مجازاتهای جایگزین حبس

مجازاتهای جایگزین حبس، مجازاتهایی هستند که به جای زندان (حبس) توسط مقام قضایی تعیین می شوند. شاید علت در نظر گرفتن مجازاتهای جایگزین حبس برای مجرمین، پر بودن زندانها و یا عدم اطلاح پذیری محبوسین است. اما دقیقا منظور از مجازاتهای جایگزین حبس چیست؟مجازاتهای جایگزین حبس شامل چه مواردی می شوند؟ در این مقاله با مفهوم مجازاتهای جایگزین حبس و انواع آنها آشنا خواهیم شد.

مجازاتهای جایگزین حبس چیست؟

ماده 68 قانون مجازات اسلامی چنین مقرر کرده است:

مجازاتهای جایگزین حبس عبارت از دوره مراقبت، خدمات عمومی رایگان، جزای نقدی، جزای نقدی روزانه و محرومیت از حقوق اجتماعی است که در صورت گذشت شاکی و وجود جهات تخفیف با ملاحظه نوع جرم و کیفیت ارتکاب آن، آثار ناشی از جرم، سن، مهارت، وضعیت، شخصیت و سابقه مجرم، وضعیت بزه دیده و سایر اوضاع و احوال، تعیین و اجراء می شود.
تبصره- دادگاه در ضمن حکم، به سنخیت و تناسب مجازات مورد حکم با شرایط و کیفیات مقرر در این ماده تصریح می کند. دادگاه نمی تواند به بیش از دو نوع از مجازاتهای جایگزین حکم دهد.

در چه مواردی حکم به مجازاتهای جایگزین حبس اجباری هستند؟

در برخی موارد، قاضی اجبار به تعیین مجازاتهای جایگزین حبس دارد. اما این موارد چیست؟

1- مرتکبان جرائم عمدی که حداکثر مجازات قانونی آنها سه ماه حبس است به جای حبس به مجازات جایگزین حبس محکوم می گردند.

2- مرتکبان جرائم عمدی که حداکثر مجازات قانونی آنها نود و یک روز تا شش ماه حبس است. به جای حبس به مجازات جایگزین حبس محکوم می گردند. مگر اینکه به دلیل ارتکاب جرم عمدی دارای سابقه محکومیت کیفری به شرح زیر باشند و از اجرای آن پنج سال نگذشته باشد:
الف- بیش از یک فقره سابقه محکومیت قطعی به حبس تا شش ماه یا جزای نقدی بیش از ده میلیون (۱۰.۰۰۰.۰۰۰)ریال یا شلاق تعزیری
ب- یک فقره سابقه محکومیت قطعی به حبس بیش از شش ماه یا حد یا قصاص یا پرداخت بیش از یک پنجم دیه. مجازاتهای جایگزین حبس

در چه مواردی حکم به مجازاتهای جایگزین حبس اختیاری است؟

دادگاه می تواند مرتکبان جرائم عمدی را که حداکثر مجازات قانونی آنها بیش از شش ماه تا یکسال حبس است به مجازات جایگزین حبس محکوم کند. مگر اینکه به دلیل ارتکاب جرم عمدی دارای سابقه محکومیت کیفری به شرح زیر باشند و از اجرای آن پنج سال نگذشته باشد:
الف- بیش از یک فقره سابقه محکومیت قطعی به حبس تا شش ماه یا جزای نقدی بیش از ده میلیون (۱۰.۰۰۰.۰۰۰)ریال یا شلاق تعزیری
ب- یک فقره سابقه محکومیت قطعی به حبس بیش از شش ماه یا حد یا قصاص یا پرداخت بیش از یک پنجم دیه.

آیا مجازات جایگزین حبس در جرایم غیرعمدی اعمال می شود؟ مجازاتهای جایگزین حبس

مرتکبان جرائم غیرعمدی به مجازات جایگزین حبس محکوم می گردند. مگر اینکه مجازات قانونی جرم ارتکابی بیش از دو سال حبس باشد. در این صورت حکم به مجازات جایگزین حبس، اختیاری است.

در چه مواردی اعمال حکم نسبت به مجازاتهای جایگزین حبس ممنوع است؟

اعمال مجازاتهای جایگزین حبس در مورد جرائم علیه امنیت داخلی یا خارجی کشور ممنوع است. مجازاتهای جایگزین حبس

نکته: در صورتی که مجازات فرد بیش از یک سال حبس باشد و با تخفیف کمتر شود، دادگاه مجاز به استفاده از جایگزین های حبس نیست. 

منظور از دوره مراقبت به عنوان مجازات جایگزین حبس چیست؟

دوره مراقبت دورهای است که طی آن محکوم، به حکم دادگاه و تحت نظارت قاضی اجرای احکام به انجام یک یا چند مورد از دستورهای مندرج در تعویق مراقبتی به شرح ذیل محکوم می گردد:
الف- در جرائمی که مجازات قانونی آنها حداکثر سه ماه حبس است، تا ششماه
ب- در جرائمی که مجازات قانونی آنها نود و یک روز تا شش ماه حبس است و جرائمی که نوع و میزان تعزیر آنها در قوانین موضوعه تعیین نشده است، شش ماه تا یک سال
پ- در جرائمی که مجازات قانونی آنها بیش از شش ماه تا یک سال است، یک تا دو سال مجازات جایگزین حبس
ت- در جرائم غیرعمدی که مجازات قانونی آنها بیش از یک سال است، دو تا چهار سال.

منظور از خدمات عمومی رایگان به عنوان مجازات جایگزین حبس چیست؟

خدمات عمومی رایگان، خدماتی است که با رضایت محکوم برای مدت معین به شرح ذیل مورد حکم واقع می شود و تحت نظارت قاضی اجرای احکام اجراء می گردد:
الف- در جرائمی که مجازات قانونی آنها حداکثر سه ماه حبس است، تا دویست و هفتاد ساعت
ب- در جرائمی که مجازات قانونی آنها نود و یک روز تا شش ماه حبس است و جرائمی که نوع و میزان تعزیر آنها در قوانین موضوعه تعیین نشده است، دویست و هفتاد تا پانصد و چهل ساعت
پ- در جرائمی که مجازات قانونی آنها بیش از شش ماه تا یک سال است، پانصد و چهل تا هزار و هشتاد ساعت
ت- در جرائم غیرعمدی که مجازات قانونی آنها بیش از یک سال است، هزار و هشتاد تا دو هزار و صد و شصت ساعت

جزای نقدی روزانه به عنوان مجازات جایگزین حبس چقدر است؟ مجازاتهای جایگزین حبس

جزای نقدی روزانه عبارت است از یک هشتم تا یک چهارم درآمد روزانه محکوم که به شرح زیر مورد حکم واقع می شود و با نظارت اجرای احکام وصول می گردد:
الف- در جرائمی که مجازات قانونی آنها حداکثر سه ماه حبس است، تا یکصد و هشتاد روز
ب- در جرائمی که مجازات قانونی آنها نود و یک روز تا شش ماه حبس است و جرائمی که نوع و میزان تعزیر آنها در قوانین موضوعه تعیین نشده است، یکصد و هشتاد تا سیصد و شصت روز
پ- در جرائمی که مجازات قانونی آنها بیش از شش ماه تا یک سال است، سیصد و شصت تا هفتصد و بیست روز
ت- در جرائم غیرعمدی که مجازات قانونی آنها بیش از یک سال است، هفتصد و بیست تا هزار و چهارصد و چهل روز. مجازاتهای جایگزین حبس

همچنین مبلغ جزای نقدی به شرح زیر است: مجازاتهای جایگرین حبس

میزان جزای نقدی جایگزین حبس به شرح زیر است:
الف- در جرائمی که مجازات قانونی آنها حداکثر سه ماه حبس است، تا نه میلیون (۹.۰۰۰.۰۰۰)ریال
ب- در جرائمی که مجازات قانونی آنها نود و یک روز تا شش ماه حبس است و جرائمی که نوع و میزان تعزیر آنها در قوانین موضوعه تعیین نشده است، از نه میلیون(۹.۰۰۰.۰۰۰)ریال تا هجده میلیون(۱۸.۰۰۰.۰۰۰)ریال
پ- در جرائمی که مجازات قانونی آنها بیش از شش ماه تا یک سال است، از هجده میلیون(۱۸.۰۰۰.۰۰۰)ریال تا سی و شش میلیون(۳۶.۰۰۰.۰۰۰)ریال
ت- در جرائم غیرعمدی که مجازات قانونی آنها بیش از یک سال است، از سی و شش میلیون(۳۶.۰۰۰.۰۰۰)ریال تا هفتاد و دو میلیون (۷۲.۰۰۰.۰۰۰) ریال.

نتیجه گیری مقاله

مجازاتهای جایگزین حبس، مجازاتهایی هستند که به جای حبس و زندان توسط قضات به کار گرفته می شوند. به نظر می رسد مقنن، به این نتیجه رسیده باشد که تاثیرپذیری مجازات زندان برای مجرمین زیاد نیست و در بسیاری از موارد ممکن است مجرمین با انواع دیگر جرم نیز آشنا شوند. از این روست که مجازاتهای جایگزین حبس به عنوان تدبیری تازه توسط قانون گذار اندیشیده شده اند. مجازاتهای جایگزین حبس

برای دریافت وقت مشاوره حضوری و تلفنی به صفحه درخواست مشاوره مراجعه کنید.