قسم یا سوگند یکی از ادله اثبات دعوا در قانون مدنی است. قسم به عنوان یک دلیل در درجه پنجم اهمیت قرار دارد. ادله اثبات دعوا به ترتیب عبارتند از: اقرار، اسناد کتبی (اعم از رسمی و عادی)، شهادت شهود، اماره، سوگند. اما در چه شرایطی می توان به قسم متمسک شد تا دعوا را به نفع خود خاتمه داد؟ در این مقاله در مورد شرایط قسم و موارد استناد به آن می پردازیم. شرایط قسم چیست
در چه دعاوی می توان به قسم استناد کرد؟
1- فرض کنید تنها دلیل دعوای شهادت شهود است. اما مدعی علیه با وجود شهادت شهود همه چیز را انکار می کند. در این صورت مدعی می تواند از قاضی بخواهد تا مدعی علیه قسم بخورد. شرایط قسم چیست
ماده 1325 قانون مدنی مقرر می کند:
در دعاوی که به شهادت شهود قابل اثبات است مدعی میتواند حکم به دعوی خود را که مورد انکار مدعی علیه است منوط به قسم او نماید.
البته مدعی علیه نیز می تواند قسم را به مدعی رد کند.
2- اگر در دعوایی اقرار، سند کتبی (اعم از رسمی و عادی)، شهادت شهود، اماره قانونی یا قضایی وجود نداشته باشد. فرد می تواند به قسم استناد کند.
ماده 1326 بیان می کند:
در موارد ماده فوق مدعی علیه نیز میتواند در صورتی که مدعی سقوط دین یا تعهد یا نحو آن باشد حکم به دعوی را منوط به قسم مدعی کند.
نکته: توجه کنید اگر در دعوایی صغیر یا مجنون وجود دارد مدعی یا مدعی علیه نمی تواند از ولی یا قیم شخص محجور بخواهد که قسم بخورد. مگر اینکه ولی یا قیم شخص محجور خودشان اعمالی را مرتکب شده باشند.
منظور از تغلیظ قسم چیست؟ شرایط قسم چیست
تغلیظ قسم یا سوگند زمانی مطرح می شود که سوگند خورنده با عبارات بیشتری قسم بخورد. بنابراین تغلیظ در قسم دو نوع است:
1- گاه ممکن است عباراتی را به قسم بیفزایند.
2- گاه ممکن است تغلیظ زمانی و مکانی باشد. مثلا قسم خوردن در مساجد یا قسم خودرن در روزهای خاص مثل روز جمعه.
آیا قسم قابل توکیل است؟
تقاضای سوگند یا کردن یا قسم خودرن قابل توکیل است. اما قسم خودرن قابل توکیل نیست. به عبارت بهتر، وکیل می تواند از دیگری بخواهد که قسم بخورد. اما وکیل خودش نمی تواند به جای موکل قسم بخورد. شرایط قسم چیست
ماده 1330 چنین مقرر می نماید:
تقاضای قسم قابل توکیل است و وکیل در دعوی می تواند طرف را قسم دهد لیکن قسم یاد کردن قابل توکیل نیست و وکیل نمیتواند به جای موکل قسم یاد کند.
آیا در فرضی که یکی از اصحاب دعوا فوت شده، می توان به قسم استناد کرد؟
بله. اگر اصل حق ثابت باشد اما بقای حق اثبات نشود می توان به قسم استناد کرد. البته توجه کنید در این مورد کسی که از او تقاضای قسم شده نمی تواند آن را به دیگری رد کند.
ماده 1333 بیان می کند: شرایط قسم چیست
در دعوی بر متوفی در صورتی که اصل حق ثابت شده و بقاء آن در نظر حاکم ثابت نباشد حاکم میتواند از مدعی بخواهد که بر بقاء حق خود قسم یاد کند. در این مورد کسی که از او مطالبه قسم شده است نمی تواند قسم را به مدعیعلیه رد کند. حکم این ماده در موردی که مدرک دعوی سند رسمی است جاری نخواهد بود.
نتیجه گیری مقاله
سوگند یا قسم یکی از طرق و ادله اثبات دعوا در قانون مدنی است. گاهی اوقات ممکن است قسم تغلیظ شود. یعنی با عباراتی افزون بر آن عبارات و یا در مکان و زمان ویژه ای فرد قسم بخورد. جایگاه استناد به قسم به عنوان یکی از آخرین ادله اثبات دعوا در جاییست که هیچ دلیلی دیگری (اقرار، سند، شهادت شهود، علم قاضی و یا اماره قانونی) وجود نداشته باشد. شرایط قسم چیست