اقرار در قانون مدنی

یکی از ادله اثبات دعوا در قانون مدنی اقرار است. اقرار شاه دلیل دلایل است و در صدر تمامی دلایل می نشیند. در عالم حقوق با توسل به اقرار می توان بسیاری از دعاوی را اثبات نمود. اما اقرار در امور مدنی داریا شرایط و البته آثاری است. در این مقاله به موضوع اقرار در قانون مدنی و شرایط و آثار مترتب بر آن می پردازیم.

اقرار در قانون مدنی به چه معنا است؟

اقرار نوعی خبر است نسبت به امری که علیه مُقِر و به نفع مُقِرله است. ماده 1259 قانون مدنی اقرار را چنین تعریف می کند:

اقرار عبارت از اخبار به حقی است برای غیر و به ضرر خود.

همان طور که از تعریف اقرار برمی آید، اقرار دارای سه رکن است:

1- مقر: کسی که به موضوعی علیه خود اقرار می کند.

2- مقرله: کسی که اقرار به نفع او شده است.

3- مقربه: موضوع اقرار مقربه نام دارید.

شرایط اقرار در قانون مدنی چیست؟

قانون مدنی شرایط اقرار را چنین بیان می کند:

شرط اول: 

اقرار ممکن است به صورت لفظی باشد.

شرط دوم:

 اگر شخص مقر لال باشد با اشاره می تواند اقرار نماید و اقرار او پذیرفته می شود.

شرط سوم:

مقر باید بالغ و عاقل و قاصد باشد. بنابراین، اگر شخصی که اقرار می کند به سن بلوغ نرسیده باشد و یا در حالت جنون یا شوخی و یا … اقرار نماید، اقرار او دارای اثر نیست. همچنین، اگر شخص سفیه که عقل معاش ندارد، نسبت به امور مالی اقرار نماید، اقرار او صحیح نیست. اما اقرار سفیه نسبت به امور غیر مالی نافذ و صحیح است. مثلا اگر مقر که شخصی سفیه است، اقرار کند که با شخص ب دارای رابطه زوجیت است این اقرار معتبر و نافذ است.

شرط چهارم:

شخص ورشکسته یا مفلس نمی تواند نسبت به امور مالی خود اقرار کند.

شرط پنجم:

نیازی نیست که شخصی که اقرار به نفع او شده است (مقر له) اهلیت استیفاء داشته باشد. اما باید از اهلیت تمتع برخودار باشد.

شرط ششم:

 مقر می تواند نسبت به شخصی که فوت شده اقرار کند. در این صورت اقرار او نسبت به ورثه او نافذ است.

شرط هفتم:

اقرار باید منجز باشد. بنابراین، اقرار معلق اثری ندارد. فرض کنید الف بگوید اگر برادرم  از سفر بیاید من به بدهکار هستم. چننی اقراری معلق است. البته موضوع اقرار یا مقربه می تواند معلق باشد و این امر خدشه ای به اقرار وارد نمی کند. مثلا، الف به فرزندش بگوید اگر در دانشگاه قبول شوی برایت ماشین می خرم. سپس، فرزند الف در دانشگاه قوبل می شود. در این صورت اقرار الف صحیح و نافذ است و باید به تعهد خود عمل نماید.

شرط هشتم:

گاهی ممکن است مقر و مقرله در موضوع اقرار با یکدیگر اختلاف داشته باشد. مثلا الف بگوید من 200 میلیون تومان از باب قرض به ب بدهکارم. اما ب بگوید الف 200 میلیون تومان از باب ثمن معامله به من بدهکار است. در اینجا اختلاف در سبب اقرار مهم نیست. اقرار در قانون مدنی

شرط نهم:

 اقرار قابل توکیل نیست.

شرط دهم:

اگر مقرله به کلی مجهول باشد اقرار فاقد اثر است. فرض کنید الف اقرار کند که به یکی از اهالی شهرستان کرج بدهکار است. این اقرار اثری ندارد. اما اگر فی الجمله معلوم باشد مشکلی نیست. مثلا الف اقرار می کند که علی بدهکار است. دو شخص وجود دارد که نام هر دوی آنها علی است. در این صورت اقرار صحیح است.

اقرار به نسب چه شرایطی دارد؟

شرایط اقرار به نسب در قانون مدنی ما به شرح زیر است:

1- نسب عادتا و بر اساس قانون ممکن باشد. فرض کنید الف با ب ازداج می کند و ظرف 8 ماه از تاریخ ازدواج آنها فرزندی به دنیا می آید. در این صورت عدتا و بر اساس اماره فراش نسبت ممکن است. اما اگر الف با ب ازدواج کند و ظرف 3 ماه از تاریخ ازدواج فرزندی به دنیا بیاید چنین امری عادتا و بر اساس قانون نیز میسر نیست.

2- شخصی به نسب او اقرار شده، این موضوع را تصدیق نماید. البته به استثنای موردی که به نسب طفل صغیر اقرار می شود؛ مشروط بر آنکه منازعی در میان نباشد.

آیا انکار پس از اقرار مسموع است؟

اصولا انکار پس از اقرار در نزد محاکم قضایی پذیرفته نیست. فرض کنید الف اقرار می کند که مبلغی را به ب بدهکار است. اما پس از آن بدهکار یخود را انکار می کند. محاکم انکار پس از اقرار را نمی پذیرند. مگر آنکه مشخص شود، اقرار شخص مقر مبتنی بر اشتباه بوده و یا اقرار او از اساس باطل و فاسد بوده است. مثلا الف تحت اکراه اقرار به امری کرده باشد و یا در حالت شوخی اقرار به موضوعی نموده باشد. در این صورت انکار پس از اقرار مسموع است.

اقرار در قانون مدنی چند نوع است؟

اقرار می تواند کتبی یا شفاهی باشد. در فرضی که اقرار شفاهی خارج از دادگاه باشد با شهادت شهود اثبات می گردد. البته به شرط آنکه اصل اقرار با شهادت شهود قابل اثبات باشد. ماده 1279 قانون مدنی در این خصوص چنین اشعار می کند:

اقرار شفاهی واقع در خارج از محکمه را در صورتی میتوان به شهادت شهود اثبات کرد که اصل دعوی به شهادت شهود قابل اثبات ‌باشد و یا ادله و قرائنی بر وقوع اقرار موجود باشد.

آیا اقرار قابل تجزیه است؟

خیر. اقرار شخص مقر را نمی توان تجزیه کرد. به گونه ای که بخشسی را مورد قبول قرار داد و بخشی را رد نمود. فرض کنید الف اقرار می کند که مبلغ 200 میلیون تومان را از باب قرض از ب گرفته است. اما بنابر این بوده است که پرداخت به ضورت اقساطی باشد. در اینجا ب نمی تواند تنها به موضوع قرض استناد کند و پرداخت اقساطی را نادیده بگیرد.

ماده 1282 قانون مدنی می گوید:

اگر موضوع اقرار در محکمه مقید بقید یا وصفی باشد مقرله نمیتواند آن را تجزیه کرده از قسمتی از آنکه به نفع او است بر ضرر مقر ‌استفاده نماید و از جزء دیگران صرف نظر کند.

بررسی اقرار در دو جزء مختلف که با یکدیگر ارتباط تامی دارند:

فرض کنید الف در نزد محکمه اقرار می کند که به ب مدیون است. اما دین خود را اداء کرده است. در این حالت چه اقدامی می توان انجام داد. ماده 1334 قانون مدنی در این خصوص ملاک عمل قرار می گیرد:

اگر اقرار دارای دو جز مختلف‌ اثر باشد که ارتباط تامی با یکدیگر داشته باشند مثل اینکه مدعی‌ علیه اقرار به اخذ وجه از مدعی ‌نموده و مدعی رد شود مطابق ماده 1334 اقدام خواهد شد.

ماده 1334 قانون مدنی:

در مورد ماده 1283 کسی که اقرار کرده است میتواند نسبت به آنچه که مورد ادعای اوست از طرف مقابل تقاضای قسم کند مگر ‌اینکه مدرک دعوی مدعی سند رسمی یا سندی باشد که اعتبار آن در محکمه محرز شده است.

نتیجه گیری مقاله 

بر اساس ماده 1258 قانون مدنی اقرار یکی از مهمترین ادله اثبات دعوا است. اما باید شرایط آن در قانون مدنی رعایت شود تا بتوان آثاری برای آن مترتب شد. همان طور که در مقاله فوق بیان کردیم اقرار مرکب از سه جز مقر، مقر له و مقر به است. مقر کسی است که اقرار به حقی می کند که به ضرر او و به نفع دیگری است. مقر له شخصی است که به نفع او اقرار می شود و مقر به موضوع اقرار است. به موجب شرایط اقرار در قانون مدنی مقر باید عاقل و بالغ و قاصد باشد. همچنین شخص سفیه نمی تواند در امور مالی اقرار نماید. اما اقرار او در امور غیر مالی معتبر است.

اقرار می تواند کتبی یا شفاهی و داخل و یا خارج از دادگاه باشد. اقرار شفاهی خارج از دادگاه با شهادت شهود و یا ادله دیگر قابل اثبات است. نکته مهم که در مقاله ذکر کردیم است که انکار پس از اقرار مسموع نیست. مگر اینکه شخص مقر اشتباه کرده باشد و یا اقرار او فاسد باشد.

قبل از تنظیم اقرارنامه و یا هر امر حقوقی با وکلای متخصص در مجموعه ترنم عدالت تماس بگیرید. 

برای دریافت وقت مشاوره حضوری و یا تلفنی به صفحه درخواست مشاوره و تماس با ما مراجعه کنید.