مامورین دولتی اشخاصی هستند که به موجب وظیفه، مجوز دخالت و البته اقدام در شرایطی که جرمی در حال وقوع است، را دارند. قانون گذار این اختیار را به آن ها اعطا می کند. از این روست که در قانون آیین دادرسی مدنی از مامورین دولتی، به عنوان ظابطین دادگستری یاد می شود. به موجب قانون، ظابطین دادگستری در جرایم مشهود حق دستگیری متهم را دارند. حال اگر متهم، مرتکب تمرد نسبت به مامورین دولت شود و در برابر آنان مقاومتی کند، این عمل وفق قانون مجازات اسلامی جرم انگاری شده است.
ماده 607 قانون مجازات اسلامی و تبصره ذیل آن به موضوع تمرد نسبت به مامورین دولت اختصاص دارند. مجازات این جرم بسته به نوع رفتاری که مرتکب از خود نشان می دهد (با سلاح است با بدون سلاح)، متفاوت است. در این نوشتار با گروه وکلای موسسه ترنم عدالت همراه باشید تا بیشتر به موضوع جرم تمرد نسبت به مامورین دولت و مجازات آن بپردازیم.
تبیین و شفاف سازی مفهوم تمرد:
تمرد از منظر لغوی به معنای عصیان و نافرمانی است. معنای حقوقی و اصطلاحی آن در ماده 607 دور از معنای لغوی نیست. قانون گذار در ماده 607 قانون مجازات اسلامی به تعریف جرم تمرد نسبت به مامورین دولتی می پردازد. در واقع، هر نوع حمله و مقاومتی که نسبت به مامورین دولت در حین انجام وظیفه آنان صورت گیرد، تمرد نسبت به مامورین دولت شناخته می شود. چنانچه بخواهیم به زبان ساده، به موضوع تمرد اشاره کنیم، می توان گفت هر نوع نافرمانی و عصیان در مقابل مامورین دولتی که در حال انجام وظیفه خود هستند، تمرد نسبت به قانون است.
بررسی عناصر و ارکان جرم تمرد نسبت به مامورین دولتی:
این جرم، مانند تمامی جرایم دیگر که تا کنون در مقالات مختلف پیرامون آن بحث کردیم دارای سه عنصر است که ذیلا به بیان هر کدام می پردازیم:
1- عنصر قانونی جرم تمرد:
ماده 607 قانون مجازات اسلامی و تبصره ذیل آن، عنصر قانونی این جرم است. قانون گذار در این ماده جرم تمرد و مجازات آن را به طور شفاف و روشن بیان می کند.
2- عنصر مادی جرم تمرد:
هر گونه حمله، سرکشی و مقاومت که به حالت سرپیچی از دستور مامورین دولتی باشد، می تواند عنصر مادی جرم تمرد نسبت به مامورین دولتی شناخته شود. مثلا الف در حال بالا رفتن از دیوار یک خانه و شکستن حرز است و النهایه وارد خانه می شود و عملیات سرقت را انجام می دهد. ناگهان مامورین نیروی انتظامی که در حال گشت در آن محله هستند از راه می رسند. مامورین قصد دارند تا الف را دستگیر کنند، اما او با سلاح خود به آنان حمله می کند. اینجا جرم تمرد از سوی الف قابل تحقق است. چرا که او با سلاح خود سعی داشته مانع دستگیری توسط مامورین دولتی شود و در برابر آنان مقاومت کند. فراموش نکنید که مامورین دولتی باید در حین انجام وظیفه خود باشند.
برای درک بهتر این موضوع، مثال فوق الذکر را از زاویه دیگر نگاه می کنیم:
فرض کنید الف در حال بالا رفتن از دیوار یک خانه به قصد دزدی و شکستن حرز است. او به خانه وارد می شود و وسایلی را از همان خانه سرقت می کند. ب که همسایه دیوار به دیوار همان خانه است، از داخل حیاط متوجه ورود الف به خانه همسایه می شود. اما این در حالی است که ب در حال انجام وظیفه نیست. ساعت انجام خدمت او پایان یافته است. حال اگر ب قصد دستگیری الف را داشته باشد اما الف در مقابل او مقاومت کند، جرم تمرد نسبت به مامور دولت تحقق نمی یابد.
3- عنصر معنوی جرم تمرد:
همان طور که در متن ماده 607 اشاره رفته است، علم و عمد مرتکب در وقوع این جرم لازم است (سوء نیت عام). اما قانون گذار سوء نیت خاص برای این جرم در نظر نگرفته است. پس با توجه به اینکه مرتکب جرم باید نسبت به حمله و مقاومتی که انجام می دهد، علم و آگاهی داشته باشد، اگر مرتکب جرم، یک مجنون باشد که از قوه درک و تعقل برخودار نیست، جرم تمرد نسبت به مامور محقق نخواهد شد. فرض کنید دیوانه ای در حال دزدی از یک مغازه است. همان موقع نیروی انتظامی سر می رسد. دیوانه در مقابل نیروی دولتی اقدام به عصیان و سرکشی می کند. اینجا به دلیل این امر که شخص دیوانه فاقد قوه درک و عقل است، جرم تمرد محقق نمی شود. چه اینکه مرتکب باید نسبت به افعال خود علم و آگاهی داشته باشد.
ذکر چند نکته مهم در خصوص جرم تمرد نسبت به مامور:
1- همان طور که فوقا نیز اشاره کردیم، مرتکب جرم تمرد، حتما باید علم و آگاهی نسبت به وقوع جرم را داشته باشد.
2- مامور دولت در حین انجام وظیفه باشد. بنابراین، اگر مامور دولت مشغول به انجام وظیفه نباشد، جرم تمرد نسبت به مامور تحقق نمی یابد (مثال بالا را بخوانید).
3- تمرد باید نسبت به مامور دولتی صورت بگیرد که از منظر قانونی وظیفه مداخله و اقدام نسبت به وقوع آن جرم را دارد. مثلا اگر دزدی در حال وقوع است و یک مامور راهنمایی و رانندگی مداخله کند و سارق نیز در مقابل مامور تمرد کند، جرم تمرد نسبت به قانون محقق نخواهد شد.
مجازات جرم تمرد نسبت به مامور چیست؟
قانون گذار مجازات این جرم را در ماده 607 قانون مجازات اسلامی بیان می کند:
1- فرض اول: مرتکب فاقد سلاح است:
حبس از سه ماه تا یک سال.
2- فرض دوم: مرتکب سلاح دارد و فقط به خاطر تهدید سلاح خود را نشان می دهد:
حبس از شش ماه تا دو سال (حبس تعزیری درجه شش).
3- مرتکب دست به اسلحه می برد:
حبس از یک تا سه سال.
اگر مرتکب دست به اسلحه برد و مامور یا مامورینی در این راستا کشته شوند چه اتفاقی می افتد؟
در این صورت، مرتکب به مجازات آن جرم (قتل) نیز محکوم می شود. این امر در تبصره ماده 607 قانون مجازات اسلامی بیان می شود. به موجب تبصره، اگر مرتکب هر جرمی انجام دهد، جدا از جرم تمرد، به مجازت آن نیز محکوم می شود. جرم تحقق یافته می تواند قتل، ضرب و جرح، توهین، فحاشی و یا هر جرم دیگر باشد.
ادله اثبات برای وقوع جرم تمرد چه ادله ای هستند؟
1- اقرار مرتکب جرم. برای وقوع این جرم صرف یک مرتبه اقرار مرتکب کافی است.
2- شهادت و گواهی.
3- استفاده از دوربین های مدار بسته در محل وقوع جرم به عنوان اماره می توانند در اثبات وقوع جرم به قاضی کمک کنند.
جرم تمرد نسبت به مامور یک جرم آنی است یا مستمر؟
این جرم در دسته جرایم آنی است.
آیا جرم تمرد نسبت به مامور قابل گذشت است؟
خیر. این جرم در دسته جرایم غیر قابل گذشت است. بنابراین نیازی به وجود شاکی خصوصی برای تعقیب و پیگیری این جرم نیست.
سخن پایانی:
جرم تمرد نسبت به مامور، یکی از جرایم جرم انگاری شده در قانون مجازات اسلامی است. منظور از تمرد هر گونه عصیان و حمله و مقاومت در برابر مامور دولت در حین انجام وظیفه است. اینکه مامور در حالت انجام وظیفه قرار داشته باشد، نکته کلیدی برای تحقق جرم است. به گونه ای که اگر مامور در لحظه وقوع جرم، در حال انجام خدمت نباشد، وقوع جرم تمرد نسبت به قانون منتفی است.
مجازات این جرم بسته به اینکه مرتکب دست به اسلحه ببرد یا خیر متفاوت است. در متن نوشتار به تفکیک به تبیین مجازات این جرم پرداختیم. نکته شایان توجه اینکه جرم تمرد نسبت به مامور اصولا با اقرار، شهادت شهود و یا استفاده از دوربین های مدار بسته در محل وقوع جرم تحقق می یابد. این جرم غیر قابل گذشت است و نیازی به وجود شاکی خصوصی برای تعقیب جرم وجود ندارد.
خیلی خوب توضیح دادین، مرسی ازتون
مرسی از همراهی شما