ادله اثبات دعوا در قانون مدنی به پنج دسته تقسیم می شوند: اقرار، سند کتبی (اعم از رسمی و عادی)، شهاد شهود، امارات و قسم. بنابراین، به موجب قانون مدنی اماره یکی از اداه اثبات دعوا است. اما از منظر اعتبار ادله اثبات دعوا درجه چهارم اهمیت قرار دارد. اما اماره یعنی چه؟ در چه شرایطی می توان به اماره استناد کرد؟ برای شناخت اماره مقاله زیر را مطالعه کنید.
اماره یعنی چه؟
ماده 1321 قانون مدنی اماره را چنین تعریف می کند:
اماره عبارت از اوضاع و احوالی است که به حکم قانون یا در نظر قاضی دلیل بر امری شناخته میشود.
بنابراین، اماره را می توان نشانه یا اوضاع و احوالی که دلالت بر امری دارد، تعریف کرد. اماره یعنی چه
انواع اماره در قانون کدامند؟
امارات در یک تقسیم بندی کلی به امارات قانونی و امارات قضایی تقسیم می شوند.
1- امارات قانونی:
امارات قانونی اماراتی هستند که قانون آن را دلیل بر امری می شناسد. این امارات در مواد زیر ذکر شده اند: اماره یعنی چه
ماده 35 قانون مدنی:
تصرف به عنوان مالکیت دلیل مالکیت است مگر اینکه خلاف آن ثابت شود.
بنابراین، به موجب این ماده اگر کسی مالی را تصرف کند دلیل بر این است که مالک آن است. مگر آنکه خلاف آن مشخص شود. فرض کنید الف خودرویی را تصرف کرده و با آن در حال حرکت است. هر کس که الف را مشاهده کند تصور می کند که خودرو متعلق به الف است. مگر اینکه سند مالکیت خودرو برای فرد دیگری باشد.
ماده 109 قانون مدنی: اماره یعنی چه
دیواری که مابین دو ملک واقع است مشترک مابین صاحب آن دو ملک محسوب میشود مگر اینکه قرینه یا دلیلی بر خلاف آن موجود باشد.
ماده 110 قانون مدنی:
بنا به طور ترصیف و وضع سرتیر از جمله قرائن است که دلالت بر تصرف و اختصاص می‌کنند.
و ماده 1158 و 1159 در مورد اماره فراش چنین مقرر می کننند:
طفل متولد در زمان زوجیت ملحق به شوهر است مشروط بر اینکه از تاریخ نزدیکی تا زمان تولد کمتر از شش ماه و بیشتر از ده ماه نگذشته باشد.
هر طفلی که بعد از انحلال نکاح متولد شود ملحق به شوهر است مشروط بر اینکه مادر هنوز شوهر نکرده و از تاریخ انحلال نکاح تا روز ولادت طفل بیش از ده ماه نه گذشته باشد مگر آنکه ثابت شود که از تاریخ نزدیکی تا زمان ولادت کمتر از ۶ ماه و یا بیش از ده ماه گذشته باشد
2- امارات قضایی: اماره یعنی چه
این نوع امارات نشانه هایی هستند که بر اساس نظر قاضی دال بر امری شناخته می شوند. اما برای امارات قضایی قانون گذار دو شرط را در نظر گرفته است:
اول- دعوا به استناد شهادت شهود قابل اثبات باشد.
دوم- اماره قضایی ادله دیگر را تکمیل کند.
نکته: امارات قانونی حتی در فرضی که دعوا توسط شهادت شهود قابل اثبات نباشد نیز معتبر هستند. چرا که قانون گذار این امارات را در قانون ذکر کرده است. بنابراین، امارات قانونی تنها در فرضی معتبر نیستند که دلیل یا ادله ای خلاف آن موجود باشد. فرض کنید الف و ب با یکدیگر ازدواج کردند و پس از 9 ماه دارای فرزندی شدند. به موجب اماره فراش طفل ملحق به زوج است. اما اگر زوجه اقرار کند که او در اثر همبستری با فرد دیگری باردار شده است، در اینجا اقرار به عنوان شاه دلیل دلایل با اماره تعارض دارد. بنابراین، اماره فراش کنار می رود.
مثال برای اماره قضایی: اماره یعنی چه
فرض کنید الف به ب سفته ای می دهد. ب پس از چندی بدون هیچ گونه اکراه و اضطرار و اجباری سفته را به الف باز می گرداند. در این پرونده، باگرداندن سفته می تواند در نظر قاضی دلیلی بر برائت الف باشد.
تعارض اماره قانونی و قضایی با یکدیگر:
چنانچه در یک پرونده اماره قانونی و اماره قضایی وجود داشته باشد ، اماره قضایی بر اماره قانونی ارجحیت دارد. چرا که اماره قضایی موردی و شخصی و بنا به اوضاع و احوال هر پرونده متفاوت است. اما اماره قانونی کلی و نوعی است. بنابراین، اماره قضایی نزدیکتر به اوضاع و احوال هر پرونده است.
نتیجه گیری مقاله اماره یعنی چه
اماره در لغت به معنای نشانه و قرینه و در اصطلاح حقوقی به معنای قرائن و اماراتی است که از منظر قانونی یا در نظر قاضی دلالت بر امری است. بنابراین، امارات در یک تقسیم بندی به امارات قانونی و امارت قضایی قابل تقسیم هستند. امارات قانونی نشانه ها و قرائنی هستند که قانون گذار در قانون آنها را دلیل بر امری می شناسد. مثل: اماره تصرف و اماره فراش. اما در مقابل امارات قضایی نشانه هایی هستند که از نظر قاضی دلیل بر امری شناخته می شوند. مثل پس دادن چک یا سفته که دلیل بر برائت ذمه صاحب چک یا سفته است. همچنین، در مقام تعارض بین امارت قانونی و امارات قضایی، امارات قضایی به دلیل موردی بودن و شخصی بودن نسبت به امارات قانونی ارحج هستند.
برای دریاقت وقت مشاوره حضوری و تلفنی به صفحه درخواست مشاوره مراجعه کنید.
