گاهی اوقات دادسرا، به عنوان یک مقام تحقیق، به منظور جلوگیری از فرار متهم و یا مخفی شدن او، قرارهای تامین کیفری و البته قرارهای مربوط به نظارت قضایی را صادر می کند. قرارهای تامین کیفری انواع مختلفی دارند. قانون گذار آنها را از ضعیف به قوی در قانون آیین دادرسی کیفری برشمرده است. در این مقاله با انواع قرارهای تامین کیفری آشنا می شویم.
قرارهای تامین کیفری به چه منظور صادر می شوند؟انواع قرارهای تامین کیفری
این قرارها به منظور دسترسی به متهم و احضار او در دادسرا و یا جلوگیری از فرار و تبانی کردن متهم صادر می شوند. چه اینکه اگر متهم به حال خود رها باشد ممکن اقداماتی انجام دهد که منجر به پایمان شدن حقوق بزه دیده گردد.
انواع قرارهای تامین کیفری چیست؟
قانون گذار در ماده 217 قانون مجازات اسلامی انواع قرارهای تامین کیفری را از ضعیف به شدید برشمرده است. این قرارها عبارتند از:
به منظور دسترسی به متهم و حضور به موقع وی، جلوگیری از فرار یا مخفی شدن او و تضمین حقوق بزه دیده برای جبران ضرر و زیان وی، بازپرس پس از تفهیم اتهام و تحقیق لازم، در صورت وجود دلایل کافی، یکی از قرارهای تأمین زیر را صادر میکند:انواع قرارهای تامین کیفری
الف- التزام به حضور با قول شرف
ب- التزام به حضور با تعیین وجه التزام
پ- التزام به عدم خروج از حوزه قضائی با قول شرف
ت- التزام به عدم خروج از حوزه قضائی با تعیین وجه التزام
ث- التزام به معرفی نوبهای خود بهصورت هفتگی یا ماهانه به مرجع قضائی یا انتظامی با تعیین وجه التزام
ج- التزام مستخدمان رسمی کشوری یا نیروهای مسلح به حضور با تعیین وجهالتزام، با موافقت متهم و پس از أخذ تعهد پرداخت از محل حقوق آنان از سوی سازمان مربوط
چ- التزام به عدم خروج از منزل یا محل اقامت تعیین شده با موافقت متهم با تعیین وجهالتزام از طریق نظارت با تجهیزات الکترونیکی یا بدون نظارت با این تجهیزات
ح- أخذ کفیل با تعیین وجهالکفاله
خ- أخذ وثیقه اعم از وجه نقد، ضمانتنامه بانکی، مال منقول یا غیرمنقول
د- بازداشت موقت با رعایت شرایط مقرر قانونی
آیا دادسرا می تواند چند قرار تامین کیفری برای متهم صادر کند؟
خیر. بازپرس تنها می تواند یک قرار تامین کیفری برای متهم صادر نماید. حتی در فرضی که اتهامات متهم متعدد باشد. مگر اینکه اتهامات متهم از منظر صلاحیت ذاتی دادگاه ها با یکدیگر متفاوت باشند. فرض کنید الف مرتکب جرم علیه نظام جمهوری اسلامی و زنای محصنه شده است. رسیدگی به اتهام اول در صلاحیت دادگاه انقلاب و رسیدگی به اتهام دوم در صلاحیت دادگاه کیفری یک است. در این فرض، دو قرار تامین کیفری برای متهم صادر می شود.
آیا متهم می تواند به جای کفیل وثیقه بگذارد؟انواع قرارهای تامین کیفری
بله. ممکن است متهم بخواهد به جامی معرفی کفیل، وثیقه بدهد. در این صورت بازپرس مکلف به پذیرش آن است.
شرایط صدور قرار کفالت چیست؟
1- شخص کفیل باید مَلی ء (دارا) باشد. بازپرس ملائت کفیل را احراز می کند.
2- شخص حقوقی می تواند کفیل شود.
3- مبلغ وجه الکفاله نباید از خسارت وارده به بزه دیده کمتر باشد.
4- چنانچه متهم در موعد مقرر نزد بازپرس حاضر نشود، بازپرس به کفیل اخطار می کند که ظرف یک ماه متهم را حاضر کند. در صورتی که کفیل نتواند متهم را حاضر نماید مبلغ وجه الکفاله ضبط می شود. (همین مقرره در مورد وثیقه نیز صادق است).
5- اگر کفیل فوت کند متهم موظف است کفیل دیگری معرفی کند.
6- در صورت ضبط مبلغ وجه الکفاله یا وثیقه متهم می تواند به این امر اعتراض کند. مرجع اعتراض دادگاه کیفری دو است. انواع قرارهای تامین کیفری
جهات اعتراض متهم به ضبط وجه الکفاله یا وثیقه چه مواردی است؟
قانون گذار در ماده 235 قانون آیین دادرسی کیفری به این موضوع پرداخته است:
متهم، کفیل و وثیقه‌گذار میتوانند در موارد زیر ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ دستور دادستان، درباره أخذ وجه التزام، وجهالکفاله و یا ضبط وثیقه اعتراض کنند. مرجع رسیدگی به این اعتراض، دادگاه کیفری دو است:
الف- هرگاه مدعی شوند در أخذ وجه التزام و وجهالکفاله و یا ضبط وثیقه مقررات مربوط رعایت نشده است.
ب- هرگاه مدعی شوند متهم در موعد مقرر حاضر شده یا او را حاضر کردهاند یا شخص ثالثی متهم را حاضر کرده است.
پ- هرگاه مدعی شوند به جهات مذکور در ماده (۱۷۸) این قانون، متهم نتوانسته حاضر شود یا کفیل و وثیقه گذار به یکی از آن جهات نتوانسته اند متهم را حاضر کنند.
ت- هرگاه مدعی شوند پس از صدور قرار قبولی کفالت یا التزام معسر شدهاند.
ث- هرگاه کفیل یا وثیقه‌گذار مدعی شوند تسلیم متهم، به علت فوت او در مهلت مقرر ممکن نبوده است.
تبصره ۱- دادگاه در تمام موارد فوق، خارج از نوبت و بدون رعایت تشریفات دادرسی به شکایت رسیدگی میکند. رأی دادگاه قطعی است.
تبصره ۲- مرجع رسیدگی به اعتراض نسبت به دستور رئیس یا دادرس دادگاه عمومی بخش، دادگاه کیفری دو نزدیکترین شهرستان آن استان است.
تبصره ۳- در خصوص بند (ت)، دادگاه به ادعای اعسار متهم یا کفیل رسیدگی و در صورت احراز اعسار آنان، به معافیت آنان از پرداخت وجه التزام یا وجهالکفاله حکم میکند.
موارد ماده 178 قانون آیین دادرسی کیفری عباتند از:انواع قرارهای تامین کیفری
متهم مکلف است در موعد مقرر حاضر شود و اگر نتواند باید عذر موجه خود را اعلام کند. جهات زیر عذر موجه محسوب میشود:
الف- نرسیدن یا دیر رسیدن احضاریه بهگونهای که مانع از حضور شود.
ب- بیماری متهم و بیماری سخت والدین، همسر یا اولاد وی که مانع از حضور شود.
پ- همسر یا یکی از اقربا تا درجه سوم از طبقه دوم فوت شود.
ت- ابتلاء به حوادث مهم از قبیل بیماریهای واگیردار و بروز حوادث قهری مانند سیل و زلزله که موجب عدم امکان تردد گردد.
ث- متهم در توقیف یا حبس باشد.
ج- سایر مواردی که عرفاً به تشخیص بازپرس عذرموجه محسوب میشود.
قرار بازداشت موقت در چه مواردی صادر می شود؟
قرار بازداست موقت شدیدترین نوع قرار تامین کیفری است. این قرار زمان صادر می شود که امکان فرار یا تبانی متهم با سایر متهمین وجود داشته باشد. و یا شهود از ادای شهادت خودداری کنند و یا امکان از بین رفتن ادله جرم وجود داشته باشد.
ماده 237 موارد صدور قرار بازداشت موقت را چنین بیان می کند:انواع قرارهای تامین کیفری
صدور قرار بازداشت موقت جایز نیست، مگر در مورد جرائم زیر، که دلایل، قرائن و امارات کافی بر توجه اتهام به متهم دلالت کند:
الف- جرائمی که مجازات قانونی آنها سلب حیات یا قطع عضو و در جنایات عمدی علیه تمامیت جسمانی، جنایاتی که میزان دیه آنها ثلث دیه کامل مجنیٌ‌علیه یا بیش از آن است.
ب- جرائم تعزیری که درجه چهار و بالاتر است.
پ- جرائم علیه امنیت داخلی و خارجی کشور که مجازات قانونی آنها درجه پنج و بالاتر است.
ت- ایجاد مزاحمت و آزار و اذیت بانوان و اطفال و تظاهر، قدرتنمایی و ایجاد مزاحمت برای اشخاص که بهوسیله چاقو یا هر نوع اسلحه انجام شود.
ث- سرقت، کلاهبرداری، ارتشاء، اختلاس، خیانت در امانت، جعل یا استفاده از سند مجعول در صورتیکه مشمول بند (ب) این ماده نباشد و متهم دارای یک فقره سابقه محکومیت قطعی به علت ارتکاب هر یک از جرائم مذکور باشد.
نکات مربوط به قرار بازداشت موقت:
1- قرار بازداشت موقت زمانی صادر می شود که بیم فرار متهم برود و یا آزاد بودن متهم موجب اخلال در نظم جامعه شودو یا امکان از بین رفتن آثار جرم وجود داشته باشد.
2- قرار بازداشت موقت توسط بازپرس و موافقت دادستان صادر می شود. دادستان مکلف است ظرف بیست و چهار ساعت در مورد موافقت یا عدم موافقت با صدور قرار بازداشت موقت امعان نظر کند.
3- اگر دادستان با بازپرس در مورد صدور قرار بازداشت موقت مخالف بود، مرجع حل اختلاف دادگاه صالح است.
4- قرار بازداشت موقت باید مستدل، مستند و موجه باشد.
5- گاهی ممکن است علت بازداشت موقت مرتفع شود. در این صورت، بازپرس مس تواند با موافقت دادستان این قرار را لغو کند. متهم نیز می تواند از بازپرس تقاضا کند که قرار بازداشت موقت را لغو نماید. اگر درخواست متهم رد شد، او می تواند ظرف ده روز به این امر اعتراض نماید.
6- بازداشت متهم نمی تواند از حداقل مجازات حبس برای آن جرم بیشتر باشد. فرض کنید الف مرتکب جرم خیانت در امانت شده است. مجازات جرم خیانت در امانت حبس از شش ماه تا سه سال است. در این فرض، مدت بازداشت موقت نمی تواند از شش ماه بیشتر باشد. در جرایمی که مجازات آنها سلب حیات است (مانند قتل عمد و یا زنا با محارم)، مدت بازداشت موقت نباید از دو سال بیشتر باشد. در سایر جرایم (مثلا جرم زنا غیر محصنه یا شرب خمر) مدت بازداشت موقت نباید از یک سال بیشتر باشد. انواع قرارهای تامین کیفری
نتیجه گیری مقاله
گاهی اوقات بیم از بین رفتن آثار و ادله جرم وجود دارد. در این صورت این امکان برای بازپرس وجود دارد که قرارهای تامین کیفری را صادر کند. این قرارها انواع مختلفی دارند و قانون گذار به ترتیب از نوع ضعیف به شدید، قرارها را بر شمرده است. سبک ترین نوع قرار تامین کیفری “التزام به حضور با قول شرف” و سنگین ترین نوع قرار ” قرار بزداشت موقت” است. صدور قرار بازداشت موقت حتما باید با موافقت داستان باشد. و این قرار در جرایمی صادر می شود که بیم تبانی و یا از بین رفتن آثار ادله جرم وجود داشته باشد. انواع قرارهای تامین کیفری
در صورت مشاهده هر نوع ابلاغیه از سوی دادسرا حتما با یک وکیل و یا مشاور حقوقی متخصص مشورت کنید.
برای دریافت وقت مشاوره حضوری و یا تلفنی به صفحه درخواست مشاوره و تماس با ما مراجعه کنید.
