مهریه از جمله حقوق مالی زن است که اصولا خانواده ها قبل از وقوع ازدواج، در مورد آن توافق می نمایند. اصولا در جامعه امروزی رایج است که مهریه، سکه تعیین می شود. اما برخی تمایل دارند تا وجه نقد، ملک و … را به عنوان مهریه تعیین کنند. در واقع، می توان گفت مهریه هر مالی می تواند باشد که مالیت داشته و قابلیت تملک را نیز داشته باشد. بنابراین، قرار دادن دست و پا و قلب زوج به عنوان مهریه از منظر قانونی اعتباری ندارد. در قانون، مهریه انواعی دارد. به موجب یک تقسیم بندی می توان مهریه را به مهر المسمی، مهرالمثل و مهرالمتعه تقسیم بندی نمود. در این نوشتار پس از توضیح مختصر در مورد انواع مهریه به این موضوع می پردازیم که مهرالمتعه چیست و دادخواست مطالبه مهرالمتعه چه زمانی مطرح می شود.
مهریه در قانون:
حقوق مالی زنان از منظر قانون ایران به مهریه، نفقه و اجرت المثل ایام زوجیت قابل دسته بندی است. مهریه را می توان در دسته مهمترین حقوق مالی زن گنجاند که به موجب قانون حتما باید مالیت داشته باشد. بعضا شاهد مهریه هایی هستیم که هیچ گونه مالیتی چه از منظر قانونی و چه از منظر عرفی ندارند. مثلا مهریه عروس بال پروانه است. چنین مهریه ای اصلا اعتباری از نظر قانونی ندارد. بنابراین، زمانی که زوجه بخواهد مهریه خود را مطالبه کند، دچار مشکل خواهد شد. اما در ادامه این نوشتار به نمونه دادخواست مطالبه مهرالمتعه اشاره می کنیم:
انواع مهریه در قانون ایران:
به موجب قوانین حاکم بر کشور مهریه به سه نوع مهر المسمی، مهرالمثل و مهرالمتعه قابل تقسیم است. در ادامه این نوشتار در مورد انواع مهریه ها توضیح خواهیم داد:
1- مهرالمسمی چیست؟
همان مهریه ای که در سند نکاح ذکر می شود. مثلا مریم و رضا توافق می کنند که مهریه مریم صد سکه تمام بهار آزادی باشد. صد سکه مهرالمسمی است. زمانی که زوجه بخواهد مهریه خود را مطالبه کند، زوج باید صد سکه را به قیمت روز به او پرداخت کند که اصولا به دلیل عدم توانایی به صورت تقسیط پرداخت می شود.
2- مهرالمثل چیست؟
زمانی که در سند ازدواج مهریه تعیین نشود و نزدیکی نیز بین زوجین اتفاق بیفتد، زوجه باید دادخواست مطالبه مهرالمثل تقدیم دادگاه نماید. فرض کنید مریم و رضا با یکدیگر ازدواج می کنند اما در سند ازدواجشان چیزی به عنوان مهریه تعیین نمی شود. چون هنوز در این مورد با یکدیگر توافق نکرده اند. نزدیکی نیز میان مریم و رضا واقع می شود. مریم به دلیل اختلافات و مشاجرات خانوادگی می خواهد مهریه خود را مطالبه کند. در این صورت باید دادخواست مطالبه مهرالمثل تقدیم دادگاه کند.
گاه نیز ممکن است مهر در سند نکاح ذکر شود، اما مالیت نداشته باشد. در این صورت اگر نزدیکی میان زوجین واقع شود، زوجه باید دادخواست مطالبه مهرالمثل دهد.
مهرالمتعه چیست؟
نوع سوم مهریه، مهرالمتعه است. مهرالمتعه برای زمانی است که چیزی به عنوان مهریه در سند نکاح ذکر نمی شود و از سوی دیگر نیز نزدیکی میان زوجین واقع نشده است. در این صورت، زوجه باید دادخواست مطالبه مهرالمتعه دهد. مثلا مریم و رضا با یکدیگر ازدواج می کنند. اما مهریه را تعیین نمی کنند. زیرا قرار است بعدا در خصوص مهریه با یکدیگر توافق کنند. قبل از شروع زندگی مشترک و نزدیکی میان زوجین، زوج و زوجه دچار اختلاف می شوند و زوجه دادخواست مطالبه مهریه می دهد. در چنین مثالی با توجه به اینکه مهریه بین زوجین نامعلوم است و نزدیکی نیز میان زوجین واقع نشده است، دادخواست مطالبه مهرالمتعه تقدیم دادگاه خواهد شد.
چند نکته مهم:
1- در مثال های فوق در مورد مهرالمثل و مهرالمتعه بیان کردیم که مهریه فی ما بین زوجین تعیین نمی گردد. توجه کنید این امر مختص به نکاح دائم است. چرا که در نکاح موقت عدم ذکر مهریه در سند نکاح باعث بطلان نکاح خواهد شد. پس در تمامی مثال های فوق منظور از نکاح، ازدواج دائم است نه موقت.
2- چنانچه به واسطه فوت، جدایی میان زوجین حاصل گردد، باید میان فرضی که نزدیکی واقع شده و فرضی که نزدیکی واقع نشده، تفکیک قائل شد. اگر قبل از تعیین مهر و قبل از نزدیکی زوج بمیرد زن مستحق هیچ مهری نیست. اما اگر قبل از تعیین مهر و پس از نزدیکی زوج بمیرد، زن مستحق مهرالمثل است.
3- برای تعیین مهرالمتعه باید به وضعیت مرد از حیث غنا و فقر توجه نمود. اما برای تعیین مهرالمثل باید به وضعیت زن از حیث شغل، پایگاه اجتماعی و … توجه نمود.
4- برای دادخواست مطالبه مهرالمتعه حتما زن باید باکره باشد. از این رو، مراجعه به پزشکی قانونی جهت اعلان بکارت زن ضرورت دارد.
آیا با نزدیکی از راه دبر به زن مهرالمثل تعلق می گیرد یا مهرالمتعه؟
در مفاد قانونی قانون گذار صرفا لفظ نزدیکی را به کار می برد. از این رو، تفکیکی میان نزدیکی از راه قُبل و دبر صورت نمی گیرد. به نظر می رسد هر نوع نزدیکی می تواند به جای مهرالمتعه، مهرالمثل را برای زن به همراه داشته باشد. اما در این خصوص نظر واحدی وجود ندارد. نظر شما در این خصوص چیست؟ آیا صرف وقوع نزدیکی باعث مطالبه مهرالمثل به جای مهرالمتعه می شود یا صرفا نزدیکی از راه متعارف و معقول مد نظر قانون گذار می باشد؟
در ادامه این نوشتار به نمونه دادخواست مطالبه مهرالمتعه اشاره می کنیم:
نمونه دادخواست مطالبه مهرالمتعه:
ریاست محترم شعبه ……………… مجمتع قضایی ……………… شهرستان ………………..
با سلام و آرزوی سلامتی؛
احتراما موارد زیر را خدمت محضر حضرتعالی عرض می نمایم:
اینجانب در مورخه 1398/02/02 با آقای …………….. عقد نکاح دائم در دفترخانه شماره 123 شهرستان تهران منعقد نمودیم. به دلیل عدم حصول توافقات خانوادگی در جلسات خواستگاری و سایر جلسات متاسفانه موفق به تعیین مهریه نشدیم. مبنا بر این امر قرار گرفت که پس از مدتی بنده و ایشان نسبت به تعیین مهریه بنده توافق نماییم و این موضوع را به صورت مکتوب اعلام داریم. اما متاسفانه به دلیل حدوث اختلافات شدید خانوادگی و مشاجرات پی در پی موفق به تعیین مهریه نشدیم. از سوی دیگر نزدیکی نیز میان بنده و ایشان هنوز واقع نشده است. نامه پزشکی قانونی مبنی بر عدم وقوع نزدیکی و بکارت بنده نیز به پیوست دادخواست می باشد.
از آنجایی که بنده به دلیل مشاجرات خانوادگی تصمیم به طلاق و جدایی نمودم، از محضر شما عالیجناب تقاضای رسیدگی و صدور حکم مقتضی برای مطالبه مهرالمتعه را خواستارم. لطفا در این خصوص دستور مقتضی صادر نمایید.
با تقدیم احترامات فراوان
نظر شما در خصوص این نوشتار چیست؟ در قسمت دیدگاه ها نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.
مفید و جالب بود. فرق مهرالمتعه با مهرالمثل رو الان فهمیدم
مرسی، از نگاهتون