خیانت در امانت از جرایمی است که در قانون مجازات اسلامی در مواد 673 و 674 برای آن مجازات تعیین شده است. این جرم به وفور در مورد اسنادی همچون چک، سفته یا حتی اسناد مالکیت نیز متصور است. اما جرم خیانت در امانت دقیقا چیست؟ ارکان وقوع جرم کدام است؟ در مقاله زیر با جرم خیانت در امانت و ارکان آن آشنا خواهیم شد.
جرم خیانت در امانت چیست؟
به موجب قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، خیانت در امانت چنین تعریف شده است:
«هر کس از سفید مهر یا سفید امضایی که به او سپرده شده است یا به هر طریق به دست‌آورده سوء‌استفاده نماید به یک تا سه سال حبس محکوم خواهد شد».
و ماده 674:
«هر گاه اموال منقول یا غیر منقول یا نوشته‌هایی از قبیل سفته و چک و قبض و نظایر آن به عنوان اجاره یا امانت یا رهن یا برای وکالت یا هر کار با اجرت یا بی‌اجرت، به کسی داده شده و بنا بر این بوده است که اشیاء مذکور، مسترد شود یا به مصرف معینی برسد و شخصی که آن اشیاء نزد او بوده آنها را به ضرر مالکین یا متصرفین آنها استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود نماید به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد».
ارکان جرم خیارنت در امانت
1- رکن قانونی جرم خیانت در امانت
رکن قانونی در مواد 673 و 674 قانون مجازات اسلامی آورده شده است.
2- رکن مادی جرم خیانت در امانت
رکن مادی جرم خیانت در امانت عبارت است از:
- استعمال کردن (استفاده کردن از مال امانی)؛
- تصاحب کردن (تظاهر به مالکیت نسبت به مال امانی کردن)؛
- تلف کردن (از بین بردن مال مورد امانت)؛
- مفقود کردن (گم کردن مال مورد امانت).
3-رکن معنوی جرم حیانت در امانت
رکن معنوی یا روانی جرم خیانت در امانت عبارت است از سوء نیت عام و سوء نیت خاص. منظور از سوء نیت عام علم و عمد مرتکب نسبت به وقوع جرم خیانت در امانت. در مقابل منظور از سوء نیت خاص، استفاده از مال امانی به ضرر مالکین یا متصرفین است. برای تحقق جرم خیانت در امانت باید این دو سوء نیت عام و خاص حتماً جمع باشند. در غیر این صورت جرم خیانت در امانت محقق نمی شود.
برای تحقق جرم خیانت در امانت چه شرایطی لازم است؟
به منظور تحقق جرم خیانت در امانت وقوع 4 شرط زیر ضروری و لازم است، این شروط عبارتند از:
- مال مورد امانت از طرف مالک یا متصرف به امین سپرده شده باشد. یعنی عنصر سپردن باید وجود داشته باشد.
- موضوع جرم خیانت در امانت باید مال یا وسیله تحصیل مال از قبیل سند، نوشته، سفته، چک و … باشد.
- دلیلی مبنی بر بازگرداندن مال وجود داشته باشد. مثلاً مالک یا متصرف با دریافت رسید مبنی بر امانی بودن، مال را به امین بسپارد.
- رابطه علیت بین فعل مرتکب (خائن در امانت) و وقوع ضرر به مالک یا متصرف که مال را به امین سپرده، وجود داشته باشد.
ارکان مادی برای تحقق جرم خیانت در امانت شامل افعالی هستند؟
جرم خیانت در امانت از طریق فعل و نه ترک فعل اتفاق می افتد. به این معنا که امین باید مرتکب عملی شود تا جرم خیانت در امانت محقق گردد. این افعال در ماده 674 قانون مجازات اسلامی بیان شده است:
1- اعمال کردن:
منظور استفاده کردن امین از مال امانی است. باید توجه داشت در امانت، امین صرفاً باید مال مورد امانت را نگهداری کند نه اینکه آن را مورد استفاده قرار دهد.
2- تصاحب کردن:
منظور تظاهر به مالکیت مال امانی است.
3- اتلاف کردن:
منظور از بین بردن است.
4- مفقود کردن:
منظور گم کردن مال مورد امانی است.
در تمام فروض مذکور در فوق امین از باب حقوقی در مقابل مالک یا متصرف حقیقی مال، ضامن است.
تفاوت جرم خیانت در امانت با سرقت چیست؟
برای تحقق جرم سرقت، باید عنصر ربودن به طوری مخفیانه و دور از چشم مالک وجود داشته باشد. لکن در جرم خیانت در امانت مالک یا متصرف مال، مال را به امین می سپارد. اما امین بعد از سپردن مال مورد امانت، آن را استعمال، تلف، مفقود یا تصاحب می کند. بنابراین:
- در سرقت عنصر مادی جرم، ربودن مال به طور مخفیانه و پنهانی و دور از چشم مالک است. اما در جرم خیانت در امانت، عنصر مادی برای تحقق جرم این است که خائن در امانت مال مورد امانت را تلف، تصاحب، استعمال یا مفقود می کند.
- در سرقت هیچ رابطه ای میان سارق و مالک مال وجود ندارد. اما در جرم خیانت در امانت میان خائن در امانت و مالک رابطه امانی وجود دارد. از این رو، مالک یا متصرف مال مورد امانت را به امین می سپارد. اما امین مال را بر خلاف نظر و توافق مالک، تلف، مفقود، تصاحب یا استعمال می کند.
تفاوت جرم خیانت در امانت با کلاهبرداری در چیست؟
در کلاهبرداری، شخص کلاهبردار با توسل به مانور متقلبانه سعی در بردن مال دیگری دارد و هدفش از کلاهبرداری کسب انتفاع و سود برای خود است. اما در جرم خیانت در امانت، خائن تنها به دنبال ورود ضرر به مالک یا متصرف مال است و در این راستا ممکن است، شخص خائن در امانت، خود، هیچ گونه انتفاع و بهره مندی از مال امانی نداشته باشد.
مجازات جرم خیانت در امانت چیست؟
ماده 673 قانون مجازات اسلامی در مورد استفاده از سفید مهر یا سفید امضایی که از سوی مالک به امین داده شده مجازات حبس به مدت 1 تا 3 سال را در نظر گرفته است.
ماده 674 قانون مجازات اسلامی در مورد سایر اشیاء از قبیل نوشته و …که به امین داده شده تا از آن نگهداری کند و امین آن را تلف، تصاحب ، استعمال یا مفقود کند، مجازات 6 ماه تا 3 سال حبس را در نظر گرفته است.
آیا هیئت مدیره و مدیر عامل شرکت مرتکب جرم خیانت در امانت می شوند؟
بله، ماده بند 3 ماده 258 لایحه اصلاح قسمتی از مقررات حقوق تجارت در این مورد چنین مقرر نموده است:
«اشخاص زیر به حبس تادیبی از یک سال تا سه سال محکوم خواهند شد:
…
۳ – رئیس و اعضاء هیات مدیره و مدیر عامل شرکت که اموال یا اعتبارات شرکت را برخلاف منافع شرکت برای مقاصد شخصی یا برای شرکت یا‌موسسه دیگری که خود به طور مستقیم یا غیر مستقیم در آن ذینفع می‌باشند مورد استفاده قرار دهند…».
خیانت در امانت در چک وجود دارد؟
گاه در معاملات دیده می شود که برای تضمین انجام تعهدات چکی به طرف مقابل داده می شود. اما ممکن است دارنده چک به رغم ایفای تعهدات و یا قبل از رسیدن موعد انجام تعهدات، چک را کارسازی نماید. در این صورت خیانت در امانت رخ داده است. اگر در متن چک وصف امانی بودن آن قید شود یا امانت نامه میان طرفین تنظیم گردد، اثبات امانی بودن چک آسان تر خواهد بود؛ در غیر این صورت باید با استفاده از امارات و نشانه ها اقدام به اثبات امانی بودن چک نمود.
راهنمای استفاده از وکیل
بی شک هر کس که بر مزایای داشتن وکیل در دعاوی حقوقی و یا معاملات آگاهی داشته باشد بدون داشتن یک وکیل خوب و خبره هیچ فعالیت دارای ریسکی را بدون حضور وکیل خود انجام نمی دهد.
البته در یک دهه اخیر تمایل مردم کشور عزیز به گرفتن وکیل و استفاده از مزایای داشتن وکیل در مشکلات قضایی بسیار افزایش یافته است.
اما هنوز هم هستند افرادی که خودشان شخصا اقدام به انجام معامله ای میکنند. و پس از گیر افتادن در دام و یا به دردسر افتادن اقدام به مشورت با وکیل میکنند. یکی از دلایل طولانی شدن زمان رسیدگی به پرونده های قضایی در دادگاه ها و دادسراها و زیاد شدن پرونده های قضایی در دادگاه ها مشورت نکردن با وکیل در امور قضاییست.
چرا به وکیل نیاز داریم ؟
پرونده های حقوقی اغلب ماهیت پیچیده ای دارند و همه چیز آن گونه که در ظاهر ساده به نظر می رسدنیست. یک پرونده حقوقی نیز ممکن است به دلیل انتخاب روش غلط برای رسیدن به نتیجه از سوی طرفین پرونده یا هر دلیل دیگری چند سال سپری شود و تازه افراد به فکر انتخاب وکیل می افتند . اما برخی از افراد با بروز کوچک ترین مشکل حقوقی نیز به سراغ متخصص قانون یعنی وکیل می روند و از مزایای آن اعم از جلوگیری از اطاله دادرسی بهره مند می شوند.
آیا حضور وکیل تاثیری در روند دادرسی دارد؟
اغلب قضاوت در پرونده ای که وکیل دادگستری در آن حضور دارد دقت و ملاحظه بیشتری مبذول می نمایند. مسلما حضور وکیل در دفاتر شعب و آشنایی باعث خواهد شد، روال پرونده سریعتر صحیح تر طی شود.
بنابراین بهتر است قبل از هرگونه اقدام که درآینده بار حقوقی خواهد داشت با یک وکیل دادگستری مشورت نمائیم تا جلوی خسارات آتی را بگیریم.
نحوه اعطای وکالت به وکیل چگونه است؟
در حال حاضر اعطای وکالت به صورت الکترونیک و بدون نیاز به حضور موکل انجام می شود.
مزایای استفاده از وکیل در دعاوی خانوادگی چیست؟
تجربه نشان داده است اغلب اشخاص بالاخص افرادی که از شان و مرتبه بالایی برخوردارند بعد از حضور در جلسات خانوادگی دادگاه به علت درگیری های لفظی و تنش های عصبی از اینکه خود در جلسات حضور یافته و وکیل نگرفته اند اظهار پشیمانی نموده اند، زیرا حضور وکیل اغلب مانع از طرح مباحث بی اساس و پایه خواهد شد.حضور وکیل در دعاوی خانوادگی باعث تسریع امور _ عدم حضور زوجین در جلسات خواهد شد.
جهت اشنایی بیشتر و مشاوره تماس بگیرید.
