخواندگی برای متقاضیان در نظر گرفته است.
شرایط فرزندخواندگی به موجب قانون عبارتند از:
1- انجام واجبات و ترک محرمات
2- عدم سوء پیشینه کیفری
3- داشتن تمکن مالی
4- عدم حجر
5- عدم ابتلا به بیماری های واگیردار
6- داشتن سلامت جسمی و روحی
7- صلاحیت اخلاقی
8- نداشتن اعتیاد به مواد مخدر و داروهای روان گردان
9- اعتقاد به یکی از ادیان مصرح در قانون اساسی.
ماده 6 قانون سال 1392 چنین بیان نموده است: شرایط فرزندخواندگی
«درخواست کنندگان سرپرستی باید دارای شرایط زیر باشند: الف ـ تقیّد به انجام واجبات و ترک محرمات ب ـ عدم محکومیت جزایی مؤثر با رعایت موارد مقرر در قانون مجازات اسلامی ج ـ تمکن مالی دـ عدم حجر هـ ـ سلامت جسمی و روانی لازم و توانایی عملی برای نگهداری و تربیت کودکان و نوجوانان تحت سرپرستی وـ نداشتن اعتیاد به مواد مخدر، مواد روانگردان و الکل زـ صلاحیت اخلاقی ح ـ عدم ابتلاء به بیماری های واگیر و یا صعب العلاج ط ـ اعتقاد به یکی از ادیان مصرح در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران».
چه مراحلی برای پذیرش سرپرستی کودکان ب سرپرست و بدسرپرست وجود دارد؟
به موجب قانون فرد متقاضی باید درخواست خود را به طور کتبی به سازمان بهزیستی ارائه دهد. سازمان پس از بررسی آن را تقدیم دادگاه می کند. دادگاه در صورت توافق مهلت 6 ماهه ای برای نگهداری طفل به صورت آزمایشی در نظر می یگرد. در حالتی که دادگاه در دوره آزمایشی نگهداری طفل توسط فرد متقاضی را به صلاح طفل نداند، قرار نگهداری طفل به صورت آزمایشی را فسخ می کند. چنانچه دادگاه پس از دوره 6 ماهه آزمایشی با نگهداری طفل موافقت نماید و حکم سرپرستی را صادر کند، متقاضی باید بخشی از اموال خود را به کودک تملیک کند. تعیین میزان اموال با دادگاه است. همچنین فرد متقاضی باید در نزد یکی از سازمان های بیمه، کودک تحت سرپرست را بیمه عمر نماید. شرایط فرزندخواندگی
ماده 11 مقرر کرده است:
«تقاضانامه درخواست کنندگان سرپرستی باید به سازمان ارائه گردد و سازمان مکلف است حداکثر پس از دو ماه نسبت به اعلام نظر کارشناسی آن را به دادگاه صالح تقدیم دارد. دادگاه با احراز شرایط مقرر در این قانون و با لحاظ نظریه سازمان، نسبت به صدور قرار سرپرستی آزمایشی شش ماهه اقدام می نماید. قرار صادره به دادستان، متقاضی و سازمان ابلاغ می گردد».
اگر خانمی بالای 30 سال سرپرستی فرزند دختری را بر عهده بگیرد. اما سپس بخواهد ازدواج کند، باید شرایط مرد مورد نظر خود را کاملاً به دادگاه اعلام دارد. در این صورت سازمان بهزیستی گزارش ازدواج را به دادگاه اعلام می کند. در صورتی که ادامه سرپرستی به صلاح نباشد، دادگاه سرپرستی را فسخ خواهد کرد.
ماده 26 قانون در این مورد بیان کرده است: شرایط فرزندخواندگی
«هرگاه سرپرست درصدد ازدواج برآید، باید مشخصات فرد مورد نظر را به دادگاه صالح اعلام نماید. درصورت وقوع ازدواج، سازمان مکلف است گزارش ازدواج را به دادگاه اعلام تا با حصول شرایط این قانون، نسبت به ادامه سرپرستی به صورت مشترک و یا فسخ آن اتخاذ تصمیم نماید».
در چه مواردی حکم سرپرستی کودک فسخ خواهد شد؟
1- در صورتی که فرد شرایط مورد نظر برای سرپرستی طفل را از دست بدهد (مانند گرایش به اعتیاد به مواد مخدر و داروهای روان گردان، پیدا کردن سوء پیشینه کیفری، محجور شدن فرد و…).
2- در صورتی که سوء رفتار طفل برای سرپرست یا سرپرستان قابل تحمل نباشد.
3- در صورتی که طفل پس از رسیدن به سن رشد با والدین توافق کند.
4- در صورت پیدا شدن پدر یا جدپدری کودک یا نوجوان یا وصی منصوب از طرف ولی قهری. شرایط فرزندخواندگی
ماده 25 قانون مقرر کرده است:
«حکم سرپرستی، پس از اخذ نظر کارشناسی سازمان، در موارد زیر فسخ می شود: الف ـ هر یک از شرایط مقرر در ماده (۶) این قانون منتفی گردد. ب ـ تقاضای سرپرست منحصر یا سرپرستان در صورتی که سوء رفتار کودک یا نوجوان برای هر یک از آنان غیر قابل تحمل باشد. ج ـ طفل پس از رشد با سرپرست منحصر یا سرپرستان توافق کند. دـ مشخص شدن پدر یا مادر یا جد پدری کودک یا نوجوان و یا وصی منصوب از سوی ولی قهری در صورتی که صلاحیت لازم برای سرپرستی را ولو با ضم امین یا ناظر از سوی دادگاه، دارا باشند».
برای وقت مشاوره حضوری و تلفنی با ما تماس بگیرید.
