مزارعه یکی از عقود معین ذکر شده در قانون مدنی است. از ماده 518 تا 542 قانون مدنی به موضوع عقد مزارعه پرداخته است. در مقاله زیر به آشنایی با عقد مزارعه و شرایط و قواعد ویژه آن می پردازیم. عقد مزارعه چه عقدی است
مزارعه چبست؟
به موجب ماده 518 قانون مدنی عقد مزارعه چنین تعریف شده است:
مزارعه عقدی است که به موجب آن احد طرفین زمینی را برای مدت معینی به طرف دیگر میدهد که آن را زراعت کرده و حاصل را تقسیم کنند.
به طرفی که زمین را در اختیار دیگری قرار می دهد مزارع و به طرفی که روی زمین کار می کند عامل گفته می شود. عقد مزارعه چه عقدی است
تعیین سهم یا حصه مزارع و عامل چگونه است؟
سهم هر کدام از مزارع و عامل از قبیل یک چهارم، یک دوم یا یک سوم تعیین خواهد شد.
نکته: اگر در عقد مزارعه شرط شده باشد که تمام ثمره (محصولی که به دست می آید) برای مزارع یا عامل باشد عقد مزارعه باطل است.
عقد مزارعه چه عقدی است؟
عقد مزارعه عقدی لازم است. به این معنا که قابل فسخ نیست و با موت و جنون هر یک از طرفین از بین نمی رود. ماده 525 قانون مدنی چنین مقرر کرده است:
عقد مزارعه عقدی است لازم
ماده 529 نیز چنین بیان می کند: عقد مزارعه چه عقدی است
عقد مزارعه به فوت متعاملین یا احد آنها باطل نمی‌شود مگر اینکه مباشرت عامل شرط شده باشد در این صورت به فوت او منفسخ میشود.
نکته: اگر زمینی که به مزارعه داده می شود به دلیل فقدان اب و یا هر علت دیگری از قابلیت انتفاع خارج شود عقد مزارعه منفسخ خواهد شد.
نکته: اگر مزارع تنها به مدت عمر خود مالک زمین باشد به محض فوت او عقد مزارعه منفسخ خواهد شد.
آیا عامل که روی زمین کار می کند می تواند با فرد دیگری شریک شود؟
بله. به موجب مقررات قانون مدنی عامل می تواند برای زراعت اجیر یا شریک بگیرد. اما در فرضی که بخواهد زمین را تسلیم دیگری کند رضایت مزارع (صاحب زمین) لازم است.
آیا عامل در صورت ورود ضرر و زیان ضامن است؟
علی الاصول عامل ضامن نیست. مگر اینکه مواظبت های لازم را نکرده باشد و تعدی و تفریط کند که در این صورت مسئول خواهد بود.
اگر عامل شروع به زراعت نکند و یا وسط کار زراعت را ترک کند تکلیف مزارع چیست؟
در این جا مزارع باید :
1- اجبار عامل نسبت به زراعت را از دادگاه بخواهد.
2- اگر اجبار عامل ممکن نباشد فرد دیگری به خرج عامل عمل زراعت را انجام دهد.
3- اگر مورد 2 نیز امکان پذیر نبود مزارع می تواند قرارداد مزارعه را فسخ کند. در این صورت مزارع مستحق اجرت المثل خواهد بود.
مواد 534 و 535 قانون مدنی بیان می کند:
هر گاه عامل در اثناء یا در ابتداء عمل آن را ترک کند و کسی نباشد که عمل را به جای او انجام دهد حاکم به تقاضای مزارع عامل را اجبار به انجام میکند و یا عمل را به خرج عامل ادامه میدهد و در صورت عدم امکان مزارع حق فسخ دارد.
اگر عامل زراعت نکند و مدت منقضی شود مزارع مستحق اجرت‌المثل است.
نتیجه گیری مقاله
عقد مزارعه از عقود معین رد قانون مدنی است. این عقد عقدی لازم است که به راحتی از سوی طرفین آن قابل فسخ نیست. عقد مزارعه دارای دو طرف است: مزارع (صاحب زمین) و عامل (کسی که روی زمین کار می کند).
همانطور که اشاره شد اگر در حین عمل زراعت، زمین مورد زراعت از ببن بروند و یا از قابلیت انتفاع خارج شود عقد مزارعه منفسخ خواهد شد.
عامل وظیفه دارد که بر روی زمین زراعت کند و ثمره به دست آمده را میان خود و مزارع به صورت ثلث، ربع یا نصف تقسیم کند. حال اگر عامل بر روی زمین زراعت نکند ابتدا باید او را از طریق مراجع قضایی اجبار کرد. اگر اجبار او ممکن نباشد فرد دیگری به خرج مضارع عمل زراعت را انجام می دهد. در صورتی که این مورد هم امکان پذیر نباشد مزارع می تواند قرارداد مزارعه را فسخ کند.
برای دریافت وقت مشاوره حضوری و تلفنی به صفحه درخواست مشاوره مراجعه کنید.
