حواله یکی از عقود معین در قانون مدنی است. مقررات عقد حواله در قانون مدنی از مواد 724 تا 733 تعیین شده است. برای آشنایی بیشتر و بهتر با قواعد و مقررات عقد حواله این مقاله را حتما بخوانید.
حواله چیست؟
حواله عقدی است که بر اساس آن طلب طلبکار از ذمه بدهکار به ذمه شخص ثالثی انتقال می یابد. در این عقد:
1- بدهکار یا مدیون، محیل نام دارد.
2- طلبکار یا داین، محتال نام دارد.
3- شخص ثالثی که بدهی را پرداخت می کند، محال علیه نام دارد.
ماده 724 قانون مدنی در این راستا چنین مقرر کرده است:
حواله عقدی است که به موجب آن طلب شخصی از ذمه مدیون به ذمه شخص ثالثی منتقل می‌گردد.
مدیون را محیل، طلبکار را محتال، شخص ثالث را محال علیه می‌گویند.
نکته: در عقد حواله رضایت محتال یا طلبکار و قبول شخص ثالث یا محال علیه لازم است.
نکته: برای صحت عقد حواله لازم نیست که شخص ثالث (محال علیه) حتما از قبل بدهی به مدیون اصلی (محیل) داشته باشد. فرض کنید الف باید مبلغ 100،000 تومان را به ب پرداخت کند. اما الف پرداخت این مبلغ را به ج حواله می دهد. در اینجا حتما لازم نیست ج قبلاً مدیون الف باشد. ممکن است از روی رابطه دوستی و احسان این حواله را قبول کرده باشد. به این نوع حواله، حواله بر بریء گفته می شود.
آیا برای صحت عقد حواله دارایی و تمکن محال علیه لازم است؟
خیر. پاسخ این سوال در ماده 728 قانون مدنی آمده است. اما اگر در زمان انعقادعقد حواله محال علیه معسر بوده و طلبکار این موضوع را نمی دانسته می تواند عقد حواله را فسخ کند و به بدهکار خود رجوع کند.
ماده 728 قانون مدنی:
در صحت حواله ملائت محاله‌علیه شرط نیست.
ماده 729 قانون مدنی:
هر گاه در وقت حواله محاله‌علیه معتبر بوده و محتال جاهل به اعسار او باشد محتال میتواند حواله را فسخ و به محیل رجوع کند.
آیا حواله عقد لازم است؟
بله. عقد حواله عقدی لازم است و هیچ کدام از طرفین حق فسخ و بر هم زدن آن را ندارند. مگر اینکه محال علیه در زمان عقد حواله معسر بوده باشد و محتال یا طلبکار نسبت به این موضوع جاهل باشد.
آیا در بیع حواله امکان پذیر است؟
بله. در عقد بیع ممکن است بایع حواله داده باشد که مشتری ثمن را به شخص ثالثی بدهد. همچنین ممکن است مشتری حواله داده باشد که بایع ثمن را از دیگری بگیرد. حال اگر عقد بیع باطل شد در این صوررت حواله نیز باطل خواهد شد. اما اگر بیع منفسخ یا اقاله یا فسخ شود، حواله صحیح است. اما محال علیه دیگر بریء خواهد شد. ماده 733 در این خصوص مقرر کرده است:
اگر در بیع بایع حواله داده باشد که مشتری ثمن را به شخصی بدهد یا مشتری حواله داده باشد که بایع ثمن را از کسی بگیرد و بعد بطلان بیع معلوم گردد حواله باطل میشود و اگر محتال ثمن را اخذ کرده باشد باید مسترد دارد ولی اگر بیع به واسطه فسخ یا اقاله منفسخ شود حواله باطل نبوده لیکن محال علیه بری و بایع یا مشتری میتواند به یکدیگر رجوع کند.
مفاد این ماده در مورد سایر تعهدات نیز جاری خواهد بود.
نتیجه گیری مقاله
حواله یکی از عقود معین در قانون مدنی است. عقد حواله عقدی است لازم. یعنی قابل فسخ نیست. مگر اینکه محال علیه معسر باشد و طلبکار به این موضوع جاهل باشد. در این صورت می تواند عقد حواله را فسخ کند. عقد حواله دارای 3 طرف است: مدیون یا بدهکار که محیل نام دارد. طلبکار یا داین که محتال نام دارد. همچنین شخص ثالث که محال علیه نام دارد. مقررات عقد حواله تا حد زیادی شبیه عقد ضمانت است.
برای دریافت وقت مشاوره حضوری و تلفنی به صفحه درخواست مشاوره مراجعه کنید.
