نصب قیم برای اشخاص محجور از اهمیت زیادی برخودار است. چرا که اشخاصی که محجور هستند نمی توانند شخصا در امور خود مداخله کنند. از این رو، ناگزیر هستند که قیم آنها امور مربوطه را اداره نماید. اما برای همه اشخاص قیم تعیین نمی شود. بلکه ولی قهری اداره امور آنها را بر عهده می گیرد. پس، باید توجه نمود که عنوان قیم با ولی قهری متفاوت است. ولی قهری به پدر یا جد پدری صغیر اطلاق می شود که امور مالی صغیر یا شخص کبیری که جنون و حجر او متصل به زمان صغر است، را رتق و فتق می نمایند. اما قیم یک نماینده قضایی است که توسط دادسرای اداره امور محجورین برای شخص محجور تعیین می گردد. در ادامه مقاله دو نمونه دادخواست نصب قیم توسط وکلا و کارشنایان موسسه ترنم عدالت تنظیم شده است.
محجورین چه اشخاصی هستند؟
به موجب مقررات قانونی محجورین را می توان به سه دسته تقسیم کرد:
1- صغار:
منظور طفلی است که به سن بلوغ نرسیده باشد. سن بلوغ برای پسر پانزده سال تمام قمری و برای دختر نه سال تمام قمری است. به موجب تقسیم بندی قانون گذار، صغیر دو نوع است: صغیر غیر ممیز و صغیر ممیز. معمولا طفل زیر هفت سال صغیر غیر ممیز است و توانایی تشخیص حسن و قبح را به هیچ وجه ندارد. بنابراین هر گونه عملی که توسط صغیر غیر ممیز انجام گیرد باطل و بلااثر است (چه تملیک باشد و چه تملک).
اما صغیر ممیز به طفل بالای هفت سال اطلاق می گردد که تا حدی توانایی تشخیص خوب و بد و حسن و قبح را دارد. تملکات بلاعوض صغیر ممیز صحیح است. یعنی می تواند از دیگران هدیه قبول کند. اما تملیکات او باطل است.
2- مجانین:
دیوانگان یا مجانین به دو دسته ادواری و دائمی تقسیم می شوند. مجنون ادواری مجنونی است که هرزگاهی دچار حالت جنون می شود. تمامی اعمال مجنون ادواری باطل است. مگر اینکه مسلم شود در حالت افاقه (غیر جنون) آن عمل را انجام داده است. همه اعمال مجنون دائمی اعم از تملیکات و تملکات باطل هستند. چون او همیشه در حالت جنون است و توانایی تشخیص حسن و قبح را ندارد.
3- سفها:
منظور از شخص سفیه، شخصی است که عقلِ معاش ندارد. یعنی در امور مالی نمی تواند صواب و ناصواب را از هم تشخیص دهد. اما در انجام امور غیر مالی کاملا مستقل و مخیر است. مثلا شخص سفیه می تواند ازدواج کند اما نمی تواند در مورد مهریه تصمیم گیری نماید. تملکات بلاعوض شخص سفیه صحیح است (مثل صغیر ممیز). اما تملیکات شخص سفیه غیر نافذ است و باید ولی یا قیم اقدامات او را تنفیذ کند.
برای چه اشخاصی قیم تعیین می شود؟
به موجب ماده 1218 قانون مدنی برای اشخاص زیر قیم تعیین می گردد:
1- برای صغاری که ولی خاص ندارند. پس اگر صغیر ولی خاص (ولی قهری) داشته باشد دیگر برای او قیم تعیین نمی شود.
2- برای مجانین و اشخاص غیر رشید که جنون یا عدم رشد آنها متصل به زمان صغر آن ها بوده و ولی خاص نداشته باشند.
3- برای مجانین و اشخاص غیر رشید که جنون یا عدم رشد آنها متصل به زمان صغر آن ها نباشد.
در این سه مورد به جای ولی قهری، قیم عهده دار اداره امور شخص محجور می گردد.
برای دادخواست نصب قیم باید به کجا مراجعه کرد؟
برای طرح دادخواست نصب قیم باید به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید و دادخواست نصب قیم را تنظیم نمایید. پس از ثبت دادخواست، پرونده – چنانچه در تهران باشد- به دادسرای ناحیه 25 ارجاع می گردد. در صورتی که پرونده در شهرستان باشد، دادگاه به موضوع رسیدگی می کند.
ادله لازم برای دادخواست نصب قیم:
چنانچه شخص تحت قیمومت صغیر باشد، نیازی به ارائه ادله ای نیست. سن صغیر گویای همه چیز هست. اما اگر شخص تحت قیمومت سفیه یا مجنون باشد مدارک پزشکی او لازم است. البته دادسرا شخص تحت قیمومت را به پزشکی قانونی نیز می فرستد.
مسئولیت قیم در اداره امور مولی علیه چگونه است؟
در فرضی که قیم عهده دار امور مولی علیه است همچون امین می باشد. بنابراین، در صورت تعدی و تفریط ضامن نقصان یا تلف مال محجور است. به موجب مقررات قانون مدنی قیم نمی تواند اموال مولی علیه را بفروشد یا رهن گذارد یا معامله ای انجام دهد که خودش مدیون مولی علیه گردد. همچنین، قیم حق ندارد دعاوی مربوط به مولی علیه را به صلح خاتمه دهد. مگر اینکه دادستان تصویب کند. قیم موظف است که حساب دوران تصدی خود را به صورت سالیانه به دادستان یا نماینده او بدهد.
آیا قیم می تواند برای اداره امور مولی علیه تقاضای اجرت کند؟
بله. قیم می تواند برای انجام امر قیمومت مطالبه اجرت نماید. میزان اجرت با توجه به کار قیم و مدت زمان اشتغال او به امر قیمومت و محلی که قیم در آنجا اقامت دارد، تعیین می گردد.
نمونه دادخواست نصب قیم(1):
ریاست محترم دادسرای ویژه امور محجورین (ناحیه 25):
با سلام؛
احتراما مراتب زیر را خدمت محضر حضرتعالی معروض می دارم:
هم شیره بنده مدت ها است که به بیماری جنون مبتلاست. در زمانی که پدرم در قید حیات بود، امور مربوط به خواهرم را رتق و فتق می نمود. متاسفانه پدر بنده در مورخه ……………….. فوت نمودند (گواهی فوت به پیوست می باشد). حالیه با عنایت بر این امر که هم شیره بنده ناتوان از اداره امور خود است از شما تقاضا دارم وفق مقررات قانون مدنی نسبت به نصب قیم برای اداره امور ایشان اقدامات لازم را مبذول نماید.
با تقدیم احترامات فراوان
نمونه دادخواست نصب قیم (2):
ریاست محترم دادسرای ویژه امور محجورین (ناحیه 25):
با سلام؛
احتراما مراتب زیر را جهت تشحیذ ذهن حضرتعالی معروض می نمایم:
اینجانب در مورخه ………………… با شخصی به نام ……………………….. قرارداد اجاره منعقد نمودم. پس از مضی مدت، با توجه به گزارش های ارسالی از سوی همسایگان متوجه شدم که ایشان محجور هستند و هرزگاهی دچار حالت جنون می شوند. متاسفانه پس از بررسی دریافتیم که ایشان هیچ قیمی ندارند که امور او را اداره کنند. همچنین، ولی قهری ایشان مدت ها است که فوت نمودند. لذا، با توجه به مطالب مذکور در فوق و با توجه به رای وحدت رویه شماره 72 مورخ 1353/09/04 تقاضای رسیدگی و صدور حکم حجر پس از بررسی های لازم از مضر شما مورد استدعاست.
با تقدیم شایسته ترین احترامات
رای وحدت رویه شماره 72 مورخ 1353/09/04
به موجب این رای هر ذینفعی می تواند برای صدور حکم حجر به دادگاه مراجعه نماید. از این رو، اگر شخصی که با محجور معامله ای کرده و نفعی در اثبات موضوع حجر دارد می تواند از دادستان بخواهد تا مراتب را بررسی نماید.
برای گرفتن وقت مشاوره حضوری و یا تلفنی به صفحه درخواست مشاوره و تماس با ما مراجعه کنید.