انحلال ازدواج ممکن است به هر دلیلی رخ دهد. فوت، طلاق، فسخ نکاح و یا بذل مدت در ازدواج موقت (صیغه) همگی از موارد انحلال ازدواج هستند. اما سوال این است اگر ازدواج به هر دلیلی منحل شود، تکلیف مهریه یا صداق چیست؟ همان طور که می دانیم زن به موجب عقد ازدواج مالک مهریه می شود و می تواند هر نوع دخل و تصرفی در آن بکند. اصولا با انحلال عقد ازدواج باز هم مهریه به زن تعلق می گیرد. البته موارد استثنایی در این خصوص وجود دارد. در این نوشتار به موضوع اثر انحلال ازدواج بر مهر می پردازیم و فروض مختلف را با یکدیگر بررسی می کنیم:
اثر انحلال ازدواج بر مهر:
چنانچه عقد ازدواج میان زوج و زوجه به هر دلیلی منحل شود، به زن مهریه تعلق می گیرد. اما مواردی در قانون وجود دارد که زن از مهریه سهمی نخواهد داشت. این موضوع بیشتر در جایی که مهریه میان زوجین در سند ازدواج تعیین نشده، نمایان می شود و دارای حالت های مختلف است. در ادامه این مقاله اثر انحلال ازدواج بر مهر را به صورت تفکیکی بررسی می کنیم. چه اینکه همان طور که فوقا اشاره کردیم ازدواج ممکن است به دلایل مختلف همچون فوت یا طلاق و … منحل شود. از سوی دیگر، ممکن است طرفین در عقد ازدواج مهریه تعیین کنند که در این صورت تکلیف مهر المسمی باید مشخص شود. در مقابل ممکن است مهریه ای تعیین نشود که پای مهرالمتعه و مهرالمثل به میان می آید هر کدام نیز داستان خود را دارند. تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
1- اثر انحلال ازدواج بر مهرالمسمی:
انحلال عقد ازدواج ممکن است ناشی از فوت یا طلاق و یا فسخ نکاح باشد که اثر انحلال ازدواج بر مهر در هر کدام از این حالات را بررسی می کنیم:
الف- مهرالمسمی در مورد فوت:
فوت شوهر هیچ گونه تاثیری در تعلق مهرالمسمی به زوجه ندارد. چنانچه مهریه در زمان حیات شوهر تسلیم نشده باشد، زن می تواند پس از فوت آن را مطالبه کند. زیرا زن در اثر نکاح، مالک مهرالمسمی شده است و موجبی برای سقوط این حق او وجود ندارد.
چنانچه شوهر قبل از نزدیکی با زن فوت کند، آیا نصف مهریه به زن تعلق می گیرد؟
خیر. قانون گذار در مورد طلاق چنین بیان می کند که در صورتی که طلاق قبل از نزدیکی واقع شود، زن مستحق نصف مهریه است. اما در مورد فوت چیزی بیان نمی کند. تسری این امر به فوت هم فاقد وجاهت قانونی است. پس اگر شوهر قبل از نزدیکی با زن فوت کند زن مالک کل مهریه است نه نصف آن. این امر اصل انحلال ازدواج بر مهر در فرضی است که مهریه در سند ازدواج ذکر می شود و شوهر قبل از نزدیکی با زن میمیرد.
ب- مهرالمسمی در مورد طلاق:
اگر نکاح در اثر طلاق منحل شود، تکلیف مهریه چیست؟ در اینجا باید میان فرضی که نزدیکی میان زوجین رخ داده و فرضی که نزدیکی رخ نداده تفکیک قائل شویم:
اگر نزدیکی میان زوجین رخ دهد، اثر انحلال ازدواج بر مهر این است که زن مالک کل مهریه می شود. اما در فرضی که قبل از نزدیکی میان زوجین نزدیکی واقع شود، زن مستحق نصف مهریه است. چنانچه شوهر بیشتر از تمام مهریه را به زن داده باشدف می تواند الباقی را مسترد کند. چنانچه مهریه نزد زن معیوب شود، مرد مستحق دریافت ارش است.
ج- مهرالمسمی در مورد فسخ ازدواج:
مورد سوم در بررسی اثر انحلال ازدواج بر مهر، این است که ازدواج فسخ شود. سوال در این فرض این است که اگر ازدواج به دلیلی فسخ شود، آیا باز هم مهریه به زن تعلق می گیرد؟
برای پاسخ به این سوال هم باید باز میان دو فرض وقوع نزدکی میان زوجین و عدم وقوع نزدیکی میان زوجین تمایز قائل شویم:
1- فسخ نکاح قبل از نزدیکی:
اصولا اگر علت انحلال عقد ازدواج در اثر فسخ نکاح باشد و فسخ نکاح قبل از نزدیکی رخ دهد، زن مستحق مهریه نیست. البته مقنن یک استثنا را در نظر دارد. اگر علت فسخ نکاح عنن مرد باشد، زن مستحق نصف مهریه است.
2- فسخ نکاح بعد از نزدیکی:
اگر نکاح بعد از نزدیکی فسخ شود زن مالک مهریه است.
در باب اثر انحلال عقد ازدواج بر مهریه یک نکته مهم اساسی و مهم وجود دارد این است که مهریه در سند نکاح تعیین نشود.
در اینجا تکلیف چیست؟
اول از همه ذکر این نکته ضروری است که عدم ذکر مهریه فقط در عقد ازدواج دائم ممکن است. در ازدواج موقت یا صیغه عدم ذکر مهریه سبب بطلان نکاح می شود.
اثر انحلال نکاح بر مهر قبل از اینکه مهریه تعیین شود:
در این فرض هم باید میان دو فرض وقوع دخول میان زوجین و عدم وقوع دخول تمایز قائل شویم:
1- اثر انحلال نکاح بر مهر قبل از وقوع نزدیکی:
اگر مهریه در نکاح تعیین نشود و قبل از وقوع نزدیکی زن مستحق مهرالمتعه است. البته اگر نکاح با طلاق منحل شود. در صورت وقوع فوت و عدم تعیین مهر زن مستحق هیچ چیز نخواهد بود. برای تعیین مهرالمتعه حال و وضع زندگی مرد ملاک است. یعنی فقر و یا ملائت زوج ملاک تعیین مهرالمتعه است.
2- اثر انحلال ازدواج بر مهر بعد از وقوع نزدیکی:
در صورت وقوع نزدیکی میان زوجین و عدم تعیین مهر، زن مستحق مهرالمثل است. برای تعیین مهرالمثل شان خانوادگی زوجه درنظر گرفته می شود.
نتیجه گیری:
در این نوشتار به موضوع اثر انحلال ازدواج بر مهر پرداختیم و فروض مختلف این موضوع را بررسی کردیم. نکام می تواند به دلایل مختلفی منحل شود. دلایل انحلال عقد نکاح، فوت، طلاق و فسخ نکاح است. چنانچه مهریه در سند نکاح ذکر گردد به آن مهرالمسمی می گویند. چنانچه زوج فوت شود زن مستحق کل مهریه است. اما در فرض طلاق و فسخ نکاح باید میان وقوع مواقعه میان زوج و زوجه تمایز قائل شویم. اگر طلاق قبل از نزدیکی باشد زن مستحق نصف مهر است و اگر بعد از نزدیکی باشد مالکیت زن بر کل مهریه مستقر است. در صورت فسخ نکاح قبل از نزدیکی اصولا زن مستحق مهریه نیست؛ مگر اینکه علت فسخ نکاح عنن مرد باشد که در این حالت زن مستحق نصف مهر است. اما اگر فسخ ازدواج پس از وقوع نزدیکی باشد زن مالک تمام مهر است.
اگر مهریه در سند ازدواج ذکر نشود، در صورت وقوع نزدیکی و طلاق زن مستحق مهرالمثل و قبل از وقوع نزدیکی و طلاق زن مستحق مهرالمتعه است.
نظر شما در مورد این نوشتار چیست؟ دیدگاه های خود را با ما به اشتراک بگذارید.